ماده ۱۴ ) چک در وجه شخص معین با قید صریح «به حواله کرد» یا بدون آن، بوسیله ظهرنویسی قابل انتقال است. چک در وجه شخص معین با قید صریح «به حواله کرد» یا عبارتی نظیر آن، تنها به صورت انتقال ساده و با آثار مترتب بر آن قابل واگذاری به غیر می باشد. چک ممکن است به نفع صادرکننده یا هر طرف دیگر در سند ظهرنویسی گردد. این اشخاص نیز مجاز به ظهرنویسی مجدد خواهند بود.
ماده ۱۵) ظهرنویسی باید بدون قید و شرط باشد. هر شرطی که پشت نویسی را مقید نماید، کان لم یکن است. ظهرنویسی
جزئی باطل و بلا اثر است. ظهرنویسی محال علیه نیز باطل است. ظهرنویسی «در وجه حامل» در حکم ظهرنویسی سفید خواهد بود. ظهرنویسی به نفع محال علیه اعتبار رسید را دارد، مگر در موردی که محال علیه دارای چندین موسسه بوده و ظهرنویسی به نفع موسسه دیگری، غیر از موسسه ای که چک روی آن کشیده شده است، به عمل آمده باشد.
ماده ۱۶) ظهرنویسی باید روی چک یا برگه منضم به آن نوشته شود و به امضای ظهرنویس برسد. در ظهرنویسی ممکن است ذینفع مشخص نشده یا فقط دارای امضای ظهرنویس باشد (ظهرنویسی سفید). در صورت اخیر، ظهرنویسی زمانی معتبر است که در پشت چک یا روی برگه ضمیمه آن منعکس شود.
ماده ۱۷) ظهرنویسی سبب انتقال کلیه حقوق ناشی از چک می گردد. اگر ظهرنویسی به نحو سفید امضاء باشد، دارنده سند می تواند:

1. 1. قسمت پر نشده را با نام خود یا با نام شخص دیگری تکمیل نماید. ۲. سند را مجدداً به صورت سفید یا در وجه شخص معینی ظهرنویسی کند. ۳. بدون تکمیل قسمت خالی و بدون ظهرنویسی آن، چک را به شخص ثالثی انتقال دهد.

ماده ۱۸) در صورت عدم وجود شرط خلاف، ظهرنویس ضامن پرداخت وجه است. ظهرنویس می تواند ظهرنویسی بعدی را نهی کند.در این صورت، ظهرنویس هیچ گونه تعهدی نسبت به اشخاصی که سند با ظهرنویسی به آنها منتقل می گردد، نخواهد داشت.
ماده ۱۹ ) دارنده چک قابل ظهرنویسی دارنده قانونی آن محسوب می شود مشروط براین که حقوق خود برسند را از طریق تسلسل مستمر ظهرنویسی ها اثبات نماید، ولو اینکه آخرین ظهر نویسی، ظهر نویسی سفید باشد. در این خصوص، پشت نویسی های ابطال شده کان لم یکن تلقی میگردد. در موردی که متعاقب ظهر نویسی سفید، ظهر نویسی دیگری صورت پذیرد، صاحب امضاء در این ظهر نویسی، دارنده چک توسط ظهرنویسی سفید محسوب خواهد شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ماده ۲۰) ظهرنویسی در چک در وجه حامل موجب مسئولیت ظهرنویس وفق مقررات حاکم بر حق رجوع می شود، اما این ظهرنویسی سند را به صورت چک در وجه شخص معین در نخواهد آورد.
ماده ۲۱) هرگاه، به هر علت، چک از ید دارنده آن خارج گردد، دارنده بعدی آن (خواه چک در وجه حامل باشد، خواه چک قابل ظهرنویسی که دارنده، حقوق خود را بر آن به طریق مذکور در ماده ۱۹ ثابت نماید) ملزم به باز گردانیدن آن نیست، مگر این که چک را با سوء نیت تحصیل کرده و یا اینکه در به دست آوردن آن مرتکب تقصیری فاحش شده باشد.
ماده ۲۲) امضاء کنندگان چک که علیه آنها طرح دعوی شده است نمی توانند در مقابل دارنده چک به روابط خصوصی خود
با صادرکننده یا با دارندگان قبلی سند استناد کنند، مگر آنکه دارنده هنگام دریافت چک عالما به زیان بدهکار عمل کرده باشد
ماده ۲۳) هنگامی که ظهرنویسی متضمن عبارات ((ارزش در وصولی))، ((برای وصولی))، ((توسط عاملیت))، یا هر عبارت دیگر که حاکی از وجود نمایندگی ساده است، باشد، دارنده میتواند تمام حقوق ناشی از چک را اعمال نماید، اما در ظهرنویسی آن تنها می تواند به عنوان نماینده عمل کند در این صورت، اشخاص ضامن می توانند فقط همان ایرادهائی را که علیه ظهرنویس قابل طرح است، علیه دارنده عنوان نمایند. نمایندگی بر اثر ظهرنویسی به عنوان عاملیت، با فوت اصیل یا حدوث عدم اهلیت قانونی او، زایل نمی گردد.
ماده ۲۴ )ظهرنویسی بعد از تنظیم اعتراض نامه(پروتست) یا گواهی معادل آن، یا پس از اتمام مهلت ارائه چک به بانک، تنها در حد یک انتقال ساده طلب مؤثر است در صورت عدم اثبات خلاف، ظهرنویسی بدون تاریخ، ظهرنویسی قبل از تنظیم اعتراض نامه (پروتست) یا گواهی های معادل آن یا پیش از اتمام مهلت مذکور در بند قبلی محسوب می شود.
بخش سوم: در ضمانت
ماده ۲۵) ممکن است پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ چک ضمانت شود. این ضمانت ممکن است توسط شخص ثالثی به غیر از محال علیه، یا یکی از امضاکنندگان چک به عمل آید .
ماده ۲۶) ضمانت در روی چک و یا در برگ ضمیمه داده می شود. ضمانت با عبارت ( جهت تضمین)) و یا نظیر آن بیان و توسط ضامن امضاء می شود. جز در مورد امضای صادر کننده، ضمانت صرفا با امضای ضامن در (روی)) چک تحقق یافته تلق می گردد ضامن باید مشخص نماید که ضمانت برای چه شخصی به عمل می آید. در صورت عدم ذکر، فرض بر این است که تضمین به نفع صادر کننده داده شده است .
ماده ۲۷) مسئولیت ضامن به همان اندازه مضمون عنه خواهد بود. مسئولیت ضامن همواره اعتبار دارد ولو این که تعهد موضوع تضمین او به هر دلیل، به غیر از ایراد ظاهری سند، ساقط شده باشد ضامن با پرداخت مبلغ چک کلیه حقوق باشی از سند را در مقابل مضمون عنه و در برابر اشخاصی که نسبت به شخص اخیردر چک مسئولیت دارند، دارا خواهد گردید.
بخش چهارم: در ارائه و پرداخت
ماده ۲۸) چک به رؤیت قابل پرداخت است و شرط خلاف، بلا اعتبار می باشد. چکی که پیش از روز مذکور در آن جهت پرداخت به بانک ارائه شده است، در روز ارائه قابل پرداخت می باشد .
ماده ۲۹) چک قابل پرداخت در کشور محل صدور، باید ظرف هشت روز جهت پرداخت ارائه گردد. چک صادره در کشوری
غیر ازکشوری که در آن قابل پرداخت می باشد، باید ظرف بیست یا هفتاد روز، بسته به این که محل صدور و محل پرداخت هر دو دریک قاره یا یکی از آنها در قاره دیگری از جهان واقع شده است، ارائه گردد در این مورد، چک های صادره در یک کشور اروپائی و قابل پرداخت در یک کشور ساحلی مدیترانه یا برعکس، به عنوان چک های صادره و قابل پرداخت در یک قاره محسوب می شوند. مبدا مهلت های فوق، در روز مذکور در چک به عنوان تاریخ صدور می باشد.
ماده ۳۰ ) وقتی که محل صدور و پرداخت چک دارای تقویم های متفاوت باشد، زمان صدور چک، همان روز تقویم محل پرداخت خواهد بود .
ماده ۳۱ ) تسلیم چک به اتاق پایاپای به منزله ارائه آن جهت پرداخت می باشد .
ماده ۳۲) الغای چک، تنها پس از اتمام مهلت ارائه، واجد آثار حقوقی است. اگر چک ملغی نشده باشد، محال علیه می تواند، حتی پس از انقضای مهلت، وجه آن را تادیه نماید.
ماده ۳۳) فوت یا محجور شدن صادر کننده چک پس از صدور آن، به هیچوجه در چک تاثیر نخواهد داشت.
ماده ۳۴) محال علیه هنگام پرداخت چک می تواند تقاضا کند سند با قید ((رسید)) به وی تسلیم گردد. دارنده نمی تواند پرداخت قسمتی از مبلغ چک را رد کند. در صورت تادیه قسمتی از وجه چک، محال علیه می تواند درج این پرداخت را در روی سند همراه با اخذ رسید تقاضا نماید.
ماده ۳۵) محال علیه که وجه یک چک قابل ظهرنویسی را تادیه می کند ملزم است صحت ایادی ظهرنویسی را رسیدگی نماید ماده ۳۶) در صورتی که چک صادره قابل تادیه به پولی غیر از وجه رایج محل پرداخت باشد، مبلغ قابل پرداخت می تواند در مهلت ارائه چک به وجه رایج همین کشور به نرخ روز تادیه، پرداخت گردد. اگر وجه چک به محض تسلیم تادیه نشده باشد، دارنده می تواند به انتخاب خود خواستار شود که مبلغ سند به پول رایج آن کشور بر پایه نرخ روز ارائه یا روز تادیه پرداخت گردد. ارزش پول خارجی بر اساس عرف و عادت محل تادیه تعیین می شود. معهذا، صادر کننده چک می تواند شرط نماید که مبلغ قابل پرداخت باید به نرخ مصرح در چک مورد محاسبه قرار گیرد آن قواعد در صورت تصریح صادر کننده به این که پرداخت باید به پول رایج معینی صورت پذیرد، جاری نمی گردد (شرط پرداخت مؤثر با پول خارجی). در موردی که وجه چک به واحد پولی تحریر شده است که علی رغم داشتن یک عنوان ارزش آنها در محل صدور و محل پرداخت تفاوت می کند، پول کشور محل پرداخت ملاک خواهد بود.
بخش پنجم: در چک بسته و چک واریز به حساب
ماده ۳۷) صادر کننده یا دارنده چک می توانند، با توجه به آثار مذکور در ماده بعد، چک را ((بسته)) نمایند. بستن چک با کشیدن دوخط موازی در ((روی)) چک محقق می شود. بستن ممکن است عمومی و یا اختصاصی باشد. بستن عمومی است اگر فقط شامل دو خط مزبور بوده و یا بین خطوط واژه ((بانک)) یا نظیر آن درج شده باشد، بستن اختصاصی است در صورتی که نام یک بانک میان دو خط (موازی) منعکس گردد. بستن عمومی قابل تبدیل به بستن اختصاصی است، ولی بستن اختصاصی نمی تواند به صورت بستن عمومی در آید. دست خوردگی روی خطوط موازی یا نام بانک تعیین شده نادیده گرفته خواهدشد.
ماده ۳۸) محال علیه فقط می تواند چک بسته به نحو عمومی را به نفع یک بانک یا مشتری خود کارسازی نماید. چک بسته به نحو اختصاصی را محال علیه تنها ممکن است به نفع بانک معین شده، یا اگر این بانک بانک محال علیه می باشد، به نفع مشتری خود پرداخت کند. با وجود این، بانک معین شده می تواند جهت وصول وجه چک به بانک دیگر رجوع نماید. بانک فقط ممکن است چک بسته را از یکی از مشتریان خود یا از بانک دیگر تحصیل کند و نمی تواند وجه چنین چکی را به حساب اشخاص دیگری به غیر از اشخاص مذکور وصول نماید. محال علیه فقط می تواند چک دارای چندین خط موازی تنظیم شده به نحو اختصاصی را، در صورت وجود دو فقره خطوط موازی که یکی از آن دو به منظور وصول از طریق اتاق پایاپای باشد،پرداخت کند. محال علیه یا بانکی که مقررات فوق را رعایت نمی کند، مسئول جبران خسارت تا معادل مبلغ اسمی چک خواهد بود.
ماده ۳۹) صادر کننده و یا دارنده چک می تواند پرداخت نقدی آن را با درج عبارت ((واریز به حساب)) یا نظیر آن منع نمایند. این عبارت باید با کلمات متن چک به طور متقاطع درج شود. در صورت اخیر، محال علیه فقط می تواند وجه چک را از طریق تصفیه دفتری تادیه نماید (اعتبار در حساب، انتقال وجوه از حسابی به حساب دیگر یا تهاتر). تصفیه دفتری به منزله پرداخت است. دست خوردگی در عبارت ((واریز به حساب)) کان لم یکن تلقی می گردد. محال علیه ای که مقررات فوق را رعایت نمی کند، مسئول جبران خسارت تا معادل مبلغ اسمی چک شناخته می شود .
بخش ششم: در حق رجوع به جهت عدم تادیه
ماده ۴۰) در صورتی که وجه چک در هنگام ارائه آن در موعد مقرر پرداخت نگردد و عدم پرداخت مزبور (به یکی از طرق زیر) گواهی شود.
از طریق یک سند رسمی (اعتراض نامه)، یا به وسیله اعلامیه محال علیه، تحریر شده با تاریخ در روی چک به اضافه ذکر روز ارائه، یا
توسط اعلامیه تاریخ دار اتاق پایاپای حاکی از تسلیم چک در مهلت مقرر و عدم پرداخت آن، دارنده چک می تواند حق رجوع خود را علیه ظهرنویسان، صادر کننده و سایر مسئولان چک اعمال نماید.
ماده ۴۱) اعتراض نامه یا گواهی معادل آن باید پیش از انقضای مهلت ارائه چک تنظیم شده باشد. در صورتی که چک در آخرین روزمهلت ارائه شود، اعتراض نامه یا گواهی معادل آن می تواند در اولین روز کاری بعد تنظیم گردد.
ماده ۴۲) دارنده چک باید عدم تادیه را به ظهرنویس خود یا به صادر کننده ظرف چهار روز غیر تعطیل از تاریخ تنظیم اعتراض نامه یاگواهی معادل آن، و در مورد شرط ((بازگشت بدون مخارج)) از روز ارائه چک، اطلاع دهد. هر ظهر نویس باید ظرف دو روزغیر تعطیل متعاقب روز دریافت اطلاع نامه، ظهرنویس ماقبل خود را با ذکر نام و نشانی آنهائی که اطلاع نامه های قبلی را برای او ارسال داشته اند، آگاه نماید، و این عمل به همین ترتیب ادامه یابد تا به شخص صادر کننده برسد. مدتهای فوق از تاریخ دریافت اطلاع نامه قبلی شروع می شود وقتی که مطابق بند فوق اطلاع نامه برای شخصی که چک را امضاء کرده است ارسال شد، همین اطلاع باید در همان محدوده زمانی برای ضامن او نیز فرستاده شود. در مورد ظهرنویسی که نشانی خود را ذکر نکرده یا آن را به طور ناخوانا ذکر نموده است، تسلیم اطلاع نامه به ظهرنویس قبل از او کفایت می کند. شخص مکلف به دادن اطلاع نامه می تواند این عمل را به نحو،حتی به صرف اعاده چک، به انجام برساند. شخص مزبور باید ثابت کند که اطلاع نامه را ظرف مهلت مقرر ارسال داشته است. پست کردن اطلاع نامه ظرف این مدت، به منزله رعایت مهلت مقرر است عدم اطلاع ظرف این مهلت، حقوق شخص را زایل نمی کند، اما اگر بر اثر سهل انگاری او ضرر و زیانی وارد شود، این شخص مسئول جبران خسارات وارده حداکثر تا میزان مبلغ اسمی چک خواهد بود .
ماده ۴۳) صادر کننده، ظهرنویس یا ضامن می تواند توسط شرط ((بازگشت بدون مخارج)) و ((بدون اعتراض))، یا هر عبارت معادل آن که در سند قید و امضاء می شود، دارنده را از تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن، به منظور اعمال حق رجوع معاف نماید. این شرط، دارنده را از وظیفه ارائه چک ظرف مهلت مقرر یا از ارسال اطلاع نامه معاف نمی دارد. بار اثبات عدم رعایت این مهلت به عهده شخصی است که می خواهد به این ایراد در مقابل دارنده استناد نماید. اگر این شرط به وسیله صادر کننده تحریر شده باشد، آثار آن متوجه کلیه امضاکنندگان چک گردد. در صورتی که این شرط توسط یکی از ظهرنویس ها یا یک ضامن درج شده باشد، فقط در مورد همان ظهرنویس یا ضامن نافذ است. اگر علی رغم انعکاس شرط فوق به وسیله صادر کننده، دارنده چک اعتراض نامه یا گواهی معادل دیگری تنظیم نماید، هزینه های مربوط به عهده اواست. در صورتی که شرط کننده ظهرنویس یا ضامن باشد، مخارج اعتراض نامه یا گواهی معادل را، اگر سندی با این ویژگی تحریر شده باشد، می توان از تمام امضاکنندگان چک وصول کرد.
ماده ۴۴ )اشخاصی که به موجب چک متعهدند، همگی در مقابل دارنده مسئولیت تضامنی دارند. دارنده حق دارد، بدون الزام به رعایت ترتیب تعهد هر یک از حیث تاریخ، علیه اشخاص فوق مجتمعا یا منفردا اقامه دعوی نماید. همین حق را هر شخص صاحب امضاء در چک در صورت پرداخت مبلغ آن دارا است. اقامه دعوی علیه یکی از مسئولان چک مانع اقدام علیه دیگران نیست، ولو اینکه تاریخ تعهد آنها موخر بر تعهد شخص مورد تعقیب باشد.
ماده ۴۵) دارنده میتواند در مراجعه خود به مسئول پرداخت، ارقام زیر را مطالبه و وصول کند:
مبلغ تادیه نشده چک،
بهره از تاریخ ارائه چک به نرخ ۶ درصد ،
هزینه اعتراض نامه یا گواهی معادل آن و اخطاریه ها به انضمام سایر هزینه ها.
ماده ۴۶ )طرفی که وجه چک را پرداخت و آن را تحصیل می کند، می تواند. ارقام ذیل را از اشخاصی که در مقابل او مسئولیت دارندمطالبه و وصول نماید
کل مبلغ چک پرداختی ،
بهره مبلغ مزبور به نرخ ۶ درصد از روز تادیه ،
کلیه مخارج متحمله
ماده ۴۷ ) هر یک از مسئولان چک که مورد رجوع قرار گرفته یا خواهد گرفت، می تواند درخواست کند که در ازای تادیه وجه، چک همراه با اعتراض نامه یا گواهی معادل آن و رسید مبلغ مورد پرداخت به وی تسلیم گردد. هر ظهرنویس که وجه چک را می پردازد می تواند ظهرنویسی خود و نیز ظهرنویسی اشخاص بعد از خود را ابطال نماید.
ماده ۴۸) در صورتی که ارائه چک، تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن در مهلت تعیین شده، بواسطه یک مانع غیر قابل اجتناب(ممنوعیت قانونی توسط دولت یا سایر عوامل قهری) متعذر شود، مهلت مذکور افزایش می یابد. دارنده موظف است بدون اتلاف وقت، بروز حالت فورس ماژور را به ظهرنویس قبل از خود اطلاع دهد و این آگهی را در روی چک یا برگ ضمیمه با تاریخ و امضاء منعکس سازد. در سایر موارد، مفاد ماده ۴۲ لازم الرعایه است به محض رفع حالت فورس ماژور، دارنده باید بدون تاخیر، چک را جهت پرداخت ارائه، و در صورت لزوم، اقدام به تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن نماید. در صورت ادامه قوه قاهره بیش از پانزده روز از تاریخی که دارنده حتی قبل از انقضای مهلت ارائه چک مورد قوه قاهره را به ظهر نویس قبل از خود اطلاع داده است، حق رجوع بدون اینکه نیازی به ارائه و یا تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن باشد، قابل اعمال خواهد بود. موانع صرفا شخصی دارنده یا شخصی که از طرف او وظیفه ارائه چک یا تنظیم اعتراض نامه یا گواهی معادل آن را برعهده دار است، قوه قاهره محسوب نمی گردد.
بخش هفتم: در نسخ متعدد
ماده ۴۹) کلیه چک هائی که در یک کشور صادر و باید در کشور دیگر یا در بخش ماورای دریاهای همین کشور پرداخت شوند وبرعکس، یا چک های صادر شده و قابل پرداخت در یک بخش یا در بخش های مختلف ماورای دریاهای یک واحد، می توانند در چند نسخه یکسان تنظیم شوند. در صورتی که چک در چند نسخه تنظیم گردد، این نسخ باید در متن سند شماره گذاری شود. در صورت عدم انجام، هر نسخه، یک چک مستقل محسوب خواهد شد.