هــر راه که بیرون ز شریعت باشد سـرمنزل آن نیست بـغـیرازسـردار
از راه عــلی و آل او دور شـــوی گـــرتـابع پیروان منـصور شــوی
گـــر پیرو بــایزد خـواهی بـودن فرداست که با یزید محشور شوی».[۱۱۰]
ناجی پنداشتن همه فرق نزدمخالفین، یکی دیگرازدلائل مهم ملامحمّدطاهرقمی درتألیف آثار ضد تصوفی است.وی این نکته را درآثار مختلفی متذکر میشود.ویدرکتاب«رجم الشیاطین» که بالجمله در رد تصوف است اینطور بیان میکند: «تابعان حلاج وبایزید ازطریق مستقیم عقل ونقل بیرون رفته، تمامی هفتاد وسه گروه ناجی ورستگار دانسته اند».[۱۱۱](پیوست۱۱)
ملامحمّدطاهردرتمامی آثارخود به این مطلب استناد میکندکه افعال این طایفه بدعت بوده وکسی که بدعت گذار باشد کافراست وکسی که اینها راکافر نداند او نیزکافراست.ازاین رومقابله با بدعت ها را شعارخود میداند.وی در کتاب رجم الشیاطین حدیثی را ذکر میکند که حتی توبه فرد بدعت گذار نیز قبول نمیشود.[۱۱۲]ملامحمّدطاهردرنگاه به افکار و رفتارهای این جریان با نظر بدعتی نگاه کرده، که درقضاوت، هرمحققی رابه بی راهه میبرد.
آنچه که ذکر شد اغراضی بود که در کلام ناقدین تصوف مورد تصریح قرار گرفته است، اما با نگاهی عمیق تر وبا بررسی متون مخالفین ملامحمّدطاهر ومیرلوحی سبزواری ودرکل در تألیفاتی که در نقد امثال ایندو عالم نگاشته شده به اغراضی چون حب جاه وریاست و عالم ظاهر بودن اشاره شده که در همین فصل وفصل نتیجه گیری بطور مبسوط به آنها اشاره میکنیم.
۶-۴.تألیفات کلامیواعتقادی
۶-۴-۱.منهج النجات.شیخ الاسلام قم درمنهج النجاه، هشت باب از مباحث اعتقادی را مطرح کردهاست.ازجملهتوحیدوعدلونبوتوامامت.[۱۱۳]اینرساله شرحرباعیاتملامحمّدطاهراست.(پیوست۱۲)
۶-۴-۲.ایمان عطائی.شیخ الاسلام قم عمده این رساله به بیان اصول دین اختصاص داده و در پایان نیز ذکر مختصری در کیفیت نماز های یومیه دارد.وی درباره این رساله میگوید: «فقیر کثیر التقصیر محمّدطاهر دیدکه غرض ازخلقت بنی آدم تحصیل معرفت اصول دین است و بدون معرفت، ایمان درست نیست و اکثر ناس به شغل های بی حاصل دنیایِ عاقبت فنا مشغول گشته، از ثمرهای ایمان، خود را محروم و بی بهره ساخته اند.بنابر این رساله را بر وجه اختصار در معرفت اصول دین ترتیب داد و دلایل و عبارات او را آسان ساخت تا طالبان یقین و ایمان به اندک تأملی فهم معانی آن توانند نمود وآن را به ایمان عطایی موسوم گردانید وبه صورت نماز وفضل جماعت ومسائل ضروری شک و سهو نماز، آن را ختم گردانید. والله المستعان».[۱۱۴]
۶-۴-۳.حقالیقینفیمعرفهاصولالدین.[۱۱۵]این کتاب نیز همچون ایمان عطایی و منج النجات دراصول دینواعتقادات شیعهاست.محمّدطاهرمیگوید:این رساله را برپایه آنچهکه انبیا واولیایمعصومین(علیهم السلام)اعتقاد داشتند،نه آنچه راکه فیلسوفان ومتکلمان مبتدعگویند،تألیفکرده است.[۱۱۶](پیوست۱۳)
۶-۴-۴.حدیث احتجاج سعد بن عبدالله قمیبا ناصبی.[۱۱۷]
۶-۴-۵.سفینه النجاه.[۱۱۸]
۶-۴-۶.شرح النافع یوم الحشر فی شرح باب الحادی العشر.[۱۱۹]
۶-۴-۷.عطیه ربانی و هدیه سلیمانی.این اثر به فارسی و شرحی است بر قصیده لامیه خود محمّدطاهرکه درمدح امیرالمؤمنین علی (علیهالسلام) سروده شده است.این اثربه نام شاه سلیمان صفویه نوشته و ولایت امیرالمؤمنین را با آیات وروایات اثبات کرده است.(پیوست۱۴)
ملامحمّدطاهردر این اثرکراراً به کتاب اربعین خود اشاره و ازاین کتاب اینطور تجلیل میکند: «دینی که این حقیر اختیار نموده ام مذهب حق ائمه اثنی عشراست.این حقیر به دلیل وبرهان حقیقت این مذهب را دانسته وبه توفیق ربانی، کتاب ها درحقیقت این مذهب تصنیف کرده و از همه عمدهتر کتاب اربعین است که میتوان گفت که مثلش درحقیقت امامت ائمه اثنی عشر تصنیف نشده».[۱۲۰]
۶-۴-۸.قصه دیک الجن.
۶-۴-۹.مرآت جنت و نار.[۱۲۱]
۶-۴-۱۰.ترجمه مصائب النواصب.[۱۲۲]
۶-۴-۱۱.الاربعین فی امامه الائمه اطاهرین.[۱۲۳]
۶-۴-۱۲.نورمبین فی اثبات خلافه امیرالمؤمنین(علیهالسلام).اینکتاب دراثبات خلافت امیر المؤمنین علی (علیهالسلام) و به زبان فارسی وتقریبا مفصل میباشد.
۶-۴-۱۳.تحفه عباسی.ملامحمّدطاهردرابتدای این رساله میگوید:ای عزیز من، بدان وآگاه باش که دنیا موضع راحت ومحل فراغت نیست، بلکه دنیا مزرعه آخرت است.ویقین بدان که اگرغافلی درمزرعه دنیادست ازکشت وزرع کشیده وبه لهو ولعب وعیش وطرب مشغول شود و هنگام رفع محصول بی حاصل وتهی دست بماند براوقات گذشته حسرت ها میخورد
به خوف وخشیت بیاکن زمین دل راشخم درآن زمهرخداتخم تاتوان می کار
بکــن زخشـیـه اخــلاص آبـــیاری آن تاکـه بـروزجزاحـاصلت بـودبسیار
ملامحمّدطاهر ویژگی این رساله خود را اینطوربیان میکند:«آن رابرعبارات ظاهره ودلایل واضحه به قانونی که انبیاوائمه(علیهمالسلام) منقولست مشتمل ساخت تاخاص وعام ازفوایدش بهرمند توانند شد.وآن را به تحفه عباسیه موسوم گردانید…».[۱۲۴](پیوست۱۵)
۶-۴-۱۴.دغدغههای ملامحمّدطاهر درتالیفات کلامیواعتقادی
محمّدطاهردراین آثار به مواردی اشاره دارد، ازجمله: وی در رساله «حق الیقین فی معرفهاصول الدین» بیان میکندکه هدفش بیان اصول دین واعتقادات شیعه برپایه آنچه که انبیا و اوصیای معصومین
(علیهم السلام) اعتقاد داشته اند، نه آنچه راکه فیلسوفان ومتکلمان مبتدع میگویند.[۱۲۵]
ازدیگردغدغههایی که درایمان عطائی مطرح میشوداین است که غرض ازخلقت بنی آدم تحصیل معرفت اصول دین است وبدون معرفت، ایمان صحیح نمیباشد.واکثرمردم نیز به شغلهای بیحاصل دنیوی مشغول شده اند و از ثمرهای ایمان خود رامحروم ساخته اند.
۶-۵.تألیفات مواعظیواخلاقی
۶-۵-۱.مواعظالنفس[۱۲۶]
۶-۵-۲.معالجهالنفس.ملامحمّدطاهرقمیدراین رساله۱۷مثال برای دنیا آوردهومیخواهد با این مثال ها عدم ماندگاری دنیا و فریب نخوردن از این دنیا را متذکرشود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۶-۵-۳.محبان خدا. این رساله درچگونگی تحصیل محبت الهی و معنی حقیقی اخلاص درعمل و پاداش مخلصین و نکوهش از صوفیان میباشد.[۱۲۷]
۶-۵-۴.مباحثهالنفس.ملامحمّدطاهردرابتدای این رساله میگوید: این محتاج فقیرمحمّدطاهر دید که اکثر اهل زمان در قافله گاه جهان رحل اقامت انداخته وسفر پرخطر خویش رافراموش ساخته و نفس اماره را دوست وخیرخواه پنداشته اند.لازم دانست که رفیقان وهمسفران خویش را دراین غفلت وجهالت نگذاشته، ایشان را ازبلیّات وتدلیسات نفس آگاهی دهد وازخطرهای سفر قیامت خبر نماید. […]بنابراین رساله راتالیف نمود وبرنصایح شافیه ومواعظ کافیه اش مشتمل ساخته وبه مباحثه النفس آنرا موسوم ساخته.[۱۲۸] (پیوست۱۶)
۶-۵-۵.تنبیهالراقدین فیذکرالموت والرحیل.این رساله کوتاه در یاد مرگ وتذکرآن است.[۱۲۹] محمّدطاهردرتوضیح این رساله میگوید: «فلِعظم فوائد ذکر الموت و کثره منافعه کتبتُ هذه الرساله المتضمنه لمخاطبات الموتی و اجوبتهم و عظاتٍ مؤثره مذکّره لموت الاحبه والجیره و حالاتهم و صورهم و هیئاتهم[…] و سمیتها بتنبیه الراقدین».(پیوست۱۷)
۶-۵-۶.ترجمه تنبیه الراقدین فی ایقاظ النفس بذکرالموت والرحیل.[۱۳۰]
۶-۵-۷. التوسلالیالمعصومین علیهمالسلام.[۱۳۱]
۶-۵-۸.جامعصفوی.محمّدطاهر درابتدای این رساله میگوید: «باید فرصت را غنیمت دانسته و چیزی غیر ازاطاعت خدا را مدنظر قرارنداده بخصوص درتحصیل شناخت اصول دین که این اصول
دین، مرکبی است برای راه یقین».[۱۳۲](پیوست۱۸)
۶-۶.تألیفات فقهی
۶-۶-۱.حجه الاسلام فی شرح تهذیب الاحکام.[۱۳۳]این رساله شرحی است بر تهذیب الاحکام. ملامحمّدطاهرمیگوید: «من این تهذیب الاحکام را شرحی کردم شرحی وافی و شافی که مشتمل بر عمده مسائل فقه و اکثر دلائل احکام است تا کافی باشد برای کسی که فقیه در حضورش نیست از طالبین فقه و آن را حجه الاسلام فی شرح تهذیب الاحکام نام نهاد».(پیوست۱۹و۲۰)
۶-۶-۲.صلاهالجمعه.[۱۳۴]
۶-۶-۳.جاءالحق.[۱۳۵]
۶-۶-۴:مناسک حج.[۱۳۶]
۶-۶-۵.احکام نماز.
۶-۶-۶.زکات. این رساله در پنج باب کوتاه، احکام زکات رابیان میکند.[۱۳۷]
۶-۶-۷.اوزان شریعه.این رساله به فارسی نوشته شده وبسیار مختصر میباشد.[۱۳۸]
۶-۶-۸.السلامیه. این رساله تحقیقی است در سلام نماز در مذهب شیعه امامیه.[۱۳۹]
۶-۶-۹.فرحه الدارین.این رساله تحقیقی است در عدالت بنابر مذهب امامیه.[۱۴۰]
۶-۶-۱۰.رساله فیالفرائض.[۱۴۱]
۶-۶-۱۱.رساله فیالرضاع.[۱۴۲]
۶-۶-۱۲.رساله فیالسهو والشک.[۱۴۳]
۶-۶-۱۳.رساله فی صلاه الاذکار.[۱۴۴]
|
[چهارشنبه 1400-09-24] [ 10:55:00 ب.ظ ]
|
