فاصله تفاوت اختلاف μ-۳ در سطح اطمینان ۹۵%

حد بالا

حد پایین

۴.۳۲۱

۰.۰۱۴

۰.۰۵

رد H0 و پذیرش H1

۰.۱۴۱

۰.۰۰۳

با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از ۰.۰۵ شده است، فرض صفر (H0) رد شده و فرض یک (H1) پذیرفته میشود. بدینمعنی که در فاصلهاطمینان ۹۵% تفاوت معناداری بین میانگین متغیر سیستمهای اطلاعاتی و میانگین فرضی جامعه (۳) وجود دارد. مثبت بودن مقادیر حد بالا و پایین فاصله تفاوت اختلاف میانگین متغیر سیستمهای اطلاعاتی با ۳ نشان میدهد که میانگین امتیازات این متغیر از ۳ بیشتر میباشد. به عبارت دیگر وضعیت سیستمهای اطلاعاتی شرکتهای مورد مطالعه در وضع مطلوبی قرار دارد.
۴-۳-۱-۲. آزمون تی تک نمونه ای در مورد متغیر قابلیت های سازمانی
نتایج اجرای آزمون تی تک نمونهای برای متغیر قابلیت‌های سازمانی در جدول زیر آمده است:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول ۴-۱۲ نتایج آزمون تی تک نمونه ای قابلیت های سازمانی

مقدار t

سطح معناداری

میزان خطا

نتیجه آزمون

فاصله تفاوت اختلاف μ-۳ در سطح اطمینان ۹۵%

حد بالا

حد پایین

۶.۷۳۱

۰.۰۰۰

۰.۰۵

رد H0 و پذیرش H1

۰.۸۶۰

۰.۳۰۲

با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از ۰.۰۵ شده است، فرض صفر (H0) رد شده و فرض یک (H1) پذیرفته میشود. بدینمعنی که در فاصلهاطمینان ۹۵% تفاوت معناداری بین میانگین متغیر قابلیت‌های سازمانی و میانگین فرضی جامعه (۳) وجود دارد. از طرف دیگر، مثبت بودن بودن مقادیر حد بالا و پایین فاصله تفاوت اختلاف میانگین این متغیر با ۳ نشان میدهد که میانگین امتیازات آن از ۳ بیشتر است. بدین معنی که قابلیت‌های سازمانی شرکتهای مورد مطالعه نیز مانند سیستمهای اطلاعاتی آنها در حد مطلوبی قرار دارد.
۴-۳-۲. آزمون همبستگی میان متغیرها
در این تحقیق، قبل از اجرای آزمون رگرسیون که به بررسی فرضیات میانجامد، آزمونهای همبستگی اجرا شد. زیرا این دو آزمون بسیار به یکدیگر وابسته بوده و یکی پیش نیاز دیگری است (کلانتری، ۱۳۸۸). آزمون همبستگی شدت و نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) بین دو متغیر را میسنجد. از آنجا که داده های پژوهش با بهره گرفتن از مقیاس رتبهای اندازه گیری شدهاند از ضریب همبستگی پیرسون برای آزمون ارتباط بین آنها استفاده شده است. ضریب همبستگی پیرسون روشی پارامتری است و برای دادههایی با تویع نرمال یا تعداد داده های زیاد استفاده میشود. در مورد پژوهش حاضر، آزمونهای همبستگی راجع به وجود رابطه میان سیستمهای اطلاعاتی با قابلیت‌های سازمانی و ابعاد آن اجرا شدند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
۴-۳-۲-۱. آزمون همبستگی مربوط به فرضیه اصلی: بین سیستمهای اطلاعاتی و قابلیت‌های سازمانی شرکتهای کوچک و متوسط شهر صنعتی کاوه رابطه معنادار وجود دارد.
برای آزمودن این فرضیه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است. فرضیه های صفر و یک مربوط به این آزمون به شرح زیر میباشد:
H0: : r=0 سیستمهای اطلاعاتی با قابلیت‌های سازمانی شرکتهای مورد مطالعه رابطه معناداری ندارد.
H1: : r≠۰ سیستمهای اطلاعاتی با قابلیت‌های سازمانی شرکتهای مورد مطالعه رابطه معناداری دارد.
جدول زیر نتایج آزمون همبستگی در مورد فرضیه اصلی را نشان میدهد.
جدول ۴-۱۳. ماتریس همبستگی میان سازه ها در فرضیه اول

ماتریس ویژگی چندگانه – مقیاس چندگانه
که با عنایت به روش تایید خبرگان وصاحب نظران، از ۸ نفر اساتید مدیریت دانشگاه جهت اظهار نظر در خصوص روایی پرسشنامه درخواست کمک و همکاری شد و پرسشنامه پس از اصلاح و اعمال نظر خبرگان مورد تایید قرار گرفت. “مزیت روش مزبور آن است که می توان با استفاده فنون آماری مناسب، مانند آزمون دو جمله ای، آزمون میانگین و نیز آمار توصیفی
(فراوانی و درصد، میانگین، میانه و انحراف معیار) به تجزیه و تحلیل کمّی روایی ظاهری و محتوایی ابزار اندازه گیری اقدام نمود و در نتیجه به طور دقیق نشان داد که آیا ابزار مورد
استفاده، از دیدگا ه صاحبنظران دارای روایی منطقی می باشد یا نه (مهرگان و زالی،۱۳۸۵،۱۲).
۳-۵-۲ بررسی پایایی پرسشنامه
روش آلفای کرونباخ
ضریب آلفای کرونباخ توسط کرونباخ ابداع شده و یکی ازمتداولترین روش های اندازه گیری اعتماد پذیری و یا پایائی پرسش نامه هاست. منظور از اعتبار یا پایایی پرسش نامه این است که اگر صفت های مورد سنجش با همان وسیله و تحت شرایط مشابه و در زمان های مختلف مجددا اندازه گیری شوند، نتایج تقریبا یکسان حاصله شود.
ضریب آلفای کرونباخ، برای سنجش میزان تک بعدی بودن نگرشها، عقاید و… بکار می رود. درواقع می­خواهیم ببینیم تا چه حد برداشت پاسخگویان از سوالات یکسان بوده است. اساس این ضریب بر پایه مقیاسها است. مقیاس عبارتند از دسته ای از اعداد که بر روی یک پیوستار به افراد، اشیا یا رفتارها در جهت به کمیت کشاندن کیفیت ها اختصاص داده می شود. رایج ترین مقیاس که در تحقیقات اجتماعی بکار می رود مقیاس لیکرت است. در مقیاس لیکرت اساس کار بر فرض هم وزن بودن گویه ها استوار است. بدین ترتیب به هر گویه نمراتی (مثلا از۱ تا ۵ برای مقیاس لیکرت ۵ گویه ای) داده می شود که مجموع نمراتی که هر فرد از گویه ها می گیرد نمایانگر گرایش او خواهد بود (آلن و ین^[۴۵]، ۲۰۰۲).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بدیهی است هرقدر شاخص آلفای کرونباخ به ۱ نزدیکتر باشد، همبستگی درونی بین سوالات بیشتر و در نتیجه پرسشها همگن ترخواهند بود. کرونباخ ضریب پایایی ۴۵% را کم، ۷۵% را متوسط و قابل قبول، و ضریب ۹۵% را زیاد پیشنهاد کرده (کرونباخ، ۱۹۵۱). برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوال های پرسشنامه (یا زیر آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد.
تعداد زیر مجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون.
واریانس زیر آزمون  ام.
واریانس کل آزمون.
مقدار صفر این ضریب نشان دهنده عدم قابلیت اعتماد و ۱+ نشان دهنده قابلیت اعتماد کامل است (سرمد وهمکاران، ۱۳۷۶).
معمولا آلفای کمتر از ۶/۰پایایی ضعیف و۶/۰ تا ۸/۰پایایی قابل قبول و بالاتر از ۸/۰ نشان دهنده پایایی بالا میباشد. بدیهی است هرچه این عدد به ۱ نزدیکتر باشد بهتر است (سکاران، ۱۳۸۴، ۳۷۵). با توجه به اینکه مقدار آلفا در این تحقیق در اغلب گویه ها و کل پرسشنامه بالاتر از ۸/۰ میباشد لذا از پایایی مطلوب برخوردار است.
جدول مربوط به محاسبه پایایی بشرح ذیل ارائه میگردد و حاکی از ضریب ۹۳۸/۰ برای کل پرسشنامه و میزان پایایی آن است و ضرایب هر گروه از گویه های پرسشنامه میباشد.
جدول۳-۱ گزارش آلفای کرونباخ

نرخ مالیات
(۳-۱)
۳-۱۰-۶) نرخ مؤثر مالیات نقدی پرداختی (CASH ETR)
نرخ مؤثر مالیات نقدی پرداختی از تقسیم مالیات نقدی پرداختی(تأدیه شده) شرکت i در سال t بر سود قبل از مالیات شرکت i در سال tبه استثنای معافیت های موضوع مواد۱۳۲تا۱۴۵قانون مالیات های مستقیم ازجمله معافیت هایی است که موجب تفاوت دائمی بین سودحسابداری ومشمول مالیات می­ شود ( برای نمونه،طبق ماده۱۴۱ ، ۱۰۰ % درآمدحاصل ازصادرات کالاهای صنعتی و یاطبق مادۀ۱۴۵، سودحاصل ازسپرده های بانکی از مالیات معاف است) به دست می آید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(۳-۲)

۳-۱۰-۷) نرخ مؤثر هزینه مالیات (ETR)
نرخ مؤثر هزینه مالیات از تقسیم هزینه مالیات شرکت i در سال t بر سود قبل از مالیات شرکت i در سال t به استثنای معافیت های موضوع مواد۱۳۲تا۱۴۵قانون مالیاتهای مستقیم ازجمله معافیت هایی است که موجب تفاوت دائمی بین سودحسابداری ومشمول مالیات می­ شود. ( برای نمونه،طبق ماده۱۴۱ ، ۱۰۰ % درآمدحاصل ازصادرات کالاهای صنعتی ویاطبق مادۀ۱۴۵، سودحاصل ازسپرده های بانکی از ،مالیات معاف است )به دست می آید.
(۳-۳)
تعریف عملیاتی متغیرهای کنترلی
۳-۱۰-۸) سود غیرمنتظره(UE)
سود غیرمنتظرهشرکت i در سال t از طریق سود واقعی هر سهم در تاریخ اعلام ، منهای متوسط سود پیش بینی شده بدست می آید.
۳-۱۰-۹) اظهارنظر حسابرس (OPIN)
اگر اظهارنظر حسابرس درباره صورت های مالی شرکت از نوع مقبول باشد عدد یک به آن نسبت داده و در غیر این صورت برای مقدار صفر برای آن در نظر گرفته می شود.
۳-۱۰-۱۰) بزرگترین موسسه حسابرسی کننده (BIG)
منظور از بزرگترین موسسه حسابرسی کننده این است که شرکت مورد بررسی در بورس توسط کدام موسسه یا سازمان مورد حسابرسی قرار می­گیرد . اگر صورتهای مالی شرکت توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شده باشد عدد یک ودر غیر این صورت مقدار صفر به آن نسبت داده می شود.
۳-۱۰-۱۱) اندازه شرکت (SIZE)
اندازه شرکت به وسیله شاخص‌های مختلفی مشخص می‌شود، از جمله این شاخص‌ها می‌توان به ارزش کل دارایی‌ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و … اشاره کرد. در این تحقیق منظور از ارزش شرکت، مجموع دارایی‌های شرکت است. از آنجایی که مجموع دارایی‌ها، نسبت به سایر متغیرهای این تحقیق عدد بزرگی است، جهت استفاده در تجزیه و تحلیل داده‌ها از لگاریتم طبیعی مجموع دارایی‌ها استفاده شده است.
SIZE = Ln (مجموع دارایی‌های شرکت) (۳-۴)
۳-۱۰-۱۲) فرصت های رشد (MTB)
در این تحقیق نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت(P/B) ، بعنوان متغیر جایگزین فرصت‌های سرمایه‌گذاری بکارگرفته شده است.
INVEST =(۳-۵)
۳-۱۰-۱۳) اهرم عملیاتی (LEV)
نسبت­های اهرمی بیانگر توانایی برای بازپرداخت بدهی­های کوتاه­مدت و بلند­مدت است. این نسبت­ها از طریق مقایسه هزینه­ های ثابت و سود و یا ارتباط دادن بدهی­ها به حقوق صاحبان سرمایه که اطلاعات آنها از سود و زیان یا ترازنامه بدست می ­آید محاسبه می­شوند. این نسبت­ها برای وام‌دهندگان اهمیت ویژه­ای دارند، زیرا اگر این نسبت­ها بالا باشد، ریسک وام دهنده و احتمال سوخت‌شدن طلب آن­ها بالا می­رود. نسبت‌های اهرمی متعددی وجود دارد که مهم­ترین آن­ها عبارتند از: نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، نسبت توانایی پرداخت بهره و نسبت پوشش هزینه­ های ثابت.
در این مطالعه ما به بررسی تنها یک نسبت اهرمی به صورت زیر پرداختیم :
LEV = (۳-۶)
۳-۱۰-۱۴) بحران مالی (DISTRESS)
شاخصی است که برای اندازه گیری بحران مالی شرکتi در سال t با بهره گرفتن از مدل پیش بینی زمی جواسکی^[۶۴] (۱۹۸۴) محاسبه می شود.

(۳-۷)

۳-۱۰-۱۵) درصد سهامداران عمده (OWN)
درصد سهام نگهداری شده توسط سهامداران عمده شرکت i در سال t که به عنوان شاخصی برای تمرکز مالکیت درنظرگرفته شده است.
۳-۱۰-۱۶) نسبت ناخالص اموال، ماشین آلات و تجهیزات (PPE)
قدرت سرمایه شرکت شرکت i در سالt که از طریق نسبت ناخالص اموال، ماشین آلات وتجهیزات بر روی کل داریی شرکت بدست کی آید
۳-۱۰-۱۷) نسبت کل اقلام تعهدی به کل دارائی (ACC)
(نسبت کل اقلام تعهدی به کل دارائی) :کل اقلام تعهدی دچاو و دیچو^[۶۵] (۲۰۰۲) که از رابطه زیر بدست می آید :
(۳-۸)

۲-۳-۲- طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای خارجی
الف- طرح انتقال آب از رودخانه­های آمودریا و سیردریا
دریاچه آرال در شمال ازبکستان که مرز طبیعی بین قزاقستان و ازبکستان را تشکیل می­دهد، دومین دریاچه بسته بزرگ آسیاست. به دلیل آنکه رودخانه­های آمودریا و سیردریا آب این دریاچه را تامین می­ کنند، هرگونه تغییر در کیفیت و کمیت آب آن­ها سبب ایجاد تغییراتی مشابه در آب دریاچه می­ شود. پس از اجرای طرح­های بزرگ انتقال آب از این دو رودخانه، مقدار آب ورودی دریاچه آرال به یک دهم کاهش و وسعت دریاچه به یک سوم مقدار طبیعی آن تقلیل یافت و به شدت عقب نشینی کرد. بندرهای موبیناق در ازبکستان و آرالسک در قزاقستان خشک و متروک شد و صنعت صیادی در این دو بندر و شغل­های بسیاری از بین رفت. بخش عمده­ای از اراضی پنبه نیز به دلیل تغییرات محیطی نابود شد. خشک کردن دریاچه، بستر وسیعی از نمک بر جای گذاشت. توفان­های شن و نمک که حامل غبارهای سمی آفت­کش­ها و کودها و سموم کشاورزی بودند، برای مردم منطقه انواع بیماری­های تنفسی و سرطان­های پوستی و ریوی را به ارمغان آورد. بر اساس گزارش یونسکو در این منطقه سلامت زنان باردار به علت کیفیت بد آب آشامیدنی همچنان رو به وخامت است. اغلب نوزادان، مرده و ناقص­الخلقه به دنیا می­آیند به طوری که این منطقه یکی از بالاترین میزان مرگ و میر نوزادان در جهان را داراست. در سال ۱۹۹۳ بنیاد نجات دریاچه آرال از سوی ۵ کشور آسیای میانه تاسیس شد و هدف آن حل مشکلات زیست­محیطی منطقه به ویژه در مورد متوقف کردن کاهش سطح آب دریاچه آرال است[۱۲].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب- طرح انتقال آب از حوزه دانوب به راین در ایالت باواریای آلمان
در ایالت باواریا در جنوب آلمان، منابع آب طبیعی نابرابر توزیع شده ­اند. در حوزه آبریز رودخانه دانوب در جنوب این ایالت، بارندگی و ذخیره برف فراوان در نواحی کوهستانی باعث تولید حجم قابل ملاحظه رواناب می­شوند. علاوه بر این، در دره­های کوه­های آلپ ذخیره گسترده آب زیرزمینی وجود دارد. در حوزه آبریز اصلی راین یعنی شمال باواریا، بارندگی بسیار کمتر بوده و ذخیره آب زیرسطحی نسبتا محدود می­باشد. علاوه بر این، تراکم مراکز صنعتی موجب بالا رفتن تقاضای آب و تنش دائمی منابع آب موجود می­گردد. به منظور جبران کمبود آب در شمال، راهکار انتقال آب از حوزه دانوب به حوزه اصلی راین توسعه یافته است. در ۱۰ سال گذشته ناحیه اجرای پروژه به تفریگاه بسیار جذابی تبدیل شده است. ایجاد مخازن و مجاری جدید باعث آبادانی محیط­زیست و کیفیت اکولوژیکی کل ناحیه شده است. صنعت توریسم رونق یافته و رشد اقتصادی ناحیه کم توسعه یافته و ناحیه محروم گذشته بدیهی است. همچنین با انتقال آب به شمال ایالت در هنگام سیلاب، خطرات سیل که همیشه دشت­های سیلابی حوزه آبریز دانوب را در معرض خطر جدی و فرسایش قرار می­داد، به طور قابل ملاحظه­ای کاهش پیدا کرده است[۱۲].
ج- سایر طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای خارجی
در زیر به برخی دیگر از طرح­های انتقال آب بین حوزه­ای خارجی اشاره شده است.

• • انتقال خارجی بین حوزه­ای آب از حوزه مرزی خلیج فارس (زیر حوزه مرزی غرب) در کشورهای ایران و عراق به حوزه مرزی خلیج فارس (زیر حوزه مرزی کرخه) در کشور ایران با حجم انتقال آب MCM/Year2207.

• • انتقال خارجی بین حوزه­ای آب از حوزه Rhone در کشور فرانسه به حوزه Catalana در کشور اسپانیا با حجم انتقال آب MCM/Year473.

• • انتقال خارجی بین حوزه­ای آب از حوزه Malibamatso در کشور لستو به حوزه Vaal در کشور آفریقای جنوبی با حجم انتقال آب MCM/Year2207.

• • انتقال خارجی بین حوزه­ای آب از حوزه Zambezi در کشورهای زیمباوه و زامبیا به حوزه Bulawayo در کشور زیمباوه با حجم انتقال آب MCM/Year63[8].

۲-۴- سوابق مطالعاتی طرح­های انتقال آب و ارزیابی زیست­محیطی آن­ها در ایران و جهان
یک پروژه انتقال آب در صورتی قابل اجرا می­باشد که امکان­پذیری فنی آن تایید شده و ارزیابی زیست­محیطی و اقتصادی انجام آن قابل توجیه باشد. علاوه بر این موارد در پاسخگویی به اثرات اجتماعی چنین پروژه­ای، باید ارزیابی نمود که انتقال آب تا چه حد در قالب عدالت اجتماعی برای همه قرار می­گیرد. در زیر به مطالعاتی که در این زمینه انجام گردیده اشاره شده است.

• • (۱۹۹۳)، (۱۹۹۵) Lund et al.به صورت توصیفی به تحلیل دلایل و ضرورت، مزایا و معایب موضوع انتقال آب و مولفه­های مختلف یک سیستم انتقال آب پرداختند[۱۳].

• • (۲۰۰۱) Yevjevich بحث انتقال بین حوزه­ای آب را سیاستی مهم برای تامین نیاز آبی بیان کرده و آن را از دیدگاه زمین شناسی، مورفولوژی، هیدرولوژیکی و نقش دولت­ها به صورت توصیفی بررسی کرده و لزوم حل اختلاف در پروژه­ های انتقال آب را مطرح کرده است[۱۳].

• • (۲۰۰۴) Feng et al.اثر انتقال آب از جنوب به شمال چین را که تاثیر زیادی در رشد اقتصادی این منطقه خواهد داشت را بررسی کردند[۱۳].

• • پروفسورکاکس در سال ۱۹۹۹، پنج اصل را جهت توجیه و یا عدم توجیه پروژه‌های انتقال بین حوزه­ای آب عنوان نمود که اصل اول و دوم مربوط به مسائل اقتصادی، اصل سوم در ارتباط با مسائل زیست­محیطی، اصل چهارم در ارتباط با مسائل اجتماعی و اصل پنجم بیانگر توزیع عادلانه سود حاصله از اجرای پروژه در دو حوزه مبدا و مقصد است[۲۳].

• • کارآموز و همکاران (۱۳۸۳) انتقال آب را یک ضرورت ملی در قالب حسابرسی­های اقتصادی، محیط­زیستی و آگاهی از در نظر گرفتن اثرات ملموس و غیر ملموس اجرای اینگونه طرح­ها بررسی کردند. آن­ها ضمن بررسی عوامل فنی، اجتماعی و محیط­زیستی انتقال آب، چهارچوب یک حسابرسی اقتصادی و محیط­زیستی و اهمیت طرح­های انتقال آب را در قالب عدالت اجتماعی و منافع ملی مطرح کردند[۱۳].

• • کارآموز و همکاران (۱۳۸۵) الگوریتمی برای ارزیابی اقتصادی طرح­های انتقال آب ارائه نمودند و چهارچوب مدلی برای کمی نمودن منافع و هزینه مولفه­های سیستم انتقال آب ارائه نمودند[۱۳].

• • (۲۰۰۷) Ghassemi and White خصوصیات طرح­های انتقال بین حوزه‌ای مهم در استرالیا، آمریکا، کانادا، چین و هند را به طور سیستماتیک مرور کرده‌اند[۱۳].

• • (۱۹۹۹)Al-Rashedan et al. از تحلیل چندمعیاره برای اولویت بندی پروژه­ های بهبود کیفیت محیط زیست در رودخانه اردن در خاورمیانه استفاده کردند[۱۳].

• • (۲۰۰۵)Ghanbarpour et al. با بهره گرفتن از تصمیم ­گیری گروهی، استراتژی­ های مدیریت حوزه آبریز کن واقع در شمال غربی تهران را ارزیابی و اولویت­ بندی کردند و نشان دادند که طرح­های توسعه منابع آب دغدغه اصلی بخش کشاورزی و مرتع است[۱۳].

فصل سوم
مواد و روش­ها
۳-۱- اهداف، نیازها و ضرورت­های طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم
مسئله تامین آب قم و مطالعات آن از سال­های ابتدایی دهۀ ۳۰ شمسی آغاز و پس از بررسی­های به عمل آمده، مسیر رودخانۀ قمرود جهت حفر چاه­های نیمه عمیق پیشنهاد گردید که در این راستا ۴ حلقه چاه در مسیر این رودخانه حفر شد و با احداث ۸۳ کیلومتر لوله­گذاری چدنی آب و ۲ مخزن ۲۰۰۰ متر مکعبی هوایی در سال ۱۳۴۳، استخوان­بندی اولیه شبکه انتقال آب شهر قم ایجاد گردید. به مرور زمان و با توجه به توسعه شبکه و افزایش جمعیت، تعداد چاه­های حفر شده تا ۳۴ حلقه در مسیر رودخانه و حومه قم افزایش یافته است[۱۸].
در سال ۱۳۴۷، سازمان آب قم زیر نظر مستقیم وزارت کشور تاسیس گردید و در سال ۱۳۵۶ مطالعات انتقال آب از دشت علی­آباد آغاز و سرانجام در سال ۱۳۵۹ تعداد ۱ حلقه چاه عمیق در دشت علی­آباد حفر گردید و با احداث ۶۵کیلومتر خط انتقال و ایستگاه پمپاژ شکوهیه و منابع ذخیره بتنی، در سال ۱۳۶۲ اولین آب شیرین به شهر قم انتقال یافت ولی با گسترش شهر قم و افزایش ناگهانی جمعیت آن، استفاده از آب شیرین علی­آباد، جوابگوی نیاز روزافزون مصرف قم نبوده و بنابراین در همان زمان، مطالعات ساخت سد ۱۵ خرداد در دستور کار وزارت نیرو قرار می­گیرد. این سد در سال ۱۳۷۳ به بهره ­برداری رسیده و آب شرب شهر قم توسط خط انتقال بتنی-فولادی با طول حدود ۷۵ کیلومتر پس از انتقال آب به تصفیه­خانه قم، با ظرفیت تصفیه ۲۲۰۰ لیتر در ثانیه به شهر قم انتقال می­یابد[۱۸].
در حال حاضر نیاز آبی شهرهای واقع در محدوده طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم عمدتا از طریق منابع آب زیرزمینی (چاه­های داخل شهر)، آب شیرین کن­ها و آب سطحی (سد ۱۵ خرداد) تامین می­گردد که غیر از آب شیرین­کن­ها، آب سایر منابع دارای کیفیت نامطلوب بوده و املاح آب بسیار بالاست. همچنین آب سد ۱۵ خرداد نیز در فصولی از سال دارای بو و طعم می­باشد.
جهت رفع این مشکلات، طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم با هدف تامین آب شرب مورد نیاز شهرهای قم، گلپایگان، محلات، خمین، نیمور و روستاهای واقع در مسیر خط لوله، همچنین تامین آب مورد نیاز صنایع واقع در محدوده طرح، مجموعا به میزان ۱۲۰ ملیون متر مکعب در سال به اجرا درآمد.
محل تامین آب، سرشاخه ­های دز به قمرود و محل آبگیری از سد کوچری که در فاصله ۸ کیلومتری جنوب غربی شهرستان گلپایگان و تقریبا در ۲۰ کیلومتری پایین دست سد گلپایگان واقع شده است، می­باشد.
از حجم کل آب فوق الذکر حدود ۸۰ ملیون متر مکعب جهت تصفیه­خانه شهر قم، ۲۰ ملیون متر مکعب برای انتقال آب به شهرهای حاشیه مسیر خط انتقال و ۲۰ ملیون متر مکعب مابقی جهت مصارف صنعتی منطقه اختصاص داده شده است.
۳-۲- قوانین، مقررات و آیین­ نامه­ های زیست­محیطی مرتبط با طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم
در این بخش تمامی قوانین، مقررات و آیین­ نامه­ های زیست­محیطی مرتبط با طرح انتقال آب از سد کوچری به شهر قم از منابع مختلف، استخراج گردیده تا در طی ارزیابی پروژه، این قوانین مد نظر قرار گیرند.
۳-۲-۱- قوانین و مقررات
۱- اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (همه­پرسی سال ۱۳۵۸) در خصوص حفاظت محیط­زیست.
۲- تبصره ۸۲ قانون برنامه دوم توسعه کشور، مصوب سال ۱۳۷۳ مجلس شورای اسلامی در خصوص رعایت ملاحظات زیست­محیطی در فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی.
۳- ماده ۱۳۴ قانون برنامه سوم توسعه کشور، مصوب سال ۱۳۷۹ مجلس شورای اسلامی در خصوص صدور مجوز بهره ­برداری از منابع آب سطحی یا زیرزمینی و شبکه توسعه شهری.
۴- ماده ۱۷ قانون برنامه چهارم توسعه کشور، مصوب سال ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامی در رابطه با نقش دولت در رابطه با جایگاه آب در توسعه کشور و مدیریت جامع منابع آب.
۵- قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ­ها، مصوب سال ۱۳۷۴ مجلس شورای اسلامی در خصوص حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ­ها و عدم تغییر کاربری آن­ها.
۶- فصل اول (مالکیت عمومی و ملی آب)، فصل سوم (حقابه و پروانه مصرف معقول) و فصل چهارم (وظائف و اختیارات) قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال ۱۳۶۱ با اصلاحیه سال ۱۳۶۴٫
۷- قانون حفاظت و بهسازی محیط­زیست مصوب سال ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و سنا و اصلاحیه آن در سال ۱۳۶۱ مصوب مجلس شورای اسلامی در خصوص حفظ بهبود و بهسازی محیط­زیست و ممانعت از هر اقدام مخربی که موجب بر هم خوردن تعادل محیط­زیست می­ شود.
۸- قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سال ۱۳۷۴ در خصوص منابع آلوده کننده هوا، مقررات و مجازات­ها.
۹- قانون مدیریت پسماندها مصوب سال ۱۳۸۳ در رابطه با جمع­آوری و دفع پسماندها و نخاله­های ساختمانی.
۱۰- نظام فنی و اجرایی طرح­های عمرانی کشور مصوب سال ۱۳۷۵ هیات وزیران.
۱۱- مصوبه شماره ۱۳۸ شورایعالی حفاظت محیط­زیست کشور مصوب سال ۱۳۷۳ در مورد امکان سنجی و مکان­ یابی پروژه­ ها[۱۴].
۳-۲-۲- آیین­ نامه­ ها
۱- آیین­ نامه اجرایی قانون حفاظت و بهسازی محیط­زیست، مصوب سال ۱۳۵۴٫
۲- آیین­ نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب سال ۱۳۷۳ هیات وزیران.

ماده ۱۴ ) چک در وجه شخص معین با قید صریح «به حواله کرد» یا بدون آن، بوسیله ظهرنویسی قابل انتقال است. چک در وجه شخص معین با قید صریح «به حواله کرد» یا عبارتی نظیر آن، تنها به صورت انتقال ساده و با آثار مترتب بر آن قابل واگذاری به غیر می باشد. چک ممکن است به نفع صادرکننده یا هر طرف دیگر در سند ظهرنویسی گردد. این اشخاص نیز مجاز به ظهرنویسی مجدد خواهند بود.
ماده ۱۵) ظهرنویسی باید بدون قید و شرط باشد. هر شرطی که پشت نویسی را مقید نماید، کان لم یکن است. ظهرنویسی
جزئی باطل و بلا اثر است. ظهرنویسی محال علیه نیز باطل است. ظهرنویسی «در وجه حامل» در حکم ظهرنویسی سفید خواهد بود. ظهرنویسی به نفع محال علیه اعتبار رسید را دارد، مگر در موردی که محال علیه دارای چندین موسسه بوده و ظهرنویسی به نفع موسسه دیگری، غیر از موسسه ای که چک روی آن کشیده شده است، به عمل آمده باشد.
ماده ۱۶) ظهرنویسی باید روی چک یا برگه منضم به آن نوشته شود و به امضای ظهرنویس برسد. در ظهرنویسی ممکن است ذینفع مشخص نشده یا فقط دارای امضای ظهرنویس باشد (ظهرنویسی سفید). در صورت اخیر، ظهرنویسی زمانی معتبر است که در پشت چک یا روی برگه ضمیمه آن منعکس شود.
ماده ۱۷) ظهرنویسی سبب انتقال کلیه حقوق ناشی از چک می گردد. اگر ظهرنویسی به نحو سفید امضاء باشد، دارنده سند می تواند:

1. 1. قسمت پر نشده را با نام خود یا با نام شخص دیگری تکمیل نماید. ۲. سند را مجدداً به صورت سفید یا در وجه شخص معینی ظهرنویسی کند. ۳. بدون تکمیل قسمت خالی و بدون ظهرنویسی آن، چک را به شخص ثالثی انتقال دهد.

ماده ۱۸) در صورت عدم وجود شرط خلاف، ظهرنویس ضامن پرداخت وجه است. ظهرنویس می تواند ظهرنویسی بعدی را نهی کند.در این صورت، ظهرنویس هیچ گونه تعهدی نسبت به اشخاصی که سند با ظهرنویسی به آنها منتقل می گردد، نخواهد داشت.
ماده ۱۹ ) دارنده چک قابل ظهرنویسی دارنده قانونی آن محسوب می شود مشروط براین که حقوق خود برسند را از طریق تسلسل مستمر ظهرنویسی ها اثبات نماید، ولو اینکه آخرین ظهر نویسی، ظهر نویسی سفید باشد. در این خصوص، پشت نویسی های ابطال شده کان لم یکن تلقی میگردد. در موردی که متعاقب ظهر نویسی سفید، ظهر نویسی دیگری صورت پذیرد، صاحب امضاء در این ظهر نویسی، دارنده چک توسط ظهرنویسی سفید محسوب خواهد شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ماده ۲۰) ظهرنویسی در چک در وجه حامل موجب مسئولیت ظهرنویس وفق مقررات حاکم بر حق رجوع می شود، اما این ظهرنویسی سند را به صورت چک در وجه شخص معین در نخواهد آورد.
ماده ۲۱) هرگاه، به هر علت، چک از ید دارنده آن خارج گردد، دارنده بعدی آن (خواه چک در وجه حامل باشد، خواه چک قابل ظهرنویسی که دارنده، حقوق خود را بر آن به طریق مذکور در ماده ۱۹ ثابت نماید) ملزم به باز گردانیدن آن نیست، مگر این که چک را با سوء نیت تحصیل کرده و یا اینکه در به دست آوردن آن مرتکب تقصیری فاحش شده باشد.
ماده ۲۲) امضاء کنندگان چک که علیه آنها طرح دعوی شده است نمی توانند در مقابل دارنده چک به روابط خصوصی خود
با صادرکننده یا با دارندگان قبلی سند استناد کنند، مگر آنکه دارنده هنگام دریافت چک عالما به زیان بدهکار عمل کرده باشد
ماده ۲۳) هنگامی که ظهرنویسی متضمن عبارات ((ارزش در وصولی))، ((برای وصولی))، ((توسط عاملیت))، یا هر عبارت دیگر که حاکی از وجود نمایندگی ساده است، باشد، دارنده میتواند تمام حقوق ناشی از چک را اعمال نماید، اما در ظهرنویسی آن تنها می تواند به عنوان نماینده عمل کند در این صورت، اشخاص ضامن می توانند فقط همان ایرادهائی را که علیه ظهرنویس قابل طرح است، علیه دارنده عنوان نمایند. نمایندگی بر اثر ظهرنویسی به عنوان عاملیت، با فوت اصیل یا حدوث عدم اهلیت قانونی او، زایل نمی گردد.
ماده ۲۴ )ظهرنویسی بعد از تنظیم اعتراض نامه(پروتست) یا گواهی معادل آن، یا پس از اتمام مهلت ارائه چک به بانک، تنها در حد یک انتقال ساده طلب مؤثر است در صورت عدم اثبات خلاف، ظهرنویسی بدون تاریخ، ظهرنویسی قبل از تنظیم اعتراض نامه (پروتست) یا گواهی های معادل آن یا پیش از اتمام مهلت مذکور در بند قبلی محسوب می شود.
بخش سوم: در ضمانت
ماده ۲۵) ممکن است پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ چک ضمانت شود. این ضمانت ممکن است توسط شخص ثالثی به غیر از محال علیه، یا یکی از امضاکنندگان چک به عمل آید .
ماده ۲۶) ضمانت در روی چک و یا در برگ ضمیمه داده می شود. ضمانت با عبارت ( جهت تضمین)) و یا نظیر آن بیان و توسط ضامن امضاء می شود. جز در مورد امضای صادر کننده، ضمانت صرفا با امضای ضامن در (روی)) چک تحقق یافته تلق می گردد ضامن باید مشخص نماید که ضمانت برای چه شخصی به عمل می آید. در صورت عدم ذکر، فرض بر این است که تضمین به نفع صادر کننده داده شده است .
ماده ۲۷) مسئولیت ضامن به همان اندازه مضمون عنه خواهد بود. مسئولیت ضامن همواره اعتبار دارد ولو این که تعهد موضوع تضمین او به هر دلیل، به غیر از ایراد ظاهری سند، ساقط شده باشد ضامن با پرداخت مبلغ چک کلیه حقوق باشی از سند را در مقابل مضمون عنه و در برابر اشخاصی که نسبت به شخص اخیردر چک مسئولیت دارند، دارا خواهد گردید.
بخش چهارم: در ارائه و پرداخت
ماده ۲۸) چک به رؤیت قابل پرداخت است و شرط خلاف، بلا اعتبار می باشد. چکی که پیش از روز مذکور در آن جهت پرداخت به بانک ارائه شده است، در روز ارائه قابل پرداخت می باشد .
ماده ۲۹) چک قابل پرداخت در کشور محل صدور، باید ظرف هشت روز جهت پرداخت ارائه گردد. چک صادره در کشوری
غیر ازکشوری که در آن قابل پرداخت می باشد، باید ظرف بیست یا هفتاد روز، بسته به این که محل صدور و محل پرداخت هر دو دریک قاره یا یکی از آنها در قاره دیگری از جهان واقع شده است، ارائه گردد در این مورد، چک های صادره در یک کشور اروپائی و قابل پرداخت در یک کشور ساحلی مدیترانه یا برعکس، به عنوان چک های صادره و قابل پرداخت در یک قاره محسوب می شوند. مبدا مهلت های فوق، در روز مذکور در چک به عنوان تاریخ صدور می باشد.
ماده ۳۰ ) وقتی که محل صدور و پرداخت چک دارای تقویم های متفاوت باشد، زمان صدور چک، همان روز تقویم محل پرداخت خواهد بود .
ماده ۳۱ ) تسلیم چک به اتاق پایاپای به منزله ارائه آن جهت پرداخت می باشد .
ماده ۳۲) الغای چک، تنها پس از اتمام مهلت ارائه، واجد آثار حقوقی است. اگر چک ملغی نشده باشد، محال علیه می تواند، حتی پس از انقضای مهلت، وجه آن را تادیه نماید.
ماده ۳۳) فوت یا محجور شدن صادر کننده چک پس از صدور آن، به هیچوجه در چک تاثیر نخواهد داشت.
ماده ۳۴) محال علیه هنگام پرداخت چک می تواند تقاضا کند سند با قید ((رسید)) به وی تسلیم گردد. دارنده نمی تواند پرداخت قسمتی از مبلغ چک را رد کند. در صورت تادیه قسمتی از وجه چک، محال علیه می تواند درج این پرداخت را در روی سند همراه با اخذ رسید تقاضا نماید.
ماده ۳۵) محال علیه که وجه یک چک قابل ظهرنویسی را تادیه می کند ملزم است صحت ایادی ظهرنویسی را رسیدگی نماید ماده ۳۶) در صورتی که چک صادره قابل تادیه به پولی غیر از وجه رایج محل پرداخت باشد، مبلغ قابل پرداخت می تواند در مهلت ارائه چک به وجه رایج همین کشور به نرخ روز تادیه، پرداخت گردد. اگر وجه چک به محض تسلیم تادیه نشده باشد، دارنده می تواند به انتخاب خود خواستار شود که مبلغ سند به پول رایج آن کشور بر پایه نرخ روز ارائه یا روز تادیه پرداخت گردد. ارزش پول خارجی بر اساس عرف و عادت محل تادیه تعیین می شود. معهذا، صادر کننده چک می تواند شرط نماید که مبلغ قابل پرداخت باید به نرخ مصرح در چک مورد محاسبه قرار گیرد آن قواعد در صورت تصریح صادر کننده به این که پرداخت باید به پول رایج معینی صورت پذیرد، جاری نمی گردد (شرط پرداخت مؤثر با پول خارجی). در موردی که وجه چک به واحد پولی تحریر شده است که علی رغم داشتن یک عنوان ارزش آنها در محل صدور و محل پرداخت تفاوت می کند، پول کشور محل پرداخت ملاک خواهد بود.
بخش پنجم: در چک بسته و چک واریز به حساب
ماده ۳۷) صادر کننده یا دارنده چک می توانند، با توجه به آثار مذکور در ماده بعد، چک را ((بسته)) نمایند. بستن چک با کشیدن دوخط موازی در ((روی)) چک محقق می شود. بستن ممکن است عمومی و یا اختصاصی باشد. بستن عمومی است اگر فقط شامل دو خط مزبور بوده و یا بین خطوط واژه ((بانک)) یا نظیر آن درج شده باشد، بستن اختصاصی است در صورتی که نام یک بانک میان دو خط (موازی) منعکس گردد. بستن عمومی قابل تبدیل به بستن اختصاصی است، ولی بستن اختصاصی نمی تواند به صورت بستن عمومی در آید. دست خوردگی روی خطوط موازی یا نام بانک تعیین شده نادیده گرفته خواهدشد.
ماده ۳۸) محال علیه فقط می تواند چک بسته به نحو عمومی را به نفع یک بانک یا مشتری خود کارسازی نماید. چک بسته به نحو اختصاصی را محال علیه تنها ممکن است به نفع بانک معین شده، یا اگر این بانک بانک محال علیه می باشد، به نفع مشتری خود پرداخت کند. با وجود این، بانک معین شده می تواند جهت وصول وجه چک به بانک دیگر رجوع نماید. بانک فقط ممکن است چک بسته را از یکی از مشتریان خود یا از بانک دیگر تحصیل کند و نمی تواند وجه چنین چکی را به حساب اشخاص دیگری به غیر از اشخاص مذکور وصول نماید. محال علیه فقط می تواند چک دارای چندین خط موازی تنظیم شده به نحو اختصاصی را، در صورت وجود دو فقره خطوط موازی که یکی از آن دو به منظور وصول از طریق اتاق پایاپای باشد،پرداخت کند. محال علیه یا بانکی که مقررات فوق را رعایت نمی کند، مسئول جبران خسارت تا معادل مبلغ اسمی چک خواهد بود.
ماده ۳۹) صادر کننده و یا دارنده چک می تواند پرداخت نقدی آن را با درج عبارت ((واریز به حساب)) یا نظیر آن منع نمایند. این عبارت باید با کلمات متن چک به طور متقاطع درج شود. در صورت اخیر، محال علیه فقط می تواند وجه چک را از طریق تصفیه دفتری تادیه نماید (اعتبار در حساب، انتقال وجوه از حسابی به حساب دیگر یا تهاتر). تصفیه دفتری به منزله پرداخت است. دست خوردگی در عبارت ((واریز به حساب)) کان لم یکن تلقی می گردد. محال علیه ای که مقررات فوق را رعایت نمی کند، مسئول جبران خسارت تا معادل مبلغ اسمی چک شناخته می شود .
بخش ششم: در حق رجوع به جهت عدم تادیه
ماده ۴۰) در صورتی که وجه چک در هنگام ارائه آن در موعد مقرر پرداخت نگردد و عدم پرداخت مزبور (به یکی از طرق زیر) گواهی شود.
از طریق یک سند رسمی (اعتراض نامه)، یا به وسیله اعلامیه محال علیه، تحریر شده با تاریخ در روی چک به اضافه ذکر روز ارائه، یا
توسط اعلامیه تاریخ دار اتاق پایاپای حاکی از تسلیم چک در مهلت مقرر و عدم پرداخت آن، دارنده چک می تواند حق رجوع خود را علیه ظهرنویسان، صادر کننده و سایر مسئولان چک اعمال نماید.
ماده ۴۱) اعتراض نامه یا گواهی معادل آن باید پیش از انقضای مهلت ارائه چک تنظیم شده باشد. در صورتی که چک در آخرین روزمهلت ارائه شود، اعتراض نامه یا گواهی معادل آن می تواند در اولین روز کاری بعد تنظیم گردد.
ماده ۴۲) دارنده چک باید عدم تادیه را به ظهرنویس خود یا به صادر کننده ظرف چهار روز غیر تعطیل از تاریخ تنظیم اعتراض نامه یاگواهی معادل آن، و در مورد شرط ((بازگشت بدون مخارج)) از روز ارائه چک، اطلاع دهد. هر ظهر نویس باید ظرف دو روزغیر تعطیل متعاقب روز دریافت اطلاع نامه، ظهرنویس ماقبل خود را با ذکر نام و نشانی آنهائی که اطلاع نامه های قبلی را برای او ارسال داشته اند، آگاه نماید، و این عمل به همین ترتیب ادامه یابد تا به شخص صادر کننده برسد. مدتهای فوق از تاریخ دریافت اطلاع نامه قبلی شروع می شود وقتی که مطابق بند فوق اطلاع نامه برای شخصی که چک را امضاء کرده است ارسال شد، همین اطلاع باید در همان محدوده زمانی برای ضامن او نیز فرستاده شود. در مورد ظهرنویسی که نشانی خود را ذکر نکرده یا آن را به طور ناخوانا ذکر نموده است، تسلیم اطلاع نامه به ظهرنویس قبل از او کفایت می کند. شخص مکلف به دادن اطلاع نامه می تواند این عمل را به نحو،حتی به صرف اعاده چک، به انجام برساند. شخص مزبور باید ثابت کند که اطلاع نامه را ظرف مهلت مقرر ارسال داشته است. پست کردن اطلاع نامه ظرف این مدت، به منزله رعایت مهلت مقرر است عدم اطلاع ظرف این مهلت، حقوق شخص را زایل نمی کند، اما اگر بر اثر سهل انگاری او ضرر و زیانی وارد شود، این شخص مسئول جبران خسارات وارده حداکثر تا میزان مبلغ اسمی چک خواهد بود .
ماده ۴۳) صادر کننده، ظهرنویس یا ضامن می تواند توسط شرط ((بازگشت بدون مخارج)) و ((بدون اعتراض))، یا هر عبارت معادل آن که در سند قید و امضاء می شود، دارنده را از تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن، به منظور اعمال حق رجوع معاف نماید. این شرط، دارنده را از وظیفه ارائه چک ظرف مهلت مقرر یا از ارسال اطلاع نامه معاف نمی دارد. بار اثبات عدم رعایت این مهلت به عهده شخصی است که می خواهد به این ایراد در مقابل دارنده استناد نماید. اگر این شرط به وسیله صادر کننده تحریر شده باشد، آثار آن متوجه کلیه امضاکنندگان چک گردد. در صورتی که این شرط توسط یکی از ظهرنویس ها یا یک ضامن درج شده باشد، فقط در مورد همان ظهرنویس یا ضامن نافذ است. اگر علی رغم انعکاس شرط فوق به وسیله صادر کننده، دارنده چک اعتراض نامه یا گواهی معادل دیگری تنظیم نماید، هزینه های مربوط به عهده اواست. در صورتی که شرط کننده ظهرنویس یا ضامن باشد، مخارج اعتراض نامه یا گواهی معادل را، اگر سندی با این ویژگی تحریر شده باشد، می توان از تمام امضاکنندگان چک وصول کرد.
ماده ۴۴ )اشخاصی که به موجب چک متعهدند، همگی در مقابل دارنده مسئولیت تضامنی دارند. دارنده حق دارد، بدون الزام به رعایت ترتیب تعهد هر یک از حیث تاریخ، علیه اشخاص فوق مجتمعا یا منفردا اقامه دعوی نماید. همین حق را هر شخص صاحب امضاء در چک در صورت پرداخت مبلغ آن دارا است. اقامه دعوی علیه یکی از مسئولان چک مانع اقدام علیه دیگران نیست، ولو اینکه تاریخ تعهد آنها موخر بر تعهد شخص مورد تعقیب باشد.
ماده ۴۵) دارنده میتواند در مراجعه خود به مسئول پرداخت، ارقام زیر را مطالبه و وصول کند:
مبلغ تادیه نشده چک،
بهره از تاریخ ارائه چک به نرخ ۶ درصد ،
هزینه اعتراض نامه یا گواهی معادل آن و اخطاریه ها به انضمام سایر هزینه ها.
ماده ۴۶ )طرفی که وجه چک را پرداخت و آن را تحصیل می کند، می تواند. ارقام ذیل را از اشخاصی که در مقابل او مسئولیت دارندمطالبه و وصول نماید
کل مبلغ چک پرداختی ،
بهره مبلغ مزبور به نرخ ۶ درصد از روز تادیه ،
کلیه مخارج متحمله
ماده ۴۷ ) هر یک از مسئولان چک که مورد رجوع قرار گرفته یا خواهد گرفت، می تواند درخواست کند که در ازای تادیه وجه، چک همراه با اعتراض نامه یا گواهی معادل آن و رسید مبلغ مورد پرداخت به وی تسلیم گردد. هر ظهرنویس که وجه چک را می پردازد می تواند ظهرنویسی خود و نیز ظهرنویسی اشخاص بعد از خود را ابطال نماید.
ماده ۴۸) در صورتی که ارائه چک، تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن در مهلت تعیین شده، بواسطه یک مانع غیر قابل اجتناب(ممنوعیت قانونی توسط دولت یا سایر عوامل قهری) متعذر شود، مهلت مذکور افزایش می یابد. دارنده موظف است بدون اتلاف وقت، بروز حالت فورس ماژور را به ظهرنویس قبل از خود اطلاع دهد و این آگهی را در روی چک یا برگ ضمیمه با تاریخ و امضاء منعکس سازد. در سایر موارد، مفاد ماده ۴۲ لازم الرعایه است به محض رفع حالت فورس ماژور، دارنده باید بدون تاخیر، چک را جهت پرداخت ارائه، و در صورت لزوم، اقدام به تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن نماید. در صورت ادامه قوه قاهره بیش از پانزده روز از تاریخی که دارنده حتی قبل از انقضای مهلت ارائه چک مورد قوه قاهره را به ظهر نویس قبل از خود اطلاع داده است، حق رجوع بدون اینکه نیازی به ارائه و یا تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن باشد، قابل اعمال خواهد بود. موانع صرفا شخصی دارنده یا شخصی که از طرف او وظیفه ارائه چک یا تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن را برعهده دار است، قوه قاهره محسوب نمی گردد.
بخش هفتم: در نسخ متعدد
ماده ۴۹) کلیه چک هائی که در یک کشور صادر و باید در کشور دیگر یا در بخش ماورای دریاهای همین کشور پرداخت شوند وبرعکس، یا چک های صادر شده و قابل پرداخت در یک بخش یا در بخش های مختلف ماورای دریاهای یک واحد، می توانند در چند نسخه یکسان تنظیم شوند. در صورتی که چک در چند نسخه تنظیم گردد، این نسخ باید در متن سند شماره گذاری شود. در صورت عدم انجام، هر نسخه، یک چک مستقل محسوب خواهد شد.