۳۲۵

۱/۸۵

مجموع

۳۶۱

۵/۹۴

۵- ۲۲- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی
پس از مقوله­بندی پاسخ­های پاسخگویان در مورد میزان نگرش نسبت به ارزش­های دینی، داده ­ها در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقه ­بندی شدند. جدول (۵-۲۱) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویه ­ها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیم ­بندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به ارزش­های دینی داشتند. افرادی که نمره آن­ها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به ارزش­های دینی داشتند. پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه سوم بر اساس طبقه ­بندی داده ­ها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبت­تری نسبت به ارزش­های دینی داشته اند. داده ­های جدول نشان می­دهد که ۵/۰ درصد از پاسخگویان نمره نگرش پایینی داشته اند؛ ۵/۱۶ درصد نمره نگرش متوسط و ۴/۸۱ درصد نمره نگرش بالایی در مورد ارزش­های دینی داشته اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۵-۲۱: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی

میزان دینداری

فراوانی

درصد

دینداری پایین

۴

۱

دینداری متوسط

۸۱

۲/۲۱

دینداری بالا

۲۹۳

۷/۷۶

مجموع

۳۷۸

۹۹

۵- ۲۳- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند

همانطور که مشاهده می­ شود پاسخ­های پاسخگویان در مورد نگرش نسبت به داشتن فرزند در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقه ­بندی شدند. جدول (۵-۲۲) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویه ­ها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیم ­بندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به داشتن فرزند داشتند. افرادی که نمره آن­ها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی نسبت به داشتن فرزند داشتند. پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه سوم بر اساس طبقه ­بندی داده ­ها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبت­تری نسبت به داشتن فرزند داشته اند. داده ­های جدول نشان می­دهد که ۸/۱ درصد از پاسخگویان نگرش پایین داشته اند؛ ۹/۲۴ درصد نگرش متوسط و ۱/۴۷ درصد نگرش بالایی نسبت به داشتن فرزند داشته اند.
جدول ۵-۲۲: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند

هم چنین نتایج تحقیق وو حاکی از آن است که ، شرکت ها با درجه اهرم بالا وشرکت های زیان ده ، انگیزه ی بیشتری برای تجدید ارائه صورت های مالی خود دارند. ( وو^[۱۱] ،۲۰۰۲)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تحقیقات نشان می دهد که واکنش بازار سرمایه به تجدید ارائه صورتهای مالی ناشی از ۲ عامل اصلی زیر است: (پالمرز و همکاران^[۱۲]،۲۰۰۴)
تنزل چشم انداز آتی شرکت
افزایش عدم اطمینان در مورد این چشم انداز
یافته های تحقیق کاظمی بیان می دارد عواملی که می توانند باعث افزایش سطح تحریف صورت های مالی و همچنین افزایش میزان قصد و نیت مدیریت جهت تجدید ارائه صورت های مالی یا حتی ترکیبی از هر دو شوند، به ۵ طبقه شامل : اعتبار پایین مدیریت ، فاصله ادارک (بین ارائه مجدد ناشی از اشتباهات سهوی وارائه مجدد ناشی از اشتباهات عمدی وسوء نیت) ، تاثیر بر گستره وسیع ( زیر سوال رفتن شیوه های افشا و از بین رفتن اعتبار مدیریت شرکت ) ، اخلال در ارتباط بین مدیریت ، اشخاص ذینفع و بالاخره عدم هم سوئی بین مدیریت ، حسابرسان و سایر اشخاص مسئول(تغییر اعضاء هیات مدیره و حسابرسان و…..) تقسیم می شوند. (کاظمی ،۱۳۸۹)
در چند سال گذشته سطوح مختلفی از ارائه مجدد های حسابداری ثبت شده است. گلاس لویز(۲۰۰۷) برای سال ۲۰۰۶ تعداد ۱۵۳۸ مورد ارائه مجدد ثبت و گرد آوری کرده است در حالی که این موضوع برای سال ۲۰۰۳ برابر با ۴۷۵ مورد میباشد. بسیاری از ارائه مجدد هایی که در سال های اخیر ثبت شده اند بیانگر این هستند که به دلیل وجود اشتباهات تهیه شده اند. نتایج پژوهش پلوملی و یوهان نشان داد که علت اصلی و عمده ارائه مجدد ها ناشی از اشتباهات داخلی شرکت بوده است.(پلوملی و یوهان^[۱۳]،۲۰۰۸)
استدلال بعضی از پژوهشگران نیز این است که وقوع ارائه مجدد ها، به علت تفسیرهای دوباره ای است که از قضاوت های حرفه ای میشود و مدیریت انتظار آنها را ندارد . آنها استدلال میکنند که حسابرسان و قانون گذاران انتظار دارند که قضاوتهای مدیریت و نیز حرکت بیشتر به سمت استانداردهای بر مبنای اصول که با افزایش ذاتی نیاز به قضاوت مواجه شد، منجر به افزایش تعداد ارائه مجدد ها خواهد شد. (پوزن^[۱۴]، ۲۰۰۷)
افرادی همچون دزین کوفسکی عقیده دارند که ارائه مجددها به دلیل ناتوانی مدیریت شرکت در وارسی هزاران صفحه استاندارد حسابداری برای یافتن پاراگراف هایی است که برای معاملات مورد نظر به کار گیرد. استدلال آنها این است که کمیسیون بورس و اوراق بهادار و هیئت استانداردهای حسابداری مالی به طور دوره ای اقدام به تغییر تفسیر استاندارد ها می نمایند و اطلاع رسانی و نیز راهنمایی های درستی از آنها ارائه نمیشود .(دزین کوفسکی^[۱۵]،۲۰۰۷)
ریشه های تجدید ارائه صورتهای مالی:
تجدید ارائه صورتهای مالی طبق نظر هیات استانداردهای بین المللی(IASB) وانجمن حسابداری رسمی آمریکا (FASB ) ، دارای ریشه های متفاوتی است که در ادامه به موارد برجسته تر آن اشاره می شود:
پیچیدگی استانداردهای حسابداری: استانداردهای پذیرفته شده حسابداری (GAAP) دارای قوانین ومقررات متعدد و پیچیده ای برای رعایت و اجرا است که توسط IASB برای اکثر کشورها وتوسط FASB برای آمریکا بوجود می آیند. این پیچیدگی موجب وقوع اشتباهاتی می شود که تجدید ارائه را غیر قابل اجتناب می کند.
نظارت مالی وکنترل داخلی ضعیف : چهارچوب نظارت مالی شرکت ، شامل هیات مدیره ، کمیته حسابرسی وحسابرسان مستقل می باشند که هرچه قویتر عمل کنند قابلیت اتکاء گزارشات مالی بیشتر است و هرچه ضعیفتر باشند، احتمال گزارشگری متقلبانه وتجدید ارائه صورتهای مالی بیشتر است.
افزایش محافظه کاری حسابرسان وکمیته حسابرسی: تدوین قوانین ومقررات جدید (SOX ) در آمریکا از حسابرسان وکمیته حسابرسی می خواهد که در بررسی ارزیابی وقضاوتهای مدیریت در فرایند گزارشگری مالی، حساسیت بیشتری بخرج دهند و بنابراین حسابرسان وکمیته حسابرسی در بررسی این موارد با محافظه کاری بیشتری عمل می کنند.
تنوع به کارگیری مفهوم سطح اهمیت: نتایج تحقیقات SEC در آمریکا نشان می دهد بخش عمده ای از گزارشات مالی تجدید ارائه شده در مواردی اتفاق افتاده که از نظر سطح اهمیت بین دیدگاه مدیران و دیگاه سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان تفاوت وجود داشته است. بعبارت دیگر آنچه که برای مدیران با اهمیت بوده، برای سرمایه گذاران ودیگران اهمیت چندانی نداشته ومدیریت در برآورد سطح اهمیت گزارشگری دچار اشتباه بوده است.
مدیریت سود: مدیریت برای غلبه بر انتظاراتی که توسط گروه های مختلف وجود داشته و برای رفع آنها با فشارهای زیادی روبروست، (بطور مثال تحلیگران مالی). استانداردهای پذیرفته شده حسابداری GAAP)) فرصتهای زیادی را برای مدیران سود فراهم می آورد تا روشهایی را به کار گیرند که انتظارات گروه های مختلف را برآورده سازد. استفاده نادرست از GAAP)) ، تجدید ارائه صورتهای مالی را بدنبال دارد.
فقدان شفافیت: با توجه به سطوح مختلف انتظارات گزارشگری ومحیط گزارشگری پیچیده ، شرکت ها اغلب نمی توانند آنچه را که لازم است بطور کامل شفاف سازی نمایند. بطور مثال، یادداشت های همراه صورت های مالی فاقد شفافیت لازم وتوضیحات کافی از فعالیت ها وسیاست های شرکت هستند که این موضوع قابلیت اتکاء صورتهای مالی را کاهش می دهد.(خبیری ،۱۳۸۹)
تاثیر آستانه اهمیت بر تجدید ارائه صورتهای مالی
پس از احراز وجود تغییر در رویه حسابداری یا اشتباه در صورتهای مالی دوره های مالی قبل، میزان اثر تعدیلات مربوطه را باید نسبت به کیفیت آستانه ای اهمیت سنجید و درصورت کم بودن از تجدید ارائه صورتهای مالی صرف نظر شود. درچنین حالتی تعدیلات مربوطه در سود یازیان خالص سال (دوره جاری) اعمال خواهد شد.
مطابق استاندارد حسابداری شماره ۶ ایران اصلاح اشتباهات حسابداری در صورتی که با اهمیت نباشد، در سود یا زیان خالص دوره جاری منظور می گردد. اهمیت یک کیفیت آستانه ای است . اهمیت به جای اینکه یک خصوصیت کیفی اصلی لازم برای اطلاعات باشد، یک نقطه ی انقطاع است و باید قبل از سایر خصوصیات کیفی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. اگر اطلاعات با اهمیت نباشد، نیازی به بررسی بیشتر آن نیست. اطلاعاتی با اهمیت است که بتواند بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان که بر مبنای صورتهای مالی اتخاذ می شود، تاثیر گذارد. اهمیت پدیده ای است که هیات استانداردهای حسابداری مالی آن را به عنوان یک ویژگی فراگیر توصیف می کند. در برخی از موارد بسیار شبیه” اثر گذار بودن” اطلاعات است . مقصود از ” اثر گذار بودن” اطلاعات این است که اطلاعاتی را باید افشا کرد که بتواند در پیش بینی انواع اطلاعات مورد نیاز، در فرایندهای تصمیم گیری، مفید واقع شود و یا بتواند به صورت مستقیم، در جهت تصمیم گیری کمک کند.(کمیته تدوین استاندارهای حسابداری ایران،۱۳۹۱)
بطور اخص، دو دیدگاه در خصوص نحوه تعیین سطح اهمیت در فرایند تجدید ارائه صورتهای مالی وجود دارد:
دیدگاه ترازنامه ای
دیگاه سود وزیانی
فرض می کنیم در هنگام تهیه صورتهای مالی شرکت ، با اشتباه در محاسبه هزینه به مبلغ ۱۰۰ ریال که طی ۵ سال گذشته در نظر گرفته نشده است، برخورد می شود( هرسال ۲۰ریال). این اشتباه با توجه به هریک از دیدگاه های فوق می تواند با اهمیت یا فاقد اهمیت باشد. در دیدگاه سود وزیانی ، انحراف ۲۰ ریالی مبلغی ناچیز است؛ در نتیجه تجدید ارائه صورتهای مالی تجویز نمی شود. در دیدگاه ترازنامه ای ، انحراف ۱۰۰ریالی مهم تلقی شده و تجدید ارائه صورتهای مالی تجویز می شود. دیدگاه عمومی در خصوص دیدگاه مقبول در مورد تجدید ارائه صورتهای مالی آن است که در صورتیکه تعدیلاتی از هریک از دو دیدگاه مستلزم تجدید ارائه گردد، این عمل باید انجام شود.(ذکریایی ،۱۳۹۰)
واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی
درباره واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی ، محققان ۵ روش ارائه نموده اند که می توان با استقرار، به کارگیری و تقویت آنها ، میزان آسیب وارده به اعتبار شرکت و مدیریت را محدود و سطح تحریف صورتهای مالی و هم چنین میزان، قصد و نیت مدیریت جهت تجدید ارائه صورت های مالی را کنترل نمود. مهم ترین روش های مطرح شده توسط محققان برای واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی ، عبارتند از :

1. 1. تایید ماهیت مشکلات^[۱۶]

1. 1. پذیرش خطا وتقصیر^[۱۷]

1. 1. ارتباطات آزادانه^[۱۸]

1. 1. نظام راهبری شرکتی^[۱۹]

1. 1. رعایت هنجارها^[۲۰]

تایید ماهیت مشکلات و ارتباطات آزادانه ، معمولا میزان تحریف صورتهای مالی را کاهش می دهند، نظام راهبری شرکتی ورعایت هنجارها، عمدتا منجر به کاهش میزان قصد ونیت بدخواهانه مدیریت می شوند وبالاخره، پذیرش خطا وتقصیر، هم موجب کاهش میزان تحریف صورت های مالی وهم موجب کاهش میزان قصد ونیت بدخواهانه مدیریت خواهد شد. ( کاظمی ، ۱۳۸۹)
شواهد تجربی حاصل از تحقیق گرتسن و همکارانش نشان داد که بسیاری از تجدید ارائه ها دارای تاثیری مشابه پدیده “کوه یخ” هستند. (اصطلاح کوه یخ در مواردی استفاده می شود که بخش کوچکی از تاثیر موضوع به طور آشکار دیده می شود. همان طور که می دانیم، به طور متوسط فقط یک پنجم از حجم کوه یخ در بالای سطح آب دیده می شود). مسئله این است که یک تجدید ارائه کوچک نسبتاً کم اهمیت، باعث از بین رفتن قابلیت اتکاء صورتهای مالی به شکل وسیعی می شود. بطور مثال تجدید ارائه صورتهای مالی شرکت “آهولد”^[۲۱]در سال ۲۰۰۳ نه تنها منجر به بازرسی شرکت از طرف سازمان مواد غذایی آمریکا به علت تقلب افشا شده ، بلکه کلیه شرکت های تولید مواد غذایی شمال آمریکا را درگیر این موضوع نمود. این امر نشان دهنده آن است که مسئله کوه یخ ممکن است علاوه بر خود شرکت منجر به متضرر نمودن کل صنعت مربوطه گردد. ( گرتسن و همکاران^[۲۲] ،۲۰۰۶ )
کالن و همکارانش در طی تحقیقات خود بیان کردند، باتوجه به اینکه اغلب اوقات تعدیلات سنواتی گزارش شده کاهنده سود انباشته یا افزاینده ی زیان انباشته ابتدای دوره هستند، به طور کلی واکنش بازار سرمایه نسبت به آن منفی است. دلیل واکنش منفی بازار سرمایه نسبت به تجدید ارائه صورتهای مالی با عوامل زیر ارتباط دارد : (کالن و همکاران^[۲۳]،۲۰۰۶)
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی کاهش ارزش جریان های نقدی آتی شرکت به علت دسترسی به اطلاعات جدید باشد.
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی وجود ضعف در سیستم حسابداری، گزارشگری مالی، کنترل های داخلی شرکت و یا مشکلات در هیات مدیره و مدیریت شرکت باشد.
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی تلاش مدیریت شرکت برای دستکاری سود از طریق استفاده از روش های حسابداری نامناسب ، برآوردهای اشتباه ویا خطاهای عمومی باشد.
گزارشگری تجدید ارائه صورتهای مالی
تجدید ارائه صورتهای مالی می تواند به شکل اختیاری و یا به شکل الزامی تحت نظر حسابرس و یا نهادهای نظارتی وقانون گذاری انجام شود ومنجر به انجام تعدیلات در خصوص اطلاعات مالی گردد که شرکت قبلا ارائه نموده است. از نقاط عطف وکلیدی در بحث تجدید ارائه صورتهای مالی ، تصویب قانون ساز بنزآکسلی در ایالات متحده آمریکا است. این قانون که درجولای سال ۲۰۰۲ به تصویب مجلس قانون گذاری ایالات متحده آمریکا رسید تاثیر زیادی بر حرفه حسابرسی گذاشته است. به طوری که، این حرفه را از یک نهاد خود انتظام که زیر نظر کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا فعالیت می کرد، به حرفه ای تبدیل نمود که اکنون مستقیماً توسط یک نهاد قانونی مستقل کنترل می شود.
در نتیجه تجدید ارائه های ناشی از تخلف یا تحریف های حسابداری که طی سال های ۲۰۰۱ الی ۲۰۰۲ درایالات متحده اتفاق افتاد، مجلس قانون گذاری این کشور ، قانون مذکور را باهدف جلب اطمینان سرمایه گذاران از طریق بالا بردن شفافیت و پاسخگویی اطلاعاتی تصویب نمود. بر اساس بخش ۳۰۴ این قانون، مدیرعامل و مدیریت مالی ، درصورتی که تجدید ارائه صورتهای مالی به علت عدم تطابق با الزامات گزارشگری مالی و درنتیجه اشتباه یا تخلف مدیران مربوطه صورت پذیرفته باشد، آنها ملزم به استرداد هر گونه پاداش، مزایا ودارایی هایی که طی دوره ای ۱۲ ماهه پس از صورت های مالی تجدید ارائه شده دریافت کرده اند و هرگونه سودی که در اثر معاملات سهام مربوطه بدست آورده اند ، می باشند. این بخش درخصوص نحوه ی اجرای این موضوع سکوت اختیار نموده است تا دست سهامداران دراین خصوص نحوه عمل با مدیران باز باشد. (کراس وهمکاران ،۲۰۰۴). هدف نهائی این قانون جلوگیری استفاده از روش های نادرست حسابداری ، به منظور افزایش کیفیت گزارشگری مالی است. (نجف تومرایی ،۱۳۹۱)
تجدید ارائه صورتهای مالی و رشد شرکت
ارائه مجدد صورتهای مالی برای بازار، حاوی اطلاعات جدیدی است. از دیدگاه سرمایه گذاران اخبار ارائه مجدد صورتهای مالی فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست، بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب میشود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده میگردد. تجدید ارائه صورت های مالی عاملی است که میتواند قابلیت اتکای اطلاعات مالی منتشره را در هاله ای از ابهام قرار دهد و موجب کاهش در رشد شرکت شود.
- یک استدلال در حمایت از این بحث این است که ارائه مجدد به رابطه قراردادی بین شرکت و طرفین خارج از شرکت از جمله: مشتریان ، تأمین کنندگان و … لطمه وارد میکند که این موضوع بر جریان وجه نقد شرکت اثر منفی می گذارد، یعنی سطح منابع نقدی داخلی موجود را برای سرمایه گذاری کاهش میدهد و به تبع آن رشد شرکت کاهش می یابد.
- استدلال دیگر این است که ارائه مجدد صورتهای مالی، توانایی شرکت را در جهت تأمین مالی خارجی با هزینه های پایینتر، کاهش می دهد. چند دلیل اساسی بر این ادعا وجود دارد:

1. 1. ارائه مجدد با ایجاد یک عدم اطمینان از قابلیت اعتماد گزارشگری مالی شرکت، به اطلاع سرمایه گذاران می رساند که از اطلاعات نادرستی برای ارزیابی شرکت استفاده می کردند. در نتیجه ارائه مجدد می تواند باعث شود سرمایه گذاران جنبه های دیگر عملیات شرکت و عملکرد گزارش شده آن را نیز زیر سوال ببرند.

1. 1. با توجه به اینکه ارائه مجدد اعداد مالی تاریخی را تغییر می دهد و در نتیجه پیش بینی ها بر مبنای آن ارقام تغییر میکنند، می تواند منجر به یک تجدید نظر در باورهای مربوط به جریان های نقدی آتی شرکت شود. از آنجاییکه اکثرا ارائه مجدد ها سود را کاهش می دهند، می توانند تاثیر منفی بر توانایی شرکت در جذب منابع مالی خارجی داشته باشند. در واقع ارائه مجدد نشان می دهد که شرکت در شرایطی بدتر از آن که قبلا داشت قرار دارد.

1. 1. ارائه مجدد می تواند به نگرانی هایی درباره دعاوی حقوقی آینده شرکت منجر شود که می تواند چشم انداز آینده شرکت را بدتر کند. این نگرانی ها میتواند توانایی شرکت را برای کسب تامین مالی خارجی با هزینه های کمتر مختل سازد. ارائه مجدد می تواند به اعتبار یک شرکت صدمه بزند و اثرات منفی بر جریان وجه نقد آن بوجود آورد و در نتیجه ارزش شرکت را پایینتر آورد.

به عنوان مثال سرمایه گذاران، مشتریان و تامین کنندگان میتوانند شرایط خود را در معامله با شرکت تغییر دهند. این موارد نشان می دهد که ارائه مجدد مانع توانایی شرکت جهت افزایش تامین مالی خارجی با هزینه های پایینتر می گردد. این عدم توانایی برای دسترسی به هزینه های پایینتر تامین مالی خارجی می تواند سرمایه گذاری های شرکت را محدود کرده و موجب کاهش رشد شرکت بخصوص رشد تامین مالی خارجی آن گردد. Albring ,Huang &pereira ,2013) )
بخش دوم : پیشینه تحقیق
در این بخش خلاصه ای از تحقیقات صورت پذیرفته مرتبط با موضوع تحقیق حاضر بیان میگردد.

درقرآن كريم نيز تقوا گاهي به معناي دفع بلا وشرّ^[649] وگاهي به معناي حمايت كردن^[650] آمده است.
نتيجه اينكه تقوا به معناي نگاهداري وحفظ شي و جلوگيري از ضرر وآسيب وزيان به آن است وبه معناي پروا، پرهيز، ترس، حمايت، محافظت، افسار وزمام به‌كار رفته است.
از ديدگاه اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام)، ضروري‌ترين واصلي‌ترين چيزي كه انسان طالب كمال وسعادت بايد به دنبال كسب آن باشد، تقواست. گذشتن از گردنه‌هاي فساد وتباهي و تنها راه رهايي از دام شيطان، داشتن روحيۀ پرهيز از گناه و پرواپيشگي‌است. كلام حضرت امير(عليه‌السلام)، مملو از توصيه‌هاي اكيد ايشان به دوري از گناه ورعايت تقواي الهي است.^[651] اميرالمؤمنين(ع)بهترين توصيه‌ها را توصيۀ به تقوا وبهترين عمل را عملي مي‌دانند كه به تقوا منتهي شود:
« بندگان خدا شما را به پرهيزگاري وصيّت ميكنم ، كه پرهيزگاري بهترين چيزي است كه بنده خدا ديگري را وصيّت كند كه آن را پيشه گيرد ، و نزد خدا بهترين كارها آن است كه به تقوي پايان پذيرد.»^[652]
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) همواره متّقين را مورد ستايش قرارداده وبا بيان ويژگي‌هاي آنان، ياران خود را به تقواپيشگي وپرهيزگاري دعوت مي‌نمودند. برخي از ويژگي‌ها متّقين^[653] دركلام حضرت امير(عليه‌السلام) عبارتند از:
ـ خردمندي و تفكّر ـ عبادت وشب‌زنده‌داري ـ زهد ودوري از شهوت ـ ذكر و ياد مداوم خدا ـ‌بهره‌مندي از دنيا براي برداشتن توشۀ آخرت(رابطۀصحيح با دنيا) ـ گفتار صحيح وحق ـ فروتني وتواضع ـ انس با قرآن وعمل به آن ـ جوياي دانش سودمند ـ ترس از عقاب و اميد به رحمت الهي ـ استقامت و پايداري ـ اخلاق نيكو ـ آگاهي وبصيرت ـ داشتن آرزوهاي منطقي ـ نيكوكاري ومردم‌داري ـ دوري از تباهگري وستم ـ پرهيز از كارهاي بيهوده ولغو و…
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)، تنها راه محافظت از ايمان واعتقاد را رعايت تقوا مي‌دانندو برخلاف نظر افرادي كه تقوا را مانع بهره‌مندي از دنيا وسبب محدوديت واسارت خود مي‌بينند، تقوارا همچون پناهگاهي‌ مي‌دانند كه متّقين را از خطرات وآسيب‌ها حفظ مي‌كند:
«بندگان خدا بدانيد كه پرهيزگاري خانه‏اي است چون دژ استوار ، و ناپارسايي خانه‏اي بي‌بنياد و خوار ، نه ساكنانش را از آسيب نگاهبان است ، و نه كسي كه بدان پناه برد در امان است . بدانيد كه با پرهيزكاري توان ريشۀ خطاها را بريد.»^[654]
قدرمشترك پناهگاه و زندان “مانعيت” است. امّا پناهگاه مانع خطرهاست و زندان مانع بهره‌برداري از موهبت‌ها واستعدادها. اين‌است كه اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) تقوا را پناهگاه مي‌دانند ونه زندان. تقوا به انسان آزادي معنوي مي‌دهد و او را ازاسارت وبندگي هوا وهوس آزاد مي‌كند، رشتۀ آز وطمع وحسد وشهوت وخشم را ازگردنش برمي‌دارد وبه اين ترتيب ريشۀ بردگي‌هاي اجتماعي را كه همين امور است از بين مي‌برد. مردمي كه برده وبندۀ پول وراحت‌طلبي نباشند، هرگز زيربار اسارت‌هاي اجتماعي نمي‌رود.
در نگاه اميرمؤمنان علي عليه‌السلام (عليه‌السلام) تقوا داراي آثار وثمراتي است^[655] كه نصيب كساني مي‌شود كه باپرواپيشگي، خود را ازگناه ونافرماني، حفظ كرده واز محدودۀ اطاعت الهي خارج نمي‌شوند. تقوا صاحبان خود را به نقطۀ اوج بندگي ورضايت پروردگار مي‌رساند و او را از بندگي شياطين وطاغوت رها مي‌سازد. برخي از آثار وثمرات تقوا در كلام حضرت امير(عليه‌السلام) عبارتنداز:
روشن‌بيني وبصيرت ، توانايي برحلّ مشكلات ، رسيدن به وعدۀ الهي وورود به بهشت ، استقامت ، پاكيزگي‌عمل ، نجات ازآسيب‌هاي فتنه ، روشني راه هدايت ، زندگي جاودان رسيد به آرزو ، همجواري خداوند ، امنيت ، ماندن در مسير سعادت ، استقامت در مسير بندگي ، عزّت ، درمان بيماري‌هاي روحي ، پاك كنندۀ فساد وپليدي دل ، نابودكنندۀ جهل وناداني ، بارش باران رحمت ونعمت وبركت ،مهيّا شدن توشۀ آخرت ، اصلاح رابطه با مردم ، پيروي از پيامبر(صلّی‌الله‌عليه‌وآله) و…
نیروي بازدارندگي تقوا، انسان را در برابر گناهان مهار مي‌کند و از سقوط در پرتگاه‌هاي فساد و گناه و گرفتار شدن در دام شیطان و هواي نفس باز مي‌دارد. تقوا از یک سو جنبه بازدارندگي دارد و از سوي دیگر جنبۀ سازندگي و هرگاه این دو، دست به دست هم بدهد سعادت و نجات انسان کامل مي‌شود و در یک‌کلام با وجود تقوا، سعادت انسان از نظر مادي و معنوي کامل است:
« بندگان خدا شما را سفارش مي‏كنم به ترس از خدا . ترس از خدا مهاري است كه شما را به راه سعادت در آرد ، و در طريق بندگي برپا دارد . پس خود را با رشته‏هاي استوار آن نگاه داريد ، و به حقيقتهاي آن چنگ در آريد ، تا شما را به زندگي خوشي كه نهان است رساند ، و به اقامتگاههاي فراخ كشاند ، و به پناهگاه‌هاي استوار، و منزلگاه‌هاي پر عزّت و اعتبار در روزي كه ديده‏ها بازمانده است و همه جا تار، و رمه‏هاي اشتر بي نگاهدار، و در صور دمند و هر جاني برآيد از تن و هر زباني لال شود از گفتن . و كوههاي سركشيده درهم شود و با زمين هموار، و درهم شكند سنگهاي سخت و استوار . چنانكه سنگ سخت آن سرابي را ماند لرزان ، و سنگستان‌ها زمين هموار، نه پستي و نه بلندي در آن . پس نه شفيعي كه شفاعت كند، نه دوستي كه بلا بگرداند، و نه پوزش خواستن سوددهد .»^[656]
تمسّک به تقوا سبب آرامش، گشایش ، محفوظ ماندن از خطرات و برخورداري از عزّت است. هنگامي که تقوا به معناي احساس مسئولیت الهي، بر جامعه حاکم شود، کمتر کسي به حقوق دیگري تجاوز مي‌کند و دست به ظلم و ستم مي‌زند که نتیجۀ آن آرامش است و هنگامي که تقوا به معناي وظیفه‌شناسي، حاکم شود، جامعه روز به روز گسترش پیدامي کند و هنگامي که تقوا به معناي حالت بازدارندگي در مقابل دشمن، حاکم گردد، جامعه از شرّ آنان مصون خواهد ماند و مجموعه این امور مایه عزّت و آبرو و سربلندي است. ^[657]
اعمال صالح زنجیروار یکدیگر را تعقیب مي‌کنند. یک کار نیک، سبب کار نیک دیگر و آن هم به نوبۀ خود سبب اعمال صالح دیگر مي‌شود، چنانكه حضرت امير(عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
« هان اي مردم خطاكاري‌ها چون اسبهاي بدرفتارند و خطاكاران بر آن سوار، عنان گشاده مي‌تازند تا سوار خود را به آتش دراندازند. هان اي مردم پرهيزگاري بارگيهايي را ماند رام ، سواران بر آنها عنان بدست و آرام. مي‏رانند تا سواران خود را به بهشت درآرند .»^[658]

سالك الي اللّه به وسيلۀ تقوا به آساني و آسودگي راه حق را مي‏رود و در موارد هلاك بر هواي نفس خود مسلّط است و از آن پيروي نمي‏كند ، بنابراين هواي نفس در اختيار او ، و همچون مركب رامي است و رعايت حدود خدا سبب ايجاد ملكۀ تقوا و استمرار آن مي‏شود و بدين‏سان تقوا شبيه مهاري است كه مركب نفس را به اختيار در مي‏آورد در اين كه تقوا صاحب خود را به سلامت به سعادت ابدي مي‏رساند شبيه مركبي رام است كه سوار خود را به مقصد مي‏رساند^[659] .

اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) ياران خود را به رعايت تقوا توصيه مي‌فرمايند؛ البته تقوايي كه بايد داراي شرايطي باشد. حضرت امير(عليه‌السلام) اين شرايط را شرح داده مي‌فرمايند:

« پس ، از خدا همچون كسي بترسيد كه شنيد و فروتني كرد ، گناه ورزيد و اعتراف آورد ، ترسيد و به كار پرداخت ، پرهيز نمود و پيش تاخت ، يقين كرد و نيكي ورزيد ، پندش دادند و به گوش جان خريد . ترساندش ، و نافرماني نكرد ، دعوت را پذيرفت، و به خدا رو آورد . بازگشت ، و توبه كرد . پي راهنما افتاد و بر نهاد او كار ساخت . شريعت را بدو نشان دادند و آن را ديد و شناخت . پس خواهان ، بشتافت و گريزان ، رهايي يافت . سود طاعت را ذخيره ساخت و درون از آلايش بپرداخت . بازگشتگاه آن جهان را آباد كرد . و براي روز كوچ ، و راهي كه در پيش دارد ، و نيازي كه او را افتد ، و جايي كه در آن درويش ماند توشه فراهم آورد ، و فرستاد آن را پيشاپيش ، براي اقامتگاه خويش.
پس بندگان خدا تقوا و رضاي حقّ را بجوييد، و راهي را كه براي آن آفريده شده‏ايد بپوييد. و از آنچه شما را ترسانده است چنانكه بايد بترسيد. تا آنچه را براي شما آماده ساخته سزاوار باشيد، و انجام وعده او را خواستار، و از بيم رستاخيز بركنار.»^[660]
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) انسان طالب پرواپيشگي را به تقوايي همچون تقواي كسي كه واجد صفات زير باشد امر مي‏كنند :
1ـ تقواي كسي كه با شنيدن دستورات حق خشوع پيدا كند ، يعني قلبش آمادگي شنيدن موعظه را داشته باشد ، و در برابر دستورات خداوند خاضع و خاشع شود .
2ـ تقواي كسي كه ، به گناهكاري خود اعتراف دارد و به درگاه حق تضرّع و زاري مي‏كند .
3 ـ تقواي كسي كه ، از خداوند ترسناك است ، و اين ترس زبان او را از گفتار باز مي‏دارد و موجب عمل شايسته‏اي كه اسباب نجات او را فراهم كند ، مي‏شود .
4ـ تقواي كسي كه ، از كيفر پروردگار پرهيز دارد ، و مبادرت به طاعت و فرمانبرداري خداوند مي‏كند .
5 ـ تقواي كسي كه ، به مرگ و ملاقات خداوند يقين دارد ، اعمال نيك انجام داده و آن را براي رضاي حق تعالي خالص مي‏گرداند.
6ـ تقواي كسي كه ، از امور عبرت‏زا عبرت مي‌گيرد و آن را نردبان انديشه خود براي رسيدن به آگاهي امور لازم قرار مي‏دهد .
7ـ تقواي كسي كه ، از خشم و كيفر حق تعالي رنج مي‏برد و از گناه و معصيت دوري مي‏جويد .
8ـ تقواي كسي كه ، دعوت كنندۀ خداوند را اجابت كرده ، به سوي حق بازگشته و فرمانبردار اوامر او مي‏شود.
9 ـ تقواي كسي كه ، به عقل و انديشه خود رجوع كرده و از آن بر عليه شيطان و نفس امّاره فرمان دهنده به‌ بدي مدد گرفته ، و از پيروي نفس و شيطان سربازمي‏زند .
10 ـ تقواي كسي كه ، به انبيا و اولياي الهي اقتدا مي‏كرده ، و به‌وسيلۀ آنها هدايت مي‏يابد ، و در همه اوضاع و احوال از آنها پيروي كرده ، از قصد آنها تبعيّت مي‏كند ، و كارهايش را مطابق كار انبيا انجام مي‏دهد .
11 ـ تقواي كسي كه ، راه و روشها به او نمايانده شود ، و او به چشم بصيرت راه خدا را دريابد ، يعني راه را بشناسد و براي پيمودن آن نهايت كوشش خود را بكار گيرد ، در حالي كه از تاريكي هاي جهل و ناداني گريزان است راه حق را يافته و نجات پيدا كند آنگاه ثمرات پيمودن طريق حق را ذخيرۀ آخرت خود قرار دهد .
اين‌گونه است كه راه حق رفتن و فرمان خدا بردن ، ذخيرۀ معادش مي‌شود ، و با سلوك در راه حق، وجود خود را از ناپاكي‌هاي دنيا پاك ، و در طول حيات ، با خودسازي، استعداد كمالات لازم در معاد را پيدا مي‌كند ، و توشۀ مناسبي براي روز وفات خود فراهم مي‌آورد و آنچه براي سفر آخرت كه خود ، مسافر آن است و سر منزل نيازش ، به‌شدّت به آن محتاج است ، آماده سازد.^[661]

تقواي ياران مطلوب در نگاه تاريخ

تقوا و خداترسي ويژگي اصلي وبارز ياران مطلوب اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) است. تاريخ گواهي مي‌دهدكه آنان در زندگي فردي واجتماعي خود، از محدودۀ تقواي الهي خارج نشده و گمراه نگشته‌اند. آنچه در ذيل مي‌آيد بيان نمونه‌اي از تقوامحوري اين افراد مي‌باشد.
سلمان فارسي
سلمان ، پارساي بيداردل، زاهد پاك‏سرشت ايراني است، كه در نهايت پارسايي مي‏زيست^[662] و چون همه عُلقه‏ها را گسسته و زندگي‏اش را از همۀ وابستگي‌ها، پاك كرده و به حق، پيوسته بود. قلب پاك سلمان، جلوه‏گاه انوار الهي بود كه پيامبرخدا(ص) فرمود:«هر كس مي‏خواهد به مردي بنگرد كه دلش نوراني گشته است، به سلمان بنگرد». پيامبر(صلي الله عليه وآله) تعبير والاي:«سلمان، از ما اهل بيت است»^[663] را درباره او بيان فرمود.
ابوذر غفاري
وقتي عثمان ابوذر را به ربذه تبعيد كرد، اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) و عَقيل و حسن و حسين (عليهما السلام) و عمّار ياسر، او را بدرقه كردند و چون هنگام وداع شد، امير مؤمنان(عليه‌السلام) فرمود:«اي ابوذر! تو تنها براي خداي عزّوجل خشمناك شدي. پس به همو اميد داشته باش. اين قوم از تو بر دنيايشان ترسيدند و تو از آنان بر دينت ترسيدي. پس تو را از سراي خود راندند و تو را در معرض امتحان نشاندند و به خدا سوگند، اگر راه آسمان‏ها و زمين بر بنده‏اي بسته شود و او پرواي الهي پيشه كند، خداي عزّوجل برايش راه خروجي قرار مي‏دهد. پس جز با حق، انس مگير و جز از باطل مگريز».^[664]
مالك اشتر نخعي
مالك اشتر، يار باوفا و خاص اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)، صاحب عقل وشجاعت وبزرگي است كه همۀ اينها را به زيور علم وزهد وتقوا آراسته است. نقل شده‌است كه روزي مالك از بازار كوفه مي‌گذشت وازآنجا كه انساني زاهد بود، لباسي فقيرانه وازجنس كرباس برتن داشت. يكي از بازاريان، وقتي مالك را با اين ظاهر فقيرانه ديد، براي اينكه اورا مسخره كند، ازروي استخفاف، زباله‌اي به روي مالك انداخت. مالك با بردباري كه ثمرۀ تقواي بالاي او بود، توجّهي به او نكرد وازآنجا گذشت. يكي از حاضران كه مالك اشتر را مي‌شناخت، وقتي آن حالت را مشاهده كرد، به آن مرد گفت:« واي برتو هيچ دانستي كه او كه بود؟» گفت: «نشناختم.» گفت:« او مالك اشتر، يار اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) بود.»
مرد بازاري به‌خاطر كاري كه كرده بود، بسيار مضطرب شد وبه دنبال اشتر رفت كه خود را به او برساند واز او عذر بخواهد. ديد كه مالك به مسجدي رفت ومشغول نماز شد. صبركرد تامالك از نماز فارغ شود، پس خود را به روي پاي او انداخت و عذرخواهي كرد. مالك اشتر اورا از اين كار منع كرد. مرد گفت: «مرا ببخش كه من تورا نشناختم.» مالك گفت:« برتوهيچ گناهي نيست؛ به خدا قسم به مسجد آمدم تا براي تو طلب آمرزش كنم.»^[665]
عمرو بن حَمِق خزاعي
عمرو بن‌حمق خزاعي، صحابي پرهيزگار رسول خدا(صلّی الله عليه وآله) واميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) و امام حسن مجتبي(عليه‌السلام)، چنان بود كه وقتي به دست معاويه، به شهادت رسيد، امام حسين(عليه‌السلام) در تجليل از ايمان و عبادت وتقوايش، به معاويه، نوشتند: « آيا تو قاتل عمرو بن حَمِق، صحابى پيامبر خدا، نيستي؟ همان بندۀ شايسته كه عبادت، او را فرسوده و بدنش را لاغر و رنگش را زرد كرده بود؟ پس از آن كه به او امان دادي و چنان عهد و وثيقه‏هاي خدايي و غليظي كه اگر به پرنده مي‏دادي، از قلّه كوه بر تو فرود مي‏آمد؟ و سپس با گستاخي بر پروردگارت و بي‏اعتنايي به آن همه عهد، او را كشتي؟»^[666]
حُجْر بن عَدي كِنْدي
حُجْر بن عَدي كِنْدي، از چهره‏هاي منوّر تاريخ اسلام وتاريخ تشيّع است. او هنوز در سنين جواني بود كه به محضر پيامبرخدا(ص) رسيد و اسلام آورد. دنيا گريزي، زهد، نمازگزاري و روزه‏داري بسيار، سلحشوري و رزم‏آوري، شرافت و كرامت و درستكاري و عبادت، از ويژگي‏هاي اوست.^[667]
او به زهد، معروف بود.^[668] هرگز در برابر حق‏كشي‏ها و باطل‏گرايي‏ها سكوت نمي‏كرد. چنين بود كه همراه مؤمنان و مجاهدان، بر عثمان شوريد^[669] و در عينيت بخشيدن به حاكميت اميرالمؤمنين(عليه السلام) از هيچ كوششي دريغ نكرد و بدين سان، از اصحاب ويژه و پيروان مطيع اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) به شمار رفت.^[670]

بیان مسأله
از آن هنگام که دانشمندان جامعه شناسی، توجه خود را به عناصر و ویژگی های موجود در شکل زندگی افراد معطوف نمودند زمان زیادی نمی گذرد. مقصود ابتدایی جامعه شناسان از مطالعه در سبک زندگی افراد توجه به طبقات اجتماعی آنان بوده، در دل این تحقیقات تعلق افراد به گروه های اجتماعی را مشخص می نمودند.
آنچه که در این نحو از مطالعات نظر جامعه شناسان را بر می انگیخت نحوه و شکل مصرف مردم بود. در حقیقت این دانشمندان در صدد بیان آن بودند که بگویند سبک زندگی بازگویی و بازنمایی افراد از موقعیت های اجتماعی خویش است. در این نگاه مصرف کالا نه یک نیاز اقتصادی بلکه پاسخی صریح به نیازهای فرهنگی افراد نیز می باشد. افراد با مصرف نمودن نوع خاصی از کالاها و با نشان دادن شکل خاصی از رفتار در مصرف کالاها، گروه ها و طبقات اجتماعی را شکل می دادند که مصرف در آن حرف اول را می زد. در این نگاه انسان با بکار گیری سبک خاصی از زندگی تلاش می کند تا منزلت اجتماعی خود را در تماس با بیگانگان به رخ آنان بکشد و از این رهگذار دوستان مورد نظر خود را یافته، کسانی که مانند او فکر نمی کنند را از خود براند. بنابراین عناصر و ویژگی هایی که در سبک زندگی یک فرد وجود دارد دارای نوعی انسجام و کلیت می باشد که وحدت درونی آن را می رساند. سبک زندگی افراد اگرچه متمایز بوده اما وجوه مشترکی که ما بین سبک های زندگی وجود دارد طبقات اجتماعی را به وجود می آورد. نتیجه آنکه سبک زندگی افراد هم عامل تعیین کننده ای برای تمایز طبقات اجتماعی است و هم شکل دهنده آن.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اما رفته رفته مفهوم سبک زندگی در عرصه علوم اجتماعی رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته از مطالعه طبقات اجتماعی در سطح تحلیل اجتماع به سطح تحلیل فرد ورود پیدا نمود. دیگر مراد از سبک زندگی افراد، طبقه و منزلت اجتماعی آنان نبود.
رویکرد جدید، مجموعه ای از ارزش ها، نگرش ها و رفتارهای افراد را سبک زندگی دانسته و آن را شیوه زندگی می خواند که بر الگوهای فردی مطلوب از زندگی دلالت دارند. این تعریف جهان بینی، نگرش ها و ارزش ها، عادت ها و وسایل زندگی را در بر می گیرد.
سبک زندگی که دیگر راهی شد برای تعریف ارزشها و سنجش میزان تأثیر گذاری آن بر نگرش افراد، در نهایت بدنبال پیامدهای رفتاری حاصل از نگرش و ارزش رفت.
در این نگاه نگرش های متعدد ، سبک های متفاوتی را در مقابل زندگی آدمی قرار می دهند تا او بر اساس الگویی نانوشته در طول حیات مادی و زمینی خود دست به انتخاب های گسترده زند. شیوه بهره بردن از درآمد،چگونگی انتخاب پوشش، تعیین مدت زمان کارکردن، نحوه تغذیه، نوع کتاب هایی که برای خواندن انتخاب می کند،آهنگی که گوش می کند و…همه و همه بر اساس الگویی برخواسته از نگاه آدمی بر ارزش هاست.
زندگی دینی نیز که برخواسته از نظام ارزشی غنی می باشد، دارای چنان تأثیر عمیقی بر رفتار و کردار آدمی است که مهد تا لحد آدمی را فرا گرفته برای یک یک رفتارهای او برنامه ای منسجم و هماهنگ با نظام عالم هستی ارائه می دهد.
سبک زندگی دینی رفتارها و تظاهرات فردی و جمعی خود را از سه ساحت دین یعنی اعتقادات، اخلاقیات، و فروعات عملی دین می گیرد که هریک به صورت مؤلفه ای خاص بروز و ظهور می یابد.مؤلفه هایی که اگر بازشناسی شده و مطابق الگوهای کامل آن باز تعریف گردند قابلیت هماهنگ شدن با مقتضیات زمان را نیز دارند. در حقیقت با شناختن همین مؤلفه هاست که می توان محک و معیار مناسب برای سنجش رویکرد جامعه به دین را تبیین کرده و براساس آن هندسه فرهنگی موجود و مطلوب جامعه دینی را ترسیم نمود.
جامعه ای که الگوی رفتاری خود را تنها از نظام ارزشی دین نمی گیرد و بسیاری از مؤلفه های دیگر همانند تبلیغات،مد،اجتماعی شدن و… سبک زندگی او را تعیین می نمایند.
فارق از اینکه دین، خود خواهان زندگی براساس سبک دینی است و غیر آن را بر نمی تابد زمانی اهمیت رواج سبک های غیر دینی معین و مشخص می شود که بدانیم سبک ها نیز ارزش آفرین هستند و در نگرش انسان به زندگی اطراف تأثیر گذارند.این مسأله که آیا تکنولوژی های وارداتی خود ابزار انتقال فرهنگ ها هستند برای بسیاری از دلسوزان فرهنگی به دغدغده ای قدیمی بدل شده است حال آنکه شکل زندگی آدمی همان فرهنگی است که امروزه بسیاری آن را نه از دریچه نظریات دین بلکه از کانال مراودات اجتماعی و یا حتی از برند کالاهای مصرفی دریافت می کنند.این ارتباط دو سویه بین ارزشها و سبک زندگی است که اگر آگاهانه دنبال شود ارزشها هستند که سبک آفرین خواهند شد و در غیر این صورت سبک های زندگی از مبادی تاریک و نامشخصی اخذ خواهند شد که تنها لذات آنی ولی ناپایدار را بدنبال دارند.این داستان آنجا شکل جدی تری به خود می گیرد که استعمار زین پس قدرت خود را نه در لشگر کشی بلکه در تغییر ذائقه انسان ها دنبال می کند که منافع او را به شکل کم هزینه تر ولی پایدارتر تأمین کند.سرّ هزینه های بسیار استمعارگران در راستای راه اندازی بنگاه های تبلیغی به شکل بسیار گسترده را در همین نکته باید جست.
مصرف زدگی در ایران که رواج مصرف محصولات فرهنگی بیگانه (فیلم و موسیقی و…)به یکی از مصادیق بارز آن بدل شده بر مؤلفه های اخلاقی سبک زندگی حال و حاضر مردم به شدت اثر گذاشته است. بسیاری دیگر آنگونه که پدرانشان می اندیشیدند نمی اندیشند و این تغییر در افکار نه از روی مطالعه و تحقیق بلکه در اثر واپس زدگی در مقابل مظاهر زندگی غربی حاصل شده است.
تغییر در نوع پوشش، میزان و شکل مصرف، موسیقی مورد علاقه مردم، تفریحات و سرگرمی های جذاب ، نوع تغذیه و بسیاری از دگرگونی های موجود - که دیگر نه پنهان و آهسته که از آن به شبیه خون تعبیر شود- عرصه حیات اجتماعی جامعه ما را تبدیل به جنگ تمام عیار فرهنگی نمود. جنگی که کشته های آن نه تنها ممدوح نیستند بلکه هلاک شدگانی مرگ آفرین هستند که جامعه را از حیات طیبه مورد نظر دین خالی و تهی می گردانند.
امروزه تلاش صدا و سیمای جمهوری اسلامی برای تولید سریال های مناسبتی را از آن رو باید ارزیابی نمود که فیلم و سریال قدرت بی بدیلی در ارائه سبک های زندگی دارند. سریال های مناسبتی سریال هایی هستند که هر ساله به مناسبت ایام مذهبی سال مانند رمضان و محرم از تلوزیون ایران برای سرگرمی و انتقال مفاهیم دینی پخش می شوند و بسیاری از آنان با استقبال خوب مردم نیز مواجه شدند. این امر مؤید آن است که مفاهیم دینی ظرفیت آن را دارند که در قالب هنرهای جدید جای خود را در زندگی مردم باز نمایند. در این سریال ها اگر مؤلفه های سبک زندگی به خوبی نشان داده شوند می توانند بهترین عملکرد برای تبلیغ ارزش های دینی را فراهم آورند. سریال مادرانه را نیز می توان از آن دست سریال های مناسبتی دانست که با بازی خوب بازیگرانش توانسته بود بخشی از مؤلفه های اخلاقی سبک زندگی دینی مانند احترام به والدین را به نمایش در آورد. بنابراین سزاوار است تا هنرمندان عرصه هنر های تصویری مخصوصا تلوزیون و سازندگان سریال های مناسبتی با توجه بیشتر به فقه الاوسط در دین _که همان اخلاق است_ که در زندگی دینی به گونه ای خاص سبک آفرینی می کند و بازشناسی آن به معیار مناسب شناخت جایگاه اخلاقی جامعه در دین دست یابند.

• • 1. 1. ضرورت و اهمیت انجام پژوهش:

          1. 1. ترویج شکل و سبک زندگی غربی راه مطمئن و کم هزینه غرب برای تسخیر کشورهای مستعمره است.در این بین از بین بردن پایه های اخلاقی جامعه همچون غیرت دینی و تعصب ملی مرز اطمینانی است که کشورهای غربی برای در امان ماندن از انقلاب های مردمی برگزیدند. به یقین شناختن مؤلفه های اخلاقی مورد پسند غرب بنیان اساسی مبارزه با ورود خلقیات ناپسند غربی و حفظ جامعه در برابر آن است.
          1. 1. دین که دارای نظام ارزشی خاص خود می باشد،ایمانِ تنها را مایه نجات نمی داند و رهایی از آتش عقبی و رسیدن به سعادت دنیی را در عمل نمودن به احکام دین می داند. این احکام راه و سبک زندگی نوینی را به انسان می آموزاند که قرآن از آن به حیات طیبه یاد می کند و خروج از این سبک زندگی را حیات ناپاک یا همان مرگ واقعی می نامد.

بازشناسی مؤلفه های سبک زندگی دینی و شناختن محاسن و تبلیغ خوبی های آن راه برون رفت از بن بست تعلقات دنیایی است که سبک زندگی غربی آن را تبلیغ می نمایدو مایه سعادت و نجات ملت ها در دنیا از شر استعمار گران و مایه آبادی سرزمین ها و در عقبی مایه وصول به سرمایه های بهشت و رضای حق خواهد بود و نجات آدمی را از آتش جهنم به همراه خواهد داشت.

• • • • 1. 1. قرآن که منبع بزرگ در برداشت های دینی به شمار می رود ما را به قیام در راه خدا آن هم مثنی و فرادا نموده یعنی به صورت جمعی باید درراه خدا قیام نمود و جامعه را به تعاونوا علی البر خوانده تا احکام آسمانی که منشأ نیکی هاست در اجتماع مسلمین ظهور و بروز داشته باشد. به یقین اگر این آموزه ها به صورت سبک در زندگی پدیدار گردند بهترین یاری دهنده انسان ها در انتخاب نیکی ها خواهند بود که انتخاب ما در زندگی دنیا بر اساس الگوی نانوشته سبک زندگی خواهد بود.
        1. 1. رهبر معظم انقلاب ساخت تمدن جدید اسلامی را وظیفه امروز حکومت و جامعه دینی می داند و راه رسیدن به این تمدن را توجه جامعه به سبک و سلوک زندگی فردی و جمعی بر اساس آموزه های دین می داند.ایشان در جمع جوانان استان خراسان شمالی در سفر سال ۱۳۹۱ خود به این استان با اشاره به کاستی های موجود در سبک زندگی مردم در داخل کشور آن را یک مشکل وارداتی از غرب دانسته فرمودند:

«…. نمیشود یک تمدن را به صرف اینکه ماشین دارد، صنعت دارد، ثروت دارد، قضاوت کرد و تحسین کرد؛ در حالی که در داخل آن، این مشکلات فراوان، سراسر جامعه و زندگی مردم را فرا گرفته. اصل اینهاست؛ آنها ابزاری است برای اینکه این بخش تأمین شود، تا مردم احساس آسایش کنند، با امید زندگی کنند، با امنیت زندگی کنند، پیش بروند، حرکت کنند، تعالی انسانیِ مطلوب پیدا کنند.»(۲۳/۰۷/۱۳۹۱)
به یقین شرط پیمودن سلوک دینی و خروج از بن بست فرهنگ غربی در دانستن و شناختن این سلوک آسمانی است که لازم می دارد تا گروه های علمی حوزه و دانشگاه بخش بزرگی از تحقیقات خود را به این امر مهم اختصاص دهند و این تحقیق نیز طبق منویات رهبری عزیز انقلاب و در راستای پرداختن به تمدن بزرگ اسلامی موضوع خود را به سبک زندگی دینی می پردازد.

هـم دمـی بـا عـاشـق بـی­خـواب گفت کاخر ای بی­خواب یک دم شب بخفت
گـفـت شـد بـا پـاسبـانـی عـشـق یار خـواب کـی آیـد کـسی را زیـن دو کار
پـاســبان را خــواب کی لایـق بــود خـاصـه مـرد پـاسـبـان عـاشـق بـود
چـون چـنـیـن سر بازیی در سر ببست بـود آن ایـن یک بـرآن دیـگر بـبست
مـن چـگـونـه خـواب یـابـم انــدکی وام نتـوان کـردن ایـن خـواب از یکی
هـر شـبـم عـشـق امـتحانـی مـی­کـند پــاسبــان را پـاسـبـانـی مـی­کــنــد
در قسمت بعدی در حکایت از درنگ استفاده شده است و سرعت حکایت به کمترین و کندترین وضعیت وارد می­ شود. راوی شرح و حال پاسبان را توصیف می­ کند:
گـه مـی­رفـتـــی و چـوبـک مـی­زدی گـه زغـم بر روی و تارک می­زدی
گر بخفتی یک دم آن بی خواب و خور عشـق دیدیـش آن زمـان خوابی دگر
جـمـله شـب خـلق را نـگـذاشـتـی تـا بـخـفـتنـدی فـغـان بـرداشـتـی
باز در حکایت برای بار دیگر باز صحنه روبرو می­شویم و سرعت روایت حکایت به حالت متوازن یا متعادل می­رسد. در قسمت بعد با شاهد گفتگو هستیم:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دوسـتی گـفتش که ای در تفّ و تاب جمله شب نیستت یک لحظه خواب
گفـت مـرد پـاسـبـان را خـواب نیست روی عاشق را بجز اشک آب نیست
پــاسـبان را کـار بـی خـوابـی بــود عـاشـقـان را روی بـی آبـی بـــود
چـون زجـای خـواب آب آید برون کـی بـود مـمکن که خواب آید برون
عـاشـقـی و پـاسـبـانـی یـار شــد خـواب از چشـمـش بـدریـا بـار شد
پـاسـبـان را عـاشـقـی نـغـز اوفتاد کـار بـی­خـوابـیـش در مـغـز اوفـتاد
حکایت با درنگ به پایان می­رسد، در واقع حکایت با کندترین سرعت به اتمام می­رسد. راوی با مخاطب ( تو) سخن می­گوید و نکات اخلاقی و عرفانی خود را با توصیف برایش بیان می­ کند:
می مخسب ای مرد اگر جوینده­­ای خـواب خوش بادت اگر جوینده­ای
پـاسبـانـی کـن بـسی در کـوی دل زانـک دزدانـنـد در پـهـلـــوی دل
هـست از دزدان دل بـگـرفـتـه راه جـــوهـر دل دار از دزدان نــگــاه
چـون ترا ایـن پـاسبانی شد صفت عـشق زود آیـد پـدیـد و معرفــت
مرد را بی شک در این دریای خون معـرفـت بـایـد ز بـی­خـوابی برون
هـرکه او بـی­خـوابـی بـسـیار برد چـون بـه حـضرت شد دل بیدار برد
چـون ز بـی­خـوابـیـست بـیـداری دل خـواب کـم کـن در وفاداری دل
چند گویم، چون وجودت غرقه ماند غـرقـه را فـریـاد نـتـوانـد رهـانـد
عـاشـقـان رفـتـنـد تا پـیـشان همه در مـحبـت مـسـت خفتند آن همه
تـو هـمی­زن سر که آن مردان مرد نـوش کـردنـد آنـچ مـی­بایـست کرد
هـر کـه را شـد ذوق عشق او پدید زود یـابـد هـر دو عـالـم را کـلـیـد
گـر زنـی بـاشد شود مردی شگرف ور بـود مـردی شـود دریـای ژرف

۴-۶۳ بسامد رخداد

رخدادهای حکایت را به دو قسم قابل تقسیم هستند:
۱-ررخدادی که بارها روی داده­است و بارها نیز در روایت حکایت نقل شده­است. مانند: بی­خواب شدن و شب زنده داری پاسبان است در ابیات (۱)، ( ۲ )، (۳)، (۴) ، (۶)، (۱۰)، ( ۱۱ )، ( ۱۲)، ( ۱۳)، (۱۴)، ( ۲۲) و (۲۳).
۳- رخداد عاشق شدن پاسبان است که یک بار روی داده و بارها در طول روایت حکایت نقل شده است. در ابیات (۱)، (۳)، (۴) ، (۷)، (۹)، (۱۵ ) ، (۱۶)، ( ۲۰ ).

۴-۶۴ وجه روایی

۴-۶۴-۱فاصله:

سخن مستقیم:
هم دمی با عاشق بی­خواب گفت کاخر ای بی­خواب یک دم شب بخفت
سخن مستقیم:
گـفـت شـد بـا پـاسبـانـی عـشـق یار خـواب کـی آیـد کـسی را زیـن دو کار
پـاســبان را خــواب کی لایـق بــود خـاصـه مـرد پـاسـبـان عـاشـق بـود
چـون چـنـیـن سر بازیی در سر ببست بـود آن ایـن یک بـرآن دیـگر بـبست
مـن چـگـونـه خـواب یـابـم انــدکی وام نتـوان کـردن ایـن خـواب از یکی
هـر شـبـم عـشـق امـتحانـی مـی­کـند پــاسبــان را پـاسـبـانـی مـی­کـنــد
سخن مستقیم:
دوستی گفتش که ای در تفّ و تاب جمله شب نیستت یک لحظه خواب
سخن مستقیم:
گفـت مـرد پـاسـبـان را خـواب نیست روی عاشق را بجز اشک آب نیست
پــاسـبان را کـار بـی خـوابـی بــود عـاشـقـان را روی بـی آبـی بـــود
چـون زجـای خـواب آب آید برون کـی بـود مـمکن که خواب آید برون…

۴-۶۵ کانون روایی

کانون صفر – بازنمود ناهمگن. راوی برتر که از همه شخصیت­های حکایت بیشتر آگاهی دارد. اما راوی خود را در پایان حکایت به مخاطب می­نمایاند و با وی به سخن گفتن ادامه می­دهد و نکات اخلاقی و عرفانی را برایش بازگو و تکرار می­نماید.

۴-۶۶ لحن یا آوا

۴-۶۶-۱ زمان روایت: