این پایان نامه توسط آقای حمیدرضا نصراله‌زاده، در ۱۵۸ صفحه و در سال ۱۳۷۵ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی دفاع شده است. در این رساله سعی شده است تا مبنایی ارائه گردد که جمهوری اسلامی ایران بتواند بر اساس قرار دادن آن برای سیاست خارجی خویش در آسیای مرکزی و قفقاز منافع ملی و حیاتی خود را در منطقه به شکل هرچه موثرتری تامین نماید که برای دسترسی بر این اصل ناچار به شناخت واقع بینانه اوضاع و شرایط در منطقه است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲ – ۱۱ – ۱ نقش فضای جغرافیایی در رقابت قدرتها؛ مطالعه موردی: آسیای مرکزی پس از جنگ سرد
این پایان نامه توسط آقای مهدی کریمی سلطان احمدی، در ۱۳۶ صفحه و در سال ۱۳۸۹ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته جغرافیای سیاسی، در دانشگاه تربیت مدرس دفاع شده است. آقای کریمی سلطان احمدی ضمن بررسی زمینه های و شرایط جغرافیایی - انسانی منطقه آسیای مرکزی، زمینه های رقابت پس از دوران جنگ سرد را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
۳ – ۱۱ – ۱ پیوند ژئوپلیتیک ایران و آسیای مرکزی (با تاکید بر افزایش همگرایی)
این پایان نامه توسط خانم سیده تامارا مدنی، در ۱۶۴ صفحه و در سال ۱۳۹۰ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی دفاع شده است. این پایان نامه ضمن بررسی عوامل ژئوپلتیکی موثر در همگرایی کشورهای این منطقه با ایران، به وابستگی جغرافیایی کشور - های منطقه آسیای مرکزی از لحاظ موقعیت به ایران و آنتروپی بالای آن می پردازد.
۴ – ۱۱ – ۱ بررسی اهداف سیاسی - اقتصادی آمریکا در آسیای مرکزی و قفقاز‏
این پایان نامه توسط آقای حسن مسعود گودرزی، در ۱۶۱ صفحه و در سال ۱۳۸۳ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی دفاع شده است. این پایان نامه به بررسی نقش ایالات متحده آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و اهداف این کشور در ابعاد سیاسی و اقتصادی در منطقه را به بررسی می پردازد.
۵ – ۱۱ – ۱ ناکارآمدی دولتهای آسیای مرکزی و گسترش بنیادگرایی اسلامی در منطقه ( با تاکید بر سه جمهوری تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان)
این پایان نامه توسط خانم نسرین واحدیان، در ۱۴۸ صفحه و در سال ۱۳۸۶ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران دفاع شده است. وی در این پایان نامه به بررسی بنیاد گرایی اسلامی به عنوان یک جریان تندور در منطقه آسیای مرکزی مشخصاً در کشورهای به مرکزیت سه ‏جمهوری، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان پرداخته است. علاوه بر آن به اثربخشی عوامل خارجی در این امر توجه داشته و به نقش طالبان افغانستان توجه بویژه ای داشته است.

۶ – ۱۱ – ۱ نفوذ آمریکا در آسیای مرکزی وقفقاز وگسترش همکاری ایران و روسیه
این پایان نامه توسط آقای علی دیاوندی کناری، در ۱۷۳ صفحه و در سال ۱۳۷۹ برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد دردانشگاه تهران دفاع شده است. این پایان نامه به بررسی نفوذ ایالات متحده آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز بویژه بعد از جنگ سرد و اثر آن بر روابط ایران و روسیه می پردازد. علاوه بر آن در این پایان نامه بر عوامل تضاد و اشتراک روابط ایران و روسیه مورد توجه قرار می گیرد که در این میان حضور ایالات متحده به عنوان مهمترین عامل مورد توجه قرار می گیرد.
۱۲ – ۱ تعریف اصطلاحات
۱ – ۱۲ – ۱ متغیر مستقل: ژئوپلیتیک آسیای مرکزی ژئوپلیتیک دارای نقش برجستهای در روابط بینالملل و سیاست بینالملل است و از دو بخش «ژئو» به معنای زمین و «پولیتیک» (سیاست) تشکیل ‌یافته است. ژئوپلیتیک از نقش آفرینی های سیاسی - محیطی در چارچوب مفهوم قدرت بحث می کند (مجتهدزاده، ۱۳۸۱: ۲۱). به عبارتی دیگر ژئوپلیتیک به دانشى گفته می مى‏شود که در آن، عوامل و پدیده ‏هاى جغرافیایى تأثیر مستقیمى بر سیاست‏هاى یک کشور مى‏گذارند. به طور کلی، ژئوپلیتیک از یک طرف علم سیاست جغرافیاست برای درک واقعیت ‌های محیط جغرافیایی و عوامل جغرافیایی که بر سیاستهای جهانی تأثیر می‌گذارد و آنها را متحول میکند و منافع ملی را تأمین یا حفظ می‌کند و از طرف دیگر اندیشه و تفکر انسانها و نهادهای صاحب قدرت است که بر خط مشی سیاستهای ملّی - منطقهای و جهانی تأثیر میگذارند. ژئوپلتیک از زمان وضع واژه آن از نظر مفهومی و از نظر موقعیت اجتماعی و علمی دچار فراز و نشیب شده و از حالتی شناور در موضوعات مورد علاقه نیز برخوردار بوده است (حافظ نیا، ۱۳۸۵: ۲۱). آسیای مرکزی منطقه نسبتاً پهناوری در غرب قاره آسیا است که هیچ مرزی با آب‌های آزاد جهان ندارد. اگر چه مرزهای دقیقی برای این سرزمین تعریف نشده‌است، اما معمولاً آن را دربرگیرنده کشورهای امروزی ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان می‌دانند. اغلب سرزمین‌های دیگری چون افغانستان، شمال شرق ایران، مغولستان، کشمیر، شمال و غرب پاکستان ، و گاه سین کیانگ (ترکستان شرقی قدیم) در غرب چین و جنوب سیبری در روسیه نیز شامل آسیای مرکزی می‌شوند. این ناحیه از غرب با بخش اروپایی آسیا، از شرق با «آسیای شرقی»، از جنوب با «خاورمیانه» و از شمال با «سیبری» هم مرز است (احمدیان شالجی، ۱۳۷۵: ۲۴). وجود مقادیر فراوان از ذخایر انرژی نفت و گاز و منابع معدنی، در این، منطقه بویژه در حوزه دریای خزر، آسیای مرکزی را جزء مناطق استراتژیک انرژی قرار داده است.
۲– ۱۲ – ۱ متغیر وابسته: جمهوری اسلامی ایران
ایران با ۱۵ کشور مستقل و ۲۴ دولت همجوار است، این کشور از جنوب با دولت - ملّت های مستقل کویت، عربستان، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان، از شرق با افغانستان و پاکستان، از شمال با ترکمنستان و قراقستان، روسیه، آذربایجان و ارمنستان، و از غرب با ترکیه و عراق هم جوار است. اما ایران همچنین در شمال با جمهوریهای خودمختار داغستان، نخجوان و در جنوب با شش امیرنشین تشکیل دهنده امارات متحده، اَبوظبی، دُبی، شارجه، عَجمان، اُم القوین و راس الخیمه، همسایه است (کریمی پور، ۱۳۷۹: ۲۳). ایران کشوری خشک با مناطق بیابانی وسیع است. تقریباً جز باریکه ساحلی دریای خزر و مناطق غرب کشور، میزان نزولات جوی در سایر نقاط بسیار پایین است. تا حدی که در کویر مرکزی ایران، میزان بارش کمتر از ۱۰۰ میلی متر می باشد. این وضعیت باعث شده است که تراکم جمعیت در مناطق مرکزی و خشک ایران در واحه هایی که بر گرد منابع آب تشکیل شده اند، متمرکز است. این واحه ها اغلب به صورت متفرق در کوهپایه هایی که در اطراف فلات ایران قرار گرفته اند، مستقر هستند. فلات ایران حالتی مثلث شکل دارد که بین چاله های خلیج فارس در جنوب و دریای خزر در شمال واقع شده است. مساحت فلات ۲۶۰۰۰۰۰ کیلومترمربع است که از این مقدار ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربع مساحت ایران امروزی است و بقیه به افغانستان، پاکستان و سایر کشورهای همسایه تعلق دارند. یک چهارم مساحت ایران را بیابان ها تشکیل می دهد و نیمی از آن کوهستانی است (قنبری، ۱۳۸۵: ۱۰۵).
ایران به لحاظ قومی و مذهبی کشوری متفاوت و خاص می باشد. نسبت جمعیت فارس ۷۵ - ۷۳ درصد جمعیّت را تشکیل می دهد ۵ - ۵/۳ درصد به جمعیت کردها اختصاص دارد. پس از آن به ترتیب جمعیت عرب زبانان در جنوب غربی کشور با حدود ۳ درصد و بلوچ ها در جنوب شرقی با حدود ۲ درصد از کل جمعیت قرار دارند. ترکمن ها در حدود ۲/۱ درصد از کل جمهیت قرار دارند (محرابی، ۱۳۸۶: ۱۴۳). ایران با توجّه به توانمندی ها و پتانسیل های اقتصادی، فرهنگی، نظامی، جغرافیایی و در یک کلمه واقعیتهای ژئوپلیتیکی آن کشور از کشورهای بسیار مهم منطقه به حساب می آید. ایران با توجه به موقعیّت های ارتباطی در کانون راه های ارتباطی و مواصلاتی اوراسیا واقع شده است. این گستره جغرافیایی برای پیوندهای جغرافیایی میانی و به عبارتی هارتلند هندسی اوراسیا با پهنه آبهای آزاد و دنیای خارج از موقعیت ویژه ای برخوردار است (ولی قلی زاده و ذکی،۱۳۸۷ : ۲). علاوه بر آن، جمهوری اسلامی ایران، به دلیل موقعیّت خاص خود با مناطق جعرافیایی مهم در جهان همجور است یا در درون بعضی از این مناطق حساس است که این امر بر اهمیّت ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی این کشور می افزاید.
جدول ۱-۱: تنوع قومی در ایران