نوآوری یعنی به اجرا گذاشتن یا تولید محصولات و خدمات جدید یا قبول روش های نو به صورت اقتصادی. نوآوری با طرح و برنامه است. جهت گیری آن در راستای ایجاد فایده و منفعت اجتماعی است. بدین ترتیب یک شرکت نسبت به احتیاجات و شرایط جدید محیطی انطباق پذیر می گردد. تقلید هم یک نوع تغییر به شمار می آید نوآوری به معنای ایجاد، قبول و اجرای ایده ها و فرآیندها و محصولات یا خدمات جدید است. بنابراین نوآوری، استعداد و توانایی تغییر یا انطباق را به وجود می آورد. نوآوری، فرایند اخذ ایده خلاق و تبدیل آن به محصولات، خدمات و روش های جدید عملیات است. خلاقیت پیدایی و تولد یک اندیشه و فکر نو است. در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است. (خی خیلیون ، ۱۳۸۱)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اگر چه واژه خلاقیت با نوآوری به طور مترادف استفاده می شود اما غالب محققان معتقدند که دو اصطلاح نوآوری و خلاقیت باید به طور جداگانه مدنظر قرار گیرند، چرا که دارای معانی و تعاریف جداگانه ای مخصوصاً در سازمان ها هستند. . خلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله وجود، دارد. در حالی که نوآوری دلالت بر آوردن چیزی جدید به مرحله استفاده ، دارد. ماهیت خلاقیت یا اختراع از نوآوری را به وسیله این معادله می توان تفکیک گردد: انتفاع + اختراع + مفهوم = نوآوری
در معادله نوآوری فوق، “مفهوم” اشاره بر ایده ای است که با توجه به چارچوب مرجعی آن فرد، بخش یا گروه، سازمان و یا یک دانش انباشته شده جدید است. کلمه “اختراع” اشاره به هر ایده ای جدید است که به حقیقت رسیده باشد. کلمه “انتفاع” بر به دست آوردن حداکثر استفاده از یک اختراع دلالت دارد. همچنین با توجه به این که تلاشهای خلاق بایستی منجر به نتایج خلاق شود، پس نوآوری، خلاقیت عینیت یافته می باشد. (تولایی و همکاران، ۱۳۸۷)
خلاقیت یعنی استفاده از اندیشه های قبلی و تولید اندیشه های جدید. در نوآوری از اندیشه های تولید شده استفاده می شود در ریشه هر نوآوری یک فکر خلاق پنهان است. آلرشت خلاقیت و نوآوری و وجه تمایز آنها را به این صورت مطرح کرده است که خلاقیت یک فعالیت ذهنی و عقلانی برای به وجود آوردن ایده جدید و بدیع است؛ حال اینکه نوآوری تبدیل خلاقیت به عمل یا نتیجه است. او نوآوری را عملیات و مراحل مورد نیاز برای نتیجه گیری یک فکر بکر و واقعیت جدید می داند. از این زاویه شخص خلاقی ممکن است نوآور نباشد یعنی می تواند دارای ایده های جدید و نو باشد، ولی توانایی عرضه و یا فروش آنها را نداشته باشد. بنابراین فرد نوآور، غالباً خلاق است ولی همه افراد خلاق لزوماً نوآور نیستند (خی خیلیون ، ۱۳۸۱).
خلاقیت نقطه آغاز نورآوری موفق است. بنابراین، نیاز به پرورش و توسعه دارد. نویسنده ای اعتقاد دارد خلاقیت به طور معمول به توانایی و قدرت پرورش افکار نو مربوط می شود، در حالی که نوآوری به معنای استفاده از این افکار است. نوآوری فرایند دریافت فکر خلّاق و تبدیل آن به محصول، خدمت یا شیوه ای نو برای انجام دادن کارهاست. . در واقع؛ نوآوری، بهره برداری موفقیت آمیز از ایده های نو است. (محبوبی ، توره ، ۱۳۸۷)
خلاقیت بیشتر یک فعالیت ذهنی و فکری است؛ اما نوآوری بیشتر جنبه عملی دارد؛ در حقیقت محصول نهایی خلاقیت است. نوآوری در خط مشی ها، فرآیندها و فنون نیز مانند فعالیت ها و رفتارهای افراد اتفاق می افتد. نوآوری مهارتی است که با بسیاری همکاری های دیگر همراه است. وات من می گوید: اگر بخواهید نوآور باشید بایستی تا حدودی باز برخورد کنید سعی کنید اشتباهاتی مرتکب شوید! اگر افراد شکست نخورند چیزی هم یاد نمی گیرندخلاقیت و نوآوری آن چنان بهم عجین شده اند که شاید به دست دادن تعریف مستقلی از هر کدام دشوار باشد، اما برای روشن شدن ذهن می توان آنها را به گونه ای مجزا هم تعریف نمود.
خلاقیت پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است، در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است. به عبارت دیگر خلاقیت اشاره به قدرت ایجاد اندیشه های نو دارد و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار نو و تازه است. اگرچه در عمل می توان این دو را از هم متمایز ساخت، ولی در یک تصور می توان گفت خلاقیت بستر رشد و پویش نوآوری هاست. از خلاقیت تا نوآوری غالباً راهی طولانی در پیش است. تا اندیشه ای نو به صورت محصول جدید درآید، زمانی طولانی می گذرد. گاهی ایده و اندیشه ای نو از ذهن فرد می تراود و سال های بعد آن اندیشه نو به وسیله فرد دیگری به صورت نوآوری در محصول یا خدمات تجلی پیدا می کند
تغییر سازمانی با اتخاذ یک فکر یا رفتار جدید به وسیله سازمان مشخص می شود؛ اما نوآوری سازمان، اتخاذ ایده رفتاریست که برای نوع شرایط، سازمان، بازار یا محیط کلی سازمان جدید است. اولین سازمانی که این ایده را معرفی می کند نوآور است؛ سازمانی که کپی می کند یک تغییر را اتخاذ کرده است. تغییر ایجاد هر چیزی است که با گذشته تفاوت داشته باشد؛ اما نوآوری اتخاذ ایده هایی است که برای سازمان جدید است. بنابراین تمام نوآوری ها منعکس کننده یک تغییرند اما تمام تغییرها نوآوری نیستند. اختراع یعنی در یک زمان نا بهنگام با قدرت اندیشه و تحقیق، کشف یک چیز ناشناخته که تا آن زمان ناشناخته مانده است. اختراع یک شرط ضروری برای نوآوری است. (خی خیلیون ، ۱۳۸۱)
در مورد نوآوری و تغییر نی‍ز، تفاوت هایی وجود دارد . تغییر ایجاد هر چیزی است که با گذشته تفاوت داشته باشد. اما نوآوری ایجاد ایده هایی است که برای سازمان جدید است. از این رو، تمام نوآوری ها می توانند منعکس کننده یک تغییر باشند. در حالی که تمام تغییرها، نوآوری نیستند. تغییر نتیجه ای از فرایند خلاقیت و نوآوری است؛ مانند تغییر یک تناوب در سیاست و ساختار سازمانی یا طرز تلقی افراد به منظور بهبود عملکرد. خلاقیت می تواند در نوآوری به کار برده شود؛ زمانی که یک ایده ی جدید (قرض گرفته شده یا اصلی) در موقعیتی مورد استفاده قرار گیرد که قبلاً به کار برده نشده است. نوآوری ممکن است خلاقیتی باشد که توسط یک عمل مدیریت دنبال شده و اثر اقتصادی به همراه داشته باشد. افراد خلاق و نوآور ممکن است با یکدیگر تفاوت هایی داشته باشند. (تولایی، ۱۳۸۷). در این راستا، ماکس وبر و دستیارانش ارتباط میان خلاقیت، نوآوری و تغییر را به صورت شکل شماره یک ترسیم کردند:
نوآوری
خلاقیت
تغییر سازمانی
شکل شماره ( ۲-۱) : رابطه خلاقیت، نوآوری و تغییر
تولایی (۱۳۸۷)
بر اساس این تعاریف، خلاقیت لازمه نوآوری است و تحقق نوجویی وابسته به خلاقیت می باشد. اگر چه در عمل نمی توان این دو را از هم متمایز ساخت ولی می توان تصور کرد که خلاقیت بستر رشد و پیدایی نوآوری هاست. خلاقیت پیدایش و تولید یک اندیشه و فکر نو است. در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است. از خلاقیت تا نوآوری غالباً راهی طولانی در پیش است و تا اندیشه ای نو به صورت محصولی یا خدمتی جدید درآید زمانی طولانی میگذرد و تلاش ها و کوشش های بسیار به عمل می آید. گاهی ایده و اندیشه ای نو از ذهن فرد می تراود و در سال های بعد آن اندیشه نو به وسیله فرد دیگری به صورت نوآوری در محصول یا خدمت متجلی می گردد. خلاقیت اشاره به قدرت ایجاد اندیشه های نو دارد و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار نو و تازه است. به طور خلاصه با در نظر گرفتن نظریات فوق می توان چنین نتیجه گرفت که خلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله وجود داشته و یا به عبارتی به معنای دلالت بر پیدا کردن چیزهای جدید است؛ هر چند که ممکن است به مرحله استفاده در نیاید. نوآوری به عنوان هر ایده جدیدی است که در برگیرنده توسعه یک محصول، خدمات یا فرایند می گردد که ممکن است نسبت به یک بخش، سازمان، یک صنعت یا ملت باشد. این نوآوری ها به تغییر و انطباق بهتر سازمان با ایده های جدید منجر می شود. (تولایی و همکاران ، ۱۳۸۷)
همانطور که ملاحظه می گردد در این تعریف ها خلاقیت ، نوآوری، تغییر و انطباق در خیلی موارد معادل هم گرفته شده و برخی هم خلاقیت و نوآوری را فراتر از تغییر و انطباق می دانند. با توجه به این تعریف ها، خلاقیت ایجاد یک ایده یا مفهوم جدید از طریق بکارگیری توانایی های ذهنی و علت و سبب نوآوری است. بدون خلاقیت، نوآوری صورت نمی گیرد. نوآوری ایجاد و توسعه محصول، خدمات یا فرایند جدید است که حاصل ایده های جدید است. این نوآوری برای صنعت، بازار و محیط کلی مربوط، جدید است و به تغییر و انطباق بهتر با شرایط محیطی منجر می شود. برداشت افراد از مفاهیم خلاقیت، نوآوری و تغییر متفاوت است؛ حتی این مفاهیم در حوزه های علمی مختلف هم دارای تعابیر مختلفی هستند؛ مثلاً روانشناسان معتقدند که آفرینشگری فقط نوع خاصی از رهیابی است؛ علامت مشخصه آن ویژگی هایی مانند ابداع، پایداری و قدرت فزاینده ای در فرمول بندی و تنظیم مسأله است.
۲-۲-۱-۲-تعاریف نوآوری
یکی از مشکلات اساسی در مدیریت نوآوری، عدم وجود تعریفی واحد در بین محققان، سیاست گذاران و مجریان می باشد. هر چند اکثر تعاریف با یکدیگر سازگار می باشند، اما اشاره به این نکته ضروری است که چگونگی تعریف نوآوری در نتایج تحقیقات مرتبط با آن بسیار تأثیر گذار است. به اعتقاد برخی محققان نوآوری را می توان مجموعه ای از عملیات فنی ، صنعتی و تجاری معرفی نمود. مارکوس نیز نوآوری را به عنوان معرفی یک واحد تغییر تکنولوژیکی دانسته که منظور خود را از تغییر تکنولوزیکی به نقل از شوچیتی یک محصول خدمت و یا استفاده از فرایندی جدید معرفی کرده است. نوآوری یک فرایند است که در این فرایند ابتدا فرد اجازه می دهد تصورش ( تصوری که به قول انشتین از دانش مهمتر است ) به آسمانها صعود کند ، سپس آن را به زمین می آورد و مهندسی می کند ( مهندسی ایده ) تا تبدیل به ایده گردد . سپس ایده ها را از طریق مدیریت ایده به ایده های عملی ، مفید و مناسب تبدیل می کند . (خلاقیت ) ؛ به دنبال آن ایده ها را به کالا ، خدمات و فرایند تبدیل می نماید و نهایتا با تجاری کردن محصولات ، خدمات و فرایند های جدید یا توسعه یافته در بازار ، فرایند نوآوری خاتمه می یابد . (نصیری واحد و احمدی ، ۱۳۸۸) نوآوری به معنای تسلط بر فناوری که به معنای به کارگیری دستاورد های علمی و پژوهشی بشر در تولید کالاها و ارائه خدمات است . (حلیمی، ۱۳۸۷)
نوآوری تجاری کردن هر نوع اختراع، قرار دادن موضوع تولید و بازاریابی برای آن است. هر اختراعی را چه به لحاظ هزینه ها و چه به لحاظ ریسک ها نمی توان با تجاری کردن به صورت یک نوآوری در آورد نوآوری یک تغییر بدیعی است؛ چون برای اولین بار در چنین ماهیتی تغییر تحقق می یابد. نوآوری یعنی به اجرا گذاشتن یا تولید محصولات و خدمات جدید یا قبول روش های نو به صورت اقتصادی. نوآوری با طرح و برنامه است. جهت گیری آن در راستای ایجاد فایده و منفعت اجتماعی است. بدین ترتیب یک شرکت نسبت به احتیاجات و شرایط جدید محیطی انطباق پذیر می گردد. تقلید هم یک نوع تغییر به شمار می آید نوآوری به معنای ایجاد، قبول و اجرای ایده ها و فرآیندها و محصولات یا خدمات جدید است. بنابراین نوآوری، استعداد و توانایی تغییر یا انطباق را به وجود می آورد. (خی خیلیون ، ۱۳۸۱)هانس ون جنکل (۱۳۷۶) دانشگاه سال ۲۰۵۰ را دانشگاهی نوآور میداند . او میگوید :این تعریفی است که ما از دانشگاه در سال ۲۰۵۰ ارائه می دهیم: تشکیلات و چهارچوبی که خلاقیت و نوآوری را به حداکثر توان بالقوه خود می رساند؛ گر چه ممکن است این دانشگاه بسیار متفاوت از دانشگاهی باشد که ما امروزه می شناسیم.
به طور کلی تعریف نوآوری یکی از موارد زیر را شامل می شود :
نوآوری در خروجی ها : نوآوری در محصولات ، خدمات و امور توزیع محصولات و خدمات.
نوآوری در ورودی ها : نوآوری در مواد مصرفی مورد استفاده ، نوآوری در منابع و شیوه‌های تامین آنها
نوآوری در فرایند ها : نوآوری در فرایند های تکنولوژیک ، نوآوری در مهارت ها و رویه های انجام امور به عنوان مثال اگر نوآوری را در زمینه تولید محصولات و خدمات مورد بررسی قرار دهیم تعریف نوآوری بایستی یکی از ابعاد زیر را مورد توجه قرار دهد :
کیفیت محصول : قابلیت محصول برای براورده ساختن نیازهای مشتریان .
هزینه محصول : این بعد در ارتباط با هزینه تولید محصول می باشد که می تواند برای تولید کننده اش مزیت رقابتی ایجاد کند.
زمان تولید محصول : مربوط به مقدار زمانی است که صرف طراحی ، توسعه و ایجاد محصول جدید می گردد. (تولایی و علیرضایی، ۱۳۸۷)
۲-۲-۱-۳- تاریخچه نوآوری
نوآوری قدمتی به تاریخ زندگانی بشر دارد به نظر می رسد تمایل ذاتی به کنجکاوی در مورد روش های جدید انجام کارها و استفاده از روش های بهتر در عمل همواره در انسان وجود داشته است. بدون نوآوری جهانی که در آن زندگی می کنیم بسیار متفاوت بود. نوآوری از کلمه لاتین “Innovate“ به معنای ” ساختن یک چیز جدید” استخراج شده است. شوچیتی ^[۵۴] اولین کسی بود که نوآوری را در قالب مفهوم علمی مطرح کرد. در واقع وی در پی شناخت عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی کشورها بود که در این راستا به نقش و اهمیت حیاتی نوآوری در رشد کشورها پی برد. بر اساس نظریه وی، نوآوری به یکی از اشکال زیر ظاهر می شود:
معرفی و تجاری کردن محصول یا خدمت جدید یا بهبود اساسی در کاربرد محصولات و خدمات موجود
معرفی فرایند تولید جدید یا بهبود اساسی در فرایندهای کاری موجود
گشودن درهای بازار جدید
توسعه منابع جدید تأمین کننده مانند مواد اولیه، تجهیزات و دیگر ورودی ها
ایجاد تغییرات اساسی در ساختارهای صنعتی و سازمانی(احمدی و همکاران ، ۱۳۸۸)
در یک دوره طولانی مرکز جهانی نوآوری در انگلستان مستقر بود و در اواسط قرن نوزدهم، سطح بهره وری و درآمد انگلستان، ۵۰ درصد بالاتر از سایر کشورها قرار داشت در ابتدای قرن بیستم، مرکز نوآوری، دست کم در فناوری های روز شیمیایی و الکترویکی – به آلمان منتقل شد. اکنون مدتی طولانی است که مرکز نوآوری جهانی در ایالات متحده آمریکا مستقر است و می دانیم آن کشور در بیشتر سالهای قرن بیستم، بیشترین بهره وری و استانداردهای زندگی را در سطح جهان به خود اختصاص داده است. در دهه ۱۹۶۰ مطالعات نواوری به عنوان یک زمینه تحقیقاتی مستقل ظهور کرد. ولی خارج از رشته های موجود و دانشگاههای معتبر قرار گرفته بود. یکی از مقاطع مهم شکل گیری واحد تحقیقات سیاست علوم در دانشگاه ساسکس در سال ۱۹۶۵ بود. نام مرکز، تمایل به توسعه مطالعات نوآوری با عناوین دیگری که در آن زمان قابل قبول تر بودند نظیر (مطالعات علوم) یا (مطالعات سیاست علمی) را نشان می دهد اما همان طور که خواهیم دید یکی از بزرگترین درس های آموخته شده از تحقیقات انجام شده این بودکه علم، تنها یکی از چندین جزء نوآوری موفق است.
در نتیجه این یافته ها، نه تنها تمرکز تحقیقات در این حوزه، بلکه مفاهیمی که برای توصیف آن به کار می رفت نیز تغییر کرد. در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم، چندین دپارتمان و مرکز تحقیقاتی تاسیس شد که بر نقش نوآوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی تمرکز داشتند بسیاری از این مراکز، دارای جهت گیری میان رشته ای بوده نیاز به مطالعه نوآوری از دیدگاه های مختلف را تشریح می کنند. چندین مجله و موسسه حرفه ای نیز در حوزه مطالعات نوآوری و فناوری راه اندازی شد. برای داشتن یک دیدگاه جامع نسبت به نوآوری، باید بینش حاصل از چندین رشته را با یکدیگر ترکیب کرد. برای مثال، ‌ اقتصاد کلاسیک، ‌ اصولاً با تخصیص منابع به نوآوری (در رقابت با دیگر هدف ها) و تاثیرات اقتصادی آن مواجه شده درحالیکه خود فرایند نوآوری کم و بیش به عنوان یک (جعبه سیاه) در نظر گرفته شده است. بررسی اتفاقاتی که در این جعبه می افتد، بر عهده پژوهشگران دیگر رشته ها قرار دارد. مسلماً بخش عمده ای از اتفاقات داخل این جعبه در ارتباط با موضوع یادگیری است و یادگیری در محیط سازمان یافته (نظیر گروه ها تیم ها بنگاه ها و شبکه ها) انجام می شود. عملکرد این محیط ها نیز در رشته هایی نظیر جامعه شناسی، علوم سازمانی، مدیریت و نظام های پویا بررسی می شود.
امروزه، مطالعه فرایندی که نوآوری ها از طریق آن تحقق می یابد و بازیگرانی که در آن نقش دارند، تعامل مستمر بین بازیگران و سازمان های مختلف، ‌ دیدگاه سیستمی در مطالعات نوآوری، نقش نهاد ها و سازمان ها در این فرایند در سطح ملی و منطقه ای، تنوع عملکرد سیستم های نوآوری در طول زمان و در بخش ها با صنایع مختلف و نهایتاً نتایج اجتماعی و اقتصادی گسترده نوآوری موضوعات سیاسی مربوط به آن از جمله مباحثی مطرح در مطالعات نو آوری هستند. در نیمه اول قرن بیستم بسیاری از نوآوری هایی که پیشرو بودن ایالات متحده نسبت به دیگر اقتصادهای کاپیتالیستی را ممکن کرد از نوع سازمانی و شامل راه های جدید سازمان دهی تولید و توزیع بود.
نوآوری سازمانی با مفهوم مورد نظر شومپیتر، در بر دارنده ترتیبات و ارتباطات بین بنگاه ها مانند سازمان دهی مجدد کل صنایع نیز هست. فرض برای این بودکه بهترین کار نگاه به نوآوری همچون پدیده ای تصادفی (یا به بیان برخی محققان مائده ای آسمانی ) است. شومپیتر در آثار اولیه خود از نخستین کسانی بود که با این الگو مخالفت کرد از این رو در آثار اولیه شومپیتر نوآوری خروجی و نتیجه نبرد مداوم بین کارافرینان منفرد که از راهکارهای جدید برای مسائل دفاع می کنند و اجتماعی است این تعبیر، ممکن است توصیف مناسبی از وقایع اروپا در اواخر قرن نوزدهم باشد اما در دهه های نخست قرن بیستم، مشخص شد که نوآوری ها به طور فزاینده ای در بردارنده کار گروهی هستند و در سازمان های بزرگتر اتفاق می افتند. شومپیتر، این موضوع را تایید و بر نیاز به مطالعه نظام مند کارآفرینی مشارکتی در بنگاه های بزرگ تأکید کرد.
در طول دهه های اخیر، بر این نکته تاکید شده است که بنگاه های نوآور باید مسائل بالقوه ای را مد نظر قرار دهند که ممکن است وابستگی به مسیر ایجاد کند. برای مثال، اگر بنگاهی زودتر از سایرین یک مسیر نوآوری خاص را انتخاب کند، ممکن است از مزایای پیشتاز بودن سود ببرد، اما ریسک محدود شدن به این مسیر خاص نیز، به واسطه تأثیرات تقویتی مختلف، ‌ برای او وجود دارد اگر در پایان کار این بنگاه متوجه شودکه مسیر برتری وجود داشته که برخی بنگاه های دیگر، که صبر یا شانس بیشتری داشته اند، آن ها را یافته و از آن ها استفاده کرده اند، ممکن است اولین بنگاه با مشکل بزرگی مواجه شود زیرا تغییر مسیر بسیار پرهزینه است یا زمان انجام این کار دیگر سپری شده باشد. بنابراین، گفته می شود که در فاز اولیه پروژه نوآوری، قبل از اینکه دانش کافی در مورد گزینه های جایگزین جمع آوری شود، بهترین راه برد، اجتناب از تکیه بر یک مسیر خاص و آزاد بودن استفاده از ایده ها و راهکارهای مختلف و رقیب است. در سطح بنگاه، این موضوع مستلزم رهبری کثرت گرایانه است که امکان دانستن دیدگاه های مختلف را فراهم می کند(حلیمی ، ۱۳۸۷).
۲-۲-۱-۴- انواع نوآوری
متناسب با کاربردها و سطوح مورد بررسی، نوآوری به انواع مختلف نیز تفکیک شده است. معمولاً محققان بر این باورند که مفهوم فرایند نوآوری را درک کرده اند، اما حقیقتاً بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در حوزه های مختلف مرتبط با نوآوری، تعاریف و طبقه بندی های متفاوتی از نوآوری را ارائه داده اند. فرایند نوآوری به صورت نوآوری رادیکالی یا افزایشی، نوآوریهای تقلیدی یا کاملاً‌ جدید، بهبودی یا انقلابی، تکنولوژیکی یا سازمانی و بسیار انواع دیگر تعریف شده است. بطور کلی دو فاکتور مهم در تعیین نوع نوآوری وجود دارد:
۱-درجه جدید بودن نوآوری . ۲-جدید بودن در محصول، خدمت و فرایند و یا غیر از این موارد
بر اساس فاکتور اول یعنی جدید بودن، نوآوری ها به طبقات متفاوتی دسته بندی شده اند که مهم ترین طبقه بندی که در این جا نیز مورد نظر می باشد، به دو صورت است: نوآوری های افزایشی، نوآوری های رادیکالی ، منظور از نوآوری رادیکالی، تغییرات جدید در محصول، فرایند و یا ساختارهای سازمانی است. نوآوری افزایشی معمولاً به عنوان تغییرات اساسی در کالا یا ساختارهای موجود تعریف شده است. این مفهوم با بهبود مستمر ارتباط تنگاتنگی دارد. به عبارتی تغییرات در وضعیت موجود که منجر به کاربرد جدیدی شود را نوآوری افزایشی گویند. به گفته ای نوآوری اگر بر اساس کشش بازار ایجاد شده باشد، معمولاً از نوع افزایشی و اگر بر اثر فشار تکنولوژیکی باشد از نوع رادیکالی است.
در طبقه بندی دیگری که بسیار مورد توجه می باشد، نوآوری به صورت زیر طبقه بندی شده است:
۱-نوآوری تکنولوژیکی ۲-نوآوری سازمانی
تفکیک فوق بیشتر مبتنی بر ۵ گروه نوآوری که شوچیتی معرفی کرده است، می باشد بر این اساس ۲ گروه اول را جزء نوآوری تکنولوژیکی و ۳ گروه آخر را نوآوری سازمانی نام نهاده اند. به عبارتی خلق محصولات، خدمات و یا فرآیندهای جدید و یا توسعه محصولات، خدمات و فرآیندهای موجود را نوآوری تکنولوژیکی می گویند و هر نوآوری غیر از آن را نوآوری سازمانی می نامند. (احمدی و همکاران ، ۱۳۸۸)
نوآوری ها را می توان بر اساس نوع نیز طبقه بندی کرد. شومپیتر بین پنج نوع مختلف نوآوری تفاوت قائل است: محصولات جدید ، روش های تولید جدید ، تأمین منابع جدید، بهره برداری از بازارهای جدید، راه های جدید سازمان دهی کسب و کار.
رویکرد دیگری که مبتنی بر فعالیت های شومپیتر است طبقه بندی نوآوری ها بر اساس میزان بنیادی بودن آنها در مقایسه با فناوری های موجود است. از این دیدگاه، بهبودهای مستمر بیشتر به عنوان نوآوری های تدریجی یا حاشیه ای شناخته شده اند در مقابل نوآوری های بنیادی همچون معرفی یک نوع کاملاً‌ جدید از ماشین آلات یا انقلاب های فناوری شامل خوشه ای از نوآوری هایی که در کنار هم ممکن است تأثیر وسیع و گسترده ای داشته باشند قرار دارند شومپیتر به طور خاص روی دو دسته آخر که معتقد بود اهمیت بیشتری دارند متمرکز شد. با این وجود، این دیدگاه همیشه مطرح بوده که تاثیر انباشتی نوآوری های تدریجی اگر بیشتر از نوآوری های بنیادی نباشد به اندازه نوآوری های بنیادی است و نادیده گرفتن این تأثیرات منجر به دید نادرست از توسعه اقتصادی و اجتماعی در بلند مدت می شود . به علاوه کسب منافع اقتصادی از نوآوری های بنیادی در بسیاری موارد، مستلزم مجموعه ای از بهبودهای تدریجی است.
کلاین و روز نبرگ بیان کرده اند که بسیاری از نوآوری های مهم اقتصادی در حین انتشار یک محصول یا فرایند تحقق یافته اند. عرضه چیزی در یک محیط جدید اغلب مستلزم میزان قابل ملاحظه ای از سازگاری سازی (و در نتیجه نوآوری تدریجی ) و تغییرات (یا نوآوری های) سازمانی است که می تواند بهره وری و رقابت پذیری را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. (حلیمی، ۱۳۸۷)
اما به طور کلی می توان نوآوری ها را به چهار دسته تقسیم کرد:
نوآوری های توسعه ای ^[۵۵] : ارائه خدمات موجود به کاربران موجود با اعمال اندکی تغییر و بهبود در آنها
نوآوری های گسترشی ^[۵۶] : ارائه خدمات موجود به کاربران جدید
نوآوری های تحولی ^[۵۷] : ارائه خدمات جدید به کاربران موجود
نوآوری های کامل ^[۵۸] : ارائه خدمات جدید به کاربران جدید

فصل چهارم
ویژگی اخلاقی و رفتاری مربی
مقدمه:
بشر از ابتدا، طالب سعادت و خوشبختی بوده، و در مقابل از بدبختی و شقاوت، گریزان و اصولاً همه مردم مایلند خوشبخت و سعادتمند باشند، و هر چیزی که مایه سعادت و خوشبختی خویش بدانند، برای خود فراهم می نمایند، ولی مشکل بزرگ و اساسی، همین انسان، عدم شناخت اصل سعادت است، شکی نیست که برای رسیدن به این هدف بزرگ، راهی جز تزکیه و تهذیب نفس، کسب مکارم اخلاق و فضایل، و دوری از رذایل اخلاقی وجود ندارد، که انبیای کرام به عنوان مربیان الهی بر این طریقت رفته اند و طالبان حقیقت را به این راه دعوت نموده اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

چنانچه پیامبر عظیم الشان اسلام i فلسفه بعثت خود را تکمیل و اتمام اخلاق بیان کرده است. نظر به اینکه دستورات اخلاقی اسلام، نکته های بسیار زیبا و مهمی دارد، در این فصل بر آن شدیم تا در این زمینه به قدر وسع به ویژگیهای اخلاقی و رفتاری مربی در تربیت متربی بپردازیم.
۴-۱- اخلاق مربی:
برای موفقیت پیامبر i به عنوان مربی بزرگ انسانها، عوامل متعددی را میتوان برشمرد که یکی از مهمترین آنها جاذبه اخلاقی پیامبر i بود. صفات عالی انسانی و مکارم اخلاقی چنان در او جمع بود که دشمنان سرسخت وی را تحت تاثیر قرار میداد و به تسلیم در برابر او وامیداشت. اگر ما اخلاق ایشان را معجزه آن حضرت بنامیم، اغراق نکردهایم. _{( مکارم شیرازی۱۳۸۰،ج ۲۴،ص ۳۷۷)}
قرآن کریم اخلاق آن حضرت را به عظمت یادکرده و در باره اش فرموده است: y7¯RÎ)ur 4’n?yès9 @,è=äz 5OŠÏàtã _{(قلم،۴)؛} و راستی تو خلق و خویی نیکو و والا داری.
پیامبر اکرم i در دعای خود میگفت: «اللهم حسّن خلقی»(خدایا خوی مرا نیکو گردان) و یا می فرمود: «اللهم جنبی منکرات الخلاق» (خداوندا از اخلاق نکوهیده دورم ساز )_{(دهقان، اکبر،۱۳۹۰، ص۲۰۸)}
امام حسن۸ می فرماید: حُسنُ الخُلق راس کلّ بِرّ_{(قرائتی،محسن،۱۳۸۹،ج۱۰،ص۱۶۹)} خوش اخلاقی سرآمد هر کار نیک است.
“خُلق” به صفاتی گفته میشود که با سرشت و خوی انسان عجین شده باشد و به رفتارهای موسمی گفته نمی شود.
به تعبیر دیگر، خُلق ملکه خوبی است که به سبب آن، کارهای خوب از نفس آدمی به آسانی سر میزند بدون اینکه به اندیشه و تدبیر نیاز داشته باشد. ملکه نیز کیفیت ثابتی است در نفس، که به زودی از بین نمیرود.
بنابر این، اخلاق عبارت است از اینکه نفس انسان دارای صفاتی گردد که به صورت ملکه در آید، بطوری که افعال به آسانی و بدون فکر و محاسبه از وی صادر شود. آن ملکه ای که برای نفس حاصل شده است، اگر اعمال شایسته ای از نظر عقل و شرع از آن صادر شود، اخلاق نیکو، و چنانکه افعال زشت و قبیح از آن صادر گردد، اخلاق سوء نامیده میشود._{(امین زاده، محد رضا،۱۳۷۶،ص۱۶۹)}
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان_{(ج۶،ص۱۸۳)} حدود۲۷ صفحه در زمینه اخلاق و سنن و آداب زندگی پیامبر اکرم i روایاتی را نقل نموده است که برخی از آنها به طور فهرست وار چنین است:
پیامبر اکرم i خود کفش خویش را میدوخت.
لباس خود را وصله میزد.
گوسفند را خودش میدوشید.
با بردگان، هم غذا میشد.
بر زمین مینشست.
بر الاغ سوار میشد.
حیا مانعش نمی شد که نیازهای خود را از بازار تهیه کند.
به توانگران و فقرا دست میداد و دست خود را نمی کشید تا طرف دست خود را بکشد.
به هر کس میرسید، چه بزرگ و چه کوچک، سلام میکرد.
اگر چیزی تعارفش میکردند، آن را تحقیر نمی کرد، اگر چه یک خرمای پوسیده بود.
کم خرج، کریم الطبع و خوش معاشرت بود.
بدون اینکه قهقهه کند، همیشه تبسّمی بر لب داشت.
بدون اینکه از خود ذلتی نشان دهد، همواره متواضع بود.
بدون اینکه اسراف ورزد، سَخی بود.
بسیار دل نازک و مهربان بود.
هرگز دست طمع به سوی چیزی دراز نمی کرد.
هنگام بیرون رفتن از خانه، خود را در آینه میدید، موی خود را شانه میزد و چه بسا این کار را در برابر آب انجام میداد.
هیچ گاه در مقابل دیگران پای خود را دراز نمی کرد.
همواره بین دو کار، دشوارتر آن را انتخاب میکرد.
هیچ وقت به خاطر ظلمی که به او میشد در صدد انتقام بر نمی آمد مگر آنکه محارم خدا هتک شود که به خاطر هتک حرمت خشم میکرد.
هیچ وقت در حال تکیه کردن غذا میل نکرد.
هیچ وقت شخصی از او چیزی در خواست نکرد که جواب نه بشنود و حاجت حاجتمندان را رد نکرد.
نمازش در عین تمامیّت سبک و خطبه اش کوتاه بود.
مردم، آن حضرت را به بوی خوشی که از او به مشام میرسید، میشناختند.
وقتی در خانه مهمان داشت، اوّل کسی بود که شروع به غذا میکرد و آخرین کسی بود که از غذا دست میکشید تا مهمان راحت غذا بخورد.
بر سر سفره، همیشه از غذای جلوی خود میل میکرد.
آب را به سه نفس میآشامید.
جز با دست راست چیزی نمی داد و نمی گرفت و غذا نمی خورد.
وقتی دعا میکرد، سه بار دعا میکرد و وقتی سخن میگفت در کلام خود تکرار نداشت.
اگر اذن دخول به خانه مردم میگرفت، سه بار تکرار میکرد.
کلامش روشن بود به طوری که هر شنونده ای آن را میفهمید.
نگاه خود را بین افرادی که در محضرش بودند تقسیم میکرد.

*

*

*

*

*

*

۵

۲-۱-۵- جمع بندی مدل‌های مطرح شده در زمینه سلامت سازمانی
بررسی مدل های مطرح شده در زمینه سلامت سازمانی نشان می دهد وجود هدفگذاری و چشم انداز مشترک در سازمان از ابعاد مهم سلامت سازمان می باشد (لیک و فریتلر، ۲۰۱۲؛ پولین و لکلرک، ۲۰۰۶؛ فیشر، سیچ و سیچ، ۲۰۰۷؛ هیل، ۲۰۰۳). در واقع هدفگذاری را به عنوان عامل مهمی در راستای بیان چشم انداز سازمانی تلقی نموده اند که باید بتواند از آن به خوبی حمایت کند تا زمینه ی تحقق اهداف سازمانی فراهم شود. در این زمینه می توان گفت تعیین اهداف و مطلوبیت های سازمانی به نوعی القا کننده ی مفهوم اثربخشی سازمانی است؛ چرا که در تعریف اثربخشی سازمانی نیز آمده است که به معنای تحقق اهداف و مطلوبیت های سازمانی می باشد (هوی و میسکل، ۲۰۰۸؛ رابینز، ۱۳۹۱). در واقع اثربخشی سازمانی متضمن داشتن چشم انداز مطلوب و در راستای بهببود عملکرد سازمان و بهره‌وری آن است و از طرفی نشان دهنده ی هدفمندی و تعیین ماموریت هایی در این زمینه می باشد.
از طرفی سازمان های امروزی در محیط متنوعی فعالیت می کنند که بقای آنان را منوط به فعالیت و پاسخگویی اثربخش در این محیط می سازد. این شرایط ایجاب می کند که سازمانها بتوانند به گونه ای اثربخش پاسخگوی نیازهای محیطی بوده تا علاوه بر تامین منابع خود به بقای معنادار در این محیط نیز دست یابند. به عبارتی سازمانها در جهت حفظ بقای خود ناچار به پاسخگویی به این محیط هستند.
در واقع داشتن هدف در سازمان نیز باید معطوف به پاسخگویی باشد و صرف داشتن هدف نمی تواند منبع مناسبی جهت تضمین پاسخگویی سازمانها باشد بلکه در نظر گرفتن ابعاد مفهومی، ساختاری و عملکردی پاسخگویی به شرایط محیطی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد (ترک‌زاده و همکاران، ۱۳۹۳) در اغلب مدل های مطرح شده نادیده گرفته شده است. بنابراین سازمانها به واسطه ی عملکرد در محیط و لزوم بقای معنادار در آن ناچار به پاسخگویی مطلوب به آن می باشند و از این منظر پاسخگویی یکی از مهم ترین ارکان سلامت سازمانی به شمار می رود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از طرفی یکی از مهم‌ترین معیارهای اثربخشی سازمانی توانمندی نگهداری انسجام درون سازمانی است (آرگریس، ۱۹۶۴) و از طرفی انسجام سازمانی به عنوان نیرویی هماهنگ کننده و یکپارچه ساز فرایندهای سازمانی به شمار می‌رود (ترک‌زاده و همکاران، ۱۳۹۳). از طرفی در مدل های مطرح شده در زمینه ی سلامت سازمانی نیز انسجام سازمانی به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد مورد توجه قرار گرفته است. این بعد شامل انسجام گروهی و سازمانی و همچنین انسجام موجود در بین فرایندهای سازمانی را در بر می‌گیرد (هیوآنگ و رامی، ۲۰۰۴؛ لیک و فریتلر، ۲۰۱۲؛ هیل، ۲۰۰۳؛ دانشگاه کنتاکی، ۲۰۱۱).
از سوی دیگر رهبری نیز از مهم ترین عواملی است که در مدل های سلامت سازمانی مورد توجه قرار گرفته است. رهبری و کیفیت آن می تواند بر اثربخشی و کارایی سازمان تاثیر گذاشته و بر فرایندهای آن کنترل اعمال نماید (هیوآنگ و رامی، ۲۰۰۴؛ پولین و لکلرک، ۲۰۰۶؛ لیک و فریتلر، ۲۰۱۲؛ فیشر، سیچ و سیچ، ۲۰۰۷). از این رو رهبری می تواند به عنوان زمینه و عامل بسترساز به نحوی عمل نماید که زمینه ساز و هدایت کننده‌ی پاسخگویی، اثربخشی و انسجام سازمانی باشد و به عبارتی این سه کارکرد در بطن رهبری اتفاق بیفتند. برای مثال نتایج پژوهش ها نشان می دهد که رهبری منجر به کارایی فرایند کار گروهی در سازمان می شود و این امر می تواند زمینه ساز انسجام بین کارکنان، کاهش تعارضات، کاهش فشارهای کاری و در نهایت شفافیت در سازمان شود (هیوآنگ و رامی، ۲۰۰۸). همانطور که بنیس^[۳۹] (۱۹۸۹) اشاره می کند انسجام در سازمان تحت تاثیر ویژه‌ی کیفیت رهبری در سازمان قرار می‌گیرد (بنیس، ۱۹۸۹). به عبارتی انسجام را یکی از مهم ترین بخش‌های رهبری قلمداد می نمایند (مانز^[۴۰]، ۱۹۹۸؛ نیکس^[۴۱]، ۱۹۹۷؛ باتن^[۴۲]، ۱۹۹۸) و از سوی دیگر انسجام را یکی از مهم ترین مبانی اخلاقی رهبری در نظر گرفته اند (کلاوسون^[۴۳]، ۱۹۹۹).
رهبری سازمانی می‌تواند عاملی اثربخش در همسوسازی ابعاد سه گانه اثربخشی، انسجام و پاسخگویی باشد. در واقع رهبری مطلوب در سازمان از طریق حمایتهای نظارتی، کاهش مکانیزم‌های کنترل بر عملکرد کارکنان و افزایش استقلال کارکنان می تواند عامل مفیدی در جهت بهبود عملکرد سازمان باشد. بنابراین رهبری مطلوب در سازمان بهبود عملکرد سازمانی را در پی دارد (هیوآنگ و رامی، ۲۰۰۸). از طرفی مطالعات حاکی از آن است که انسجام در رهبری سازمانی منجر به ایجاد انسجام در فرایندهای مدیریت و بهبود انسجام در سازمان خواهد شد (هرناندز، آریاس، زپدا و گیرون^[۴۴]، ۲۰۱۲). بنابراین رهبری سازمانی عاملی تعیین کننده در ایجاد انسجام در سازمان خواهد بود. از سوی دیگر تاثیر رهبری بر اثربخشی سازمانی نیز در مطالعات مورد تایید قرار گرفته است (برنر و ملاندر^[۴۵]، ۱۹۹۷). در ادامه ابعاد و عناصر مشترک مطرح شده در مدل ها و چارچوب های ارائه شده در زمینه سلامت سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است.
۲-۱-۶- پاسخگویی به محیط
۲-۱-۶-۱- تعریف پاسخگویی به محیط
پاسخگویی برای افراد مختلف، معانی و تعاریف بسیار متفاوتی دارد و مفهومی بسیار پیچیده است (دابنیک^[۴۶]، ۲۰۰۵؛ ترک‌زاده و نکومند، ۲۰۱۵). کات و ماری^[۴۷] (۲۰۰۲)، پاسخگویی را در قالب ملاکی جهت اندازه‌گیری عملکرد، گزارش‌دهی و ارزیابی در سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی تعریف می‌کنند. پاسخگویی مجموعه‌ای از روابط اجتماعی است که بر اساس آن شخص برای توجیه و توضیح رفتارهای خود با دیگران احساس تعهد می‌کند. به عبارت دیگر فرد اجبار دارد به توضیح و توجیه روابط خود با سایر افراد بپردازد (پولیت^[۴۸]، ۲۰۰۳). پاسخگویی نسبت به خدمات عمومی، شامل روش‌های مورد استفاده به وسیله‌ی یک سازمان یا یک نهاد عمومی برای انجام وظایف و تعهدات و فرایند توضیح و تبیین وظایف و مسئولیت‌های انجام شده توسط آن سازمان یا نهاد می‌شود (اسمیت^[۴۹]، ۱۹۹۱). همچنین پاسخگویی تعهدی برای جواب دادن راجع به مسئولیت محول شده است (ویلسون، ۱۳۸۵). مولگان (۲۰۰۳) نیز پاسخگویی را شامل هرگونه سازورکاری می‌داند که کارگزار یا وکیل را در برابر اصل پاسخگو می کند. پاسخگویی توان یک سازمان برای جمع آوری اطلاعات از محیط کسب و کار و تشخیص و پیش بینی تغییرات و پاسخ به آن و سپس بازیابی خود پس از تغییرات است (فیری^[۵۰]، ۱۹۹۸).
۲-۱-۶-۲- رویکردهای پاسخگویی
۲-۱-۶-۲-۱- رویکرد هنجاری
در این رویکرد، پاسخگویی در بردارنده مجموعه اى از هنجار هاى بنیادین و استانداردهای رفتاری بسیار زیادی است که برای ارزیابی عملکرد کارگزاران، مدیران دولتی و نیز سازمان­ها و مؤسسات دولتی مورد استفاده قرار مى گیرد (بوونز، شیلمن و هارت^[۵۱]، ۲۰۰۸). پاسخگویی در این معنا مفهومی است جهت ارزیابی و نه تحلیل. هر چند بسیاری از مطالعات پاسخگویی بر اساساین رویکرد از مفهوم پاسخگویی صورت گرفته است، اما توافق چندانی بر روی استانداردهای رفتاری مطرح شده وجود ندارد. چند مورد از این استانداردها، به عنوان نمونه ذکر مى گردد: در نظامهاى پارلمانی اروپایی استانداردهای مورد نظر برای رفتار پاسخگو و مسئولانه برای سیاست مداران، مسئول بودن در برابر پارلمان، رسانه ­ها و دیگر نهادهای جامعه مدنی است، در حالی که معیا رهاى ( رفتار مسئولانه برای کارکنان و کارگزاران دولتی پایبندی به اصول سیاسی حزب حاکم است (بوونز، ۲۰۰۵). بر اساس این رویکرد، پاسخگویی، مفاهیمی چون مسئول بودن یا حس مسئولیت داشتن، شفایت، برابری و عدالت، کارائی، انصاف و قابلیت ارائه پاسخ را در برمى گیرد (مینو^[۵۲]، ۱۹۹۸).
۲-۱-۶-۲-۲- رویکرد توصیفى
در این رویکرد پاسخگویی نه به عنوان مجموعه اى از استانداردهای رفتاری جهت ارزیابی عملکرد کارگزاران و مدیران دولتی بلکه به عنوان سازوکاری در نظرگرفته مى شود که بر اساس آن پاسخگو ملزم یا متعهد به پاسخگویی به پاسخ خواه است. بدین معنا پاسخگویی را مى توان به عنوان یک رابطه اجتماعی دانست، که بر اساس آن، یک کارگزار جهت تشریح، تبیین و توجیه رفتارش نسبت به دیگران احساس تعهد مى نماید (بونز، ۲۰۰۵).

۲-۱-۶-۳- کژکارکردهای پاسخگویی

• • • 1. 1. معضل پاسخگویی^[۵۳]

بسیاری از مدیران و کارگزاران سازمان هاى دولتی، از تعدد سازوکارهای کنترلی جهت پاسخگو کردن این سازمان ها گلایه کرده و اظهار مى دارند که با مجموعه ای از قوانین و مقررات به منظور پاسخگو کردن دولت و سازمان هاى دولتی و مدیران آن ها روبرو هستند، که خود این قوانین وسازوکارهای کنترلی نیاز به کنترل و مدیریت شدن، دارند. بخش وسیعی از این سازوکارها را به طور ویژه، مى توان در قوه مجریه مشاهده کرد، که نگرانى هاى زیادی درباره آن وجود دارد (بنز^[۵۴]، ۲۰۰۷). علاوه بر این، شکل گیری الگوهای نوین حکمرانی همچون حاکمیت چند سطحی و شبکه اى^[۵۵] و نیز سازمان‌هاى پیوندی^[۵۶] بر میزان این مشکلات و پیچیدگى ها افزوده اند، چرا که نظام هاى سیاسی مدرن و سازمان هاى دولتی نوین مستلزم شکل گیری و توسعه نظام هاى حقوقی، کنترلی و روابط پاسخگویی نوین نیز مى باشند (مارتین^[۵۷]، ۱۹۹۷).

یخبندانها و سر ما زدگی هم تاثیر منفی و هم تاثیر مثبت بر روی محصول برنج خواهد داشت.
۱-۶. روش گردآوری اطلا عات
به شکل کتابخانه ای استفاده از پایان نامه هاو مقاله مرتبط با موضوع،اینترنت وآمار و همچنین جستجودر منابع و مراجع جهانی در خصوص سوابق پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
۱-۷. ابزار گردآوری اطلا عات
مشاهده،جدول بانکهای اطلاعاتی وشبکه های کامپیوتری وآرشیو سازمان هواشناسی کشور و استان جمع آوری گردید.
۱-۸. روش و مراحل تحقیق
روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با رویکرد کاربردی می باشد.
درروش تحقیق وجمع آوری آمار و داده های موردنیاز برای انجام این مطالعه درمرحله اول داده های ساعتی و روزانه موجود ایستگاه سینوپتیک رشت ازاداره کل هواشناسی دریافت شد وپس ازدریافت داده ها،دسته بندی و تنظیم گردیدومورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت.درمرحله دوم دماهای بحرانی و تاریخ مراحل مختلف گیاه تعیین گردید و سپس احتمال وقوع دماهای خسارت زا برای هر مرحله محاسبه گردید.در مرحله سوم احتمال وقوع دماهی خسارت زا با احتمال های مختلف نیز محاسبه گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۹. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات
داده های ساعتی با فرمت کد بصورت بانک اطلاعاتی دریافت شد که به دلیل حجم بسیار زیاد داده ها، و تهیه انواع خروجی های مورد نیار، داده ها وارد نرم افزار های آماری شده، سپس کد نویسی های لازم به زبان ویژوال بیسیک تهیه شد. که بدین وسیله داده ها از حالت کدینگ خارج شده و رمز گشایی شدند.
۱-۱۰. موقعیت جغرافیایی شهرستان رشت
شهرستان رشت یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان گیلان در شمال ایران است. این کلان شهر همچنین بزرگترین و پرجمعیت‌ ترین شهر شمال ایران در بین سه استان حاشیه‌ای دریای خزر(مازندران، گیلان و گلستان) و بزرگترین شهر گیلک نشین ، بزرگترین سکونت گاه سواحل جنوبی دریای خزرمحسوب می‌شود. البته بسیاری از مردم این شهر این دریا را کاسپین می‌نامند.رشت در ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی واقع شده و فاصله آن از تهران ۳۲۵ کیلومتر می‌باشد. همچنین شهر رشت با مساحت ۱۸۰ کیلومتر مربع در زمینی مسطح و هموار به ارتفاع به طور میانگین ۵ متر از سطح آب‌های آزاد قرار دارد.سلسله جبال البرز در قسمت جنوبی شهررشت واقع شده و نزدیک ترین قله بلند به شهر رشت (درفک) به ارتفاع ۲۷۳۳ متر است. نزدیک ترین شهرستان به رشت صومعه سرا است که در فاصله ۲۶ کیلومتر ی آن قرار دارد. رشت از شمال به دریای خزر و مرداب انزلی، از غرب به رودخانه پسیخان , صومعه سرا و فومن , از جنوب به بخش سنگر و شهرستان رودبار و از شرق به کوچصفهان و آستانه اشرفیه محدود است.
بر اساس سرشماری رسمی در سال ۱۳۹۰ جمعیت آن ۶۳۹،۹۵۱ نفر بوده‌است. مجموع جمعیت ساکن در حومه و جمعیت شناور روزانه شهر رشت بالغ بر ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر است. رشت فشرده‌ترین شهر ایران به لحاظ نسبت جمعیت به وسعت است و از لحاظ نسبت جمعیت در روز و شب نیز رتبه نخست کشور را دارد.که در شکل شماره ۱-۱ موقعیت جغرافیایی آن مشخص می باشد.(ویکی پدیا)
شکل ۱-۱ موقعیت جغرافیایی شهرستان رشت
فصل دوم
ادبیات تحقیق
پیشینه تحقیق
۲-۱. پیشینه تحقیق
در ارتباط با یخبندان مطالعاتی در سطح جهان و ایران صورت پذیرفته است که برخی موارد به شرح ذیل می باشد:
مهدی خلجی(۱۳۸۰)، به پیش بینی سرمای دیررس بهاره و یخبندان زودرس پاییزه برای تعدادی از گیاهان زراعی و باغی استان چهارمحال و بختیاری پرداختند که در نهایت به این نتیجه رسیدند که روند تغییرات زمان و وقوع سرحدهای مضر حرارتی برای دوران سرمای بهاره از یک روند صعودی وبرای دوران یخبندان پاییزه از یک روند نزولی در مقابل کاهش در صد احتمالات وقوع پیروی می کنند. این مطلب گویای آن است که با در صد احتمال بیشتر زمان وقوع سرحدهای مضر حرارتی در اوایل بهاره یا قبل از آن خواهد بود که باید بحث مدیریت باغ ها و زمان کاشت محصولات یک ساله مناطق مورد توجه قرار گیرد. همچنین احتمال وقوع سرحدهای مضر حرارتی در پاییزه در نیمه دوم اتفاق می افتد که باید در بحث برداشت محصولات مورد توجه قرار گیرد.
ناصرزاده (۱۳۸۲)، وی به تجزیه و تحلیل یخبندان های زودرس پاییزه و دیر رس بهاره در استان لرستان پرداخته است. در این تحقیق وقوع یخبندان های زودرس پاییزه و دیر رس بهاره در آستانه مورد نظر (صفر و زیر صفر) استخراج و دوره بدون آنها مورد محاسبه قرار گرفته است. وی بر اساس روش های آماری معتبر مشخص نمود که، توزیع نرمال نسبت به بقیه توزیع ها با سری های موجود تناسب بیشتری دارد. لذا با بکارگیری این توزیع، تاریخ توزیع یخبندان های زودرس پاییزه و دیررس بهاره به استفاده از دوره های برگشت تعیین و محاسبه کرد. همچنین در سطح ۷۵ درصد و ۹۰ درصد طول دوره یخبندان و طول دوره رشد را مورد مطالعه قرار داد. وی در این تحقیق به نتایج زیر رسید :
الف : ارتفاع مهمترین عامل در تعیین روزهای یخبندان می باشد.
ب : بین آغاز و خاتمه یخبندان رابطه معنی داری وجود دارد.
محمد تقی کربلائی(بهار ۱۳۸۳)، به بررسی میزان درجه حرارت تحمل به سرمای ارقام مختلف برنج در مرحله جوانه زنی پرداختند. نتایج حاصل از تعیین شاخص حساسیت نسبت به تنش برای ارقام مورد مطالعه از نظر صفات درصد جوانه زنی نشان داد که ارقام مورد بررسی از نظر مقاومت و حساسیت به سرما اختلاف زیادی دارندبه طوریکه در ۵ گروه مقاوم(۴رقم)، نیمه مقاو(۶ رقم)، نیمه حساس (۲ رقم) و بسیار حساس (۱ رقم) گروه بندی شدند.این در حالی است که از نظر سرعت جوانه زنی، ارقام دارای پراکندگی کمتری بودند.
فتاحی و کاظمیان و دلاور(۱۳۸۴)، به تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان های زمستانه ایران پرداختند و نشان دادند که الگوهای گردش جوی نقش اصلی را در وقوع یخبندان ها، شدت یخنبدان و توزیع فضایی یخبندان ها به خصوص در مناطق معتدله به عهده دارند و رخداد پدیده های محیطی نظیر یخبندان و سرمازدگی در ارتباط با تکرار سیستم های سینوپتیکی و تیپهای هوا می باشد. تکرار، تغییر یا تداوم سیستم‎های هوایی هر مکانی در تعیین و شناسایی اقلیم آن مکان اهمیت بسزایی دارد. تداوم و تغییر سیستم‎ها از طریق فرایند طبقه بندی با تعیین تیپهای هوا شناسایی می شوند و به همین دلیل طبقه بندی سیستم های هوایی هوا، یکی از اهداف اصلی اقلیم شناسی سینوپتیک است. (مجله مرجع دانش، همایش علمی کاربردی راه های مقابله با سرمازدگی).
خورشید دوست و سلمان پور(بهار ۱۳۸۷)، به تحلیل نوسانات و آستانه های یخبندان های پاییزه و بهاره شهرستان اهر پرداختند و نشان دادند که بعد از استخراج تاریخ های وقوع اولین یخبندان های پاییزه و آخرین یخبندان های بهاره، با مبدا قرار دادن اول مهر به عنوان مبدا تقویم ژولیوسی، روزشمارهای یخبندان‎ها در آستانه های مذکور به دست آمد و نرمال بودن داده ها با توزیع نرمال در حدود اطمینان ۹۶% به اثبات رسید. پس برای مطالعه نوسانات یخبندان ها به تعیین فاصله اطمینان برای میانگین تاریخ های وقوع یخبندان به روش تی تست در حدود اطمینان ۹۹.۹% و ۹۵% و ۹۰% و ۸۰% و ۶۰% پرداخته شده است و معنا داری آزمون در هر مورد با مقادیر پی(p) کوچکتر از ۰.۰۱ و ۰.۰۵ به اثبات رسید. نتایج حاصله نشانگر نوسانات شدید تاریخ های وقوع یخبندان در چهار آستانه مذکور در فصل بهار نسبت به یخبندان های پاییزه است (فضای جغرافیایی، ش۲۱).
فواد مرادی(۱۳۸۷)، به ارزیابی ژرم پلاسم های برنج نسبت به تنش سرما در مرحله جوانه زنی و گیاهچه ای پرداخت و به این نتیجه رسید بین ژنوتیپ ها و اثر متقابل آن ها با دما، اختلاف معنی داری وجود دارد.همچنین بر اساس ضریب همبستگی، عدد کلروفیل متر، ارتفاع گیاه، طول ریشه، ویگور گیاهچه،وزن تر وخشک ریشه و اندام هوایی مشخص شد که از نظر تحمل به تنش سرما بین ارقام اختلاف زیادی وجود داشته و ارقامی نظیر گرده و اوندا و رسمی که از مناطق سردسیر کشور جمع آوری شده بودند،به طور کلی تحمل بیشتری به تنش سرما داشتند.
مجید نحوی(۱۳۸۸)، بر اثر تنش سرما(سرمازدگی) بر روی ارقام ولاین های انتخابی در مرحله جوانه زنی محصول برنج تحقیق کردند و به این نتیجه رسیدند که کلیه صفات بررسی شده (درصد جوانه زنی، درصد خسارت بذر، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه) بین دما، رقم، مدت زمان تنش و اثر متقابل آنها اختلاف معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد وجود داشته که نشان دهنده اختلاف تیمارهای مورد آزمایش بر روی صفات مورد مطالعه می باشد. در صد جوانه زنی مربوط به لاین شماره ۳۰ با میانگین ۸۰.۴۴ در صد می باشد ضمن اینکه در بین ارقام رایج تحت کشت بیشترین درصد را ارقام درفک و کادوس با میانگین به ترتیب ۷۶.۱۷ و ۷۶.۴۷ درصد دارا بودند. بیشترین درصد خسارت مربوط به رقم هاشمی است با میانگین ۵۲.۲۵ درصد خسارت و کمترین آن با میانگین ۱۸.۸۹ درصد مربوط به لاین شماره ۳۰ می باشد. بیشترین نسبت طول ریشه چه به ساقه چه را لاین های شماره ۲۵ و ۲۸ با میانگین به ترتیب ۲.۶۴ و ۲.۵۴ داشتند. به طور کلی و با توجه به مجموعه صفات چنین نتیجه گیری می شود که لاین شماره ۳۰ و ارقام درفک و کادوس جز ژنوتیپ های مطلوب در مرحله جوانه زنی در مقابل تنش سرما در بین ارقام و لاین های مورد آزمایش به حساب می آیند.
عادل سی و سه مرده و همکاران(زمستان ۱۳۸۸)، به پاسخ فیزیولوژیکی ژنوتیپ های مختلف گندم دیم به تنش سرما (سرما زدگی) پرداختند. نتایج تجزیه و واریانس داده ها نشان داد که اثر دما، ژنوتیپ و بر هم کنش آن دو بر بازده کوانتومی فتوسیستم II معنی دار می باشد. در مقایسه میانگین ها مشخص شد که بیشترین بازده کوانتومی در ژنوتیپ های گندم دیم در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد ایجاد می گردد.
پیمان حسیبی و همکاران(۱۳۸۹)، به بررسی نقش برخی محافظت کننده های سرمایی در القای تحمل تنش دمای پایین به گیاهچه های برنج پرداختند. در این مطالعه به این نتیجه رسیدند که پرولین وقندهای محلول هر دو می توانند نقش محافظت کننده اسمزی را در زمان مواجه شدن گیاه با تنش سرما ایفا نمایند و برنج دارای خصوصیات تجمع مقدار زیادی از مواد محلول محافظت کننده اسمزی نظیر قندهای محلول و آمینو اسیدهایی مانند پرولین است. می توانند نسبت به سرمازدگی تحمل نماید و ظرفیت پایین در تجمع محافظت کننده های اسمزی در برخی ژنوتیپ های برنج می تواند یکی از دلایل ضعف بنیه گیاهچه های برنج حساس به سرمازدگی می باشد.
محمد رحیمی و همکاران(زمستان ۸۹)، به مدل سازی خسارت یخبندان بهاره درختان میوه مطالعه موردی: محصول سیب، مکان دشت مشهد پرداختند و به این نتیجه رسیدند بیشترین ضریب همبستگی میان خطر خسارت یخبندان با دمای حداقل و به میزان ۰.۸۶۷ می باشد و به این معنی است که هر چقدر میزان دمای حداقل کمتر باشد یا به عبارتی یخبندان شدیدتر باشد خطر خسارت یخبندان بیشتر خواهد بود. در بسیاری از منابع نیز تاثیر دماهای پایین تر در افزایش میزان خسارت یخبندان بر محصولات کشاورزی اشره شده است. نرخ افزایش دما که در واقع شیب خط افزایش دما بعد از وقوع یخبندان از ساعت ۶ صبح تا ۳ بعدازظهر می باشد نیز تاثیر مستقیم بر روی خطر خسارت یخبندان دارد. به این معنی که هر چقدر سرعت افزایش دما بعد از یخبندان سریعتر باشد میزان خسارت بر روی محصول بیشتر می شود.
حسین محمدی، مجید گزل خو(۱۳۸۹)، به تاثیر یخبندان های زودرس پاییزه و دیررس بهاره بر کشت گندم در شهرستان کرج مطالعه نمودند و به این نتیجه رسیدند که یخبندان دیررس بهاره چنانچه گیاه در مراحل خوشه دهی یا گل دهی باشد بر عملکرد محصول گندم تاثیر بسزایی دارد ولی یخبندان زودرس پاییزه علی رغم ایجاد تاخیر در رشد گیاه تاثیر چندانی بر عملکرد گیاه نداشته و آسیب گیاه در این فصل بیشتر حساس به تاریخ کشت و شدت یخبندان و همزمانی مرحله جوانه با این سرماست.با این توضیح که وجود سرما در آخر فصل پاییز از جمله نیازهای گندم در مرحله پنجه زنی بوده و در افزایش پنجه که منجر به افزایش تعداد ساقه می گردد،نقش بسزایی ایفا می نماید.
ابوذر قربانی(پاییز ۱۳۹۰)، براﺛﺮﺗﻨﺶﺳﺮﻣﺎﺑﺮﺻﻔﺎتﺗﺸﺮﻳﺤﻲ و ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی در دو رﻗﻢﻣﻘﺎوم و حساس برنج در مرحله ﺟﻮاﻧﻪزنی مطالعه نمودند. نتایج این تحقیق نشان داد که طول و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه هر دو رقم نعمت و اوندا تحت تنش سرما به شدت کاهش پیدا کردند به طوری که در رقم نعمت در دماهای ۱۰ و ۱۵ درجه سانتی گراد، وزن خشک ساقه چه و ریشه چه به ترتیب با ۶۶، ۷۵، ۶۶.۵، ۸۱ در صد کاهش و طول ساقه چه و ریشه چه با ۶۱، ۶۹، ۴۷، ۷۲ درصد کاهش نسبت به شاهد نشان داد. این تغییرات در رقم نعمت در مقایسه با رقم اوندا با کاهش بیشتری همراه بود. بررسی صفات تشریحی نیز نشان داد که در هر دو رقم تحت تاثیر تنش سرما با تغییراتی همراه بود که مهمترین این تغییرات شامل افزایش ضخامت لایه های چوب پنبه ای و کاهش میزان حفرات آئرانشیم که با سلول هایپارانشیم پر شده بود می‎باشد.
علیرضا عیوضی و همکاران(۱۳۹۰)، بر اثر تاریخ کاشت بر تحمل سرمازدگی در ژنوتیپ گندم با تیپ رشد پاییزه، بهاره و بینابین مطالعه کردند در این مطالعه مقایسه مستقل صفات برای سه تیپ مختلف رشد نشان داد که بیشترین و کمترین میزان نشست یونی به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های با رشد بهاره و بینابین می باشد. ژنوتیپ های با رشد بهاره که در مرحله شش برگی وارد فاز زایشی شده اند از سرعت بیشتری نسبت به ژنوتیپ های با تیپ پاییزه و بنیابین برخوردار می باشند،چرا که این دو تیپ در مرحله رزت بوده و از سرعت رشد و جذب املاح کمتری برخوردار می باشند.
کمال امیدوار و زهرا دهقان بنادکی(۱۳۹۱)، به بررسی و تحلیل پدیده های سرمازدگی شدید بهاره باغ‎های پسته در استان یزد پرداختند و به این تیجه رسیدند که باغ های پسته تمام ایستگاه های مورد مطالعه استان در بهار به غیر از ایستگاه طبس، یزد و بافق سرمازدگی ضعیف و بقیه ایستگاه ها سرمازدگی ضعیف، متوسط . شدید را تجربه می کنند. تاریخ افت دماهای ۱،صفر و ۱- درجه سیلیسیوس نیز نشان داد که به طور متوسط و به تفکیک استان تاریخ افت دمای ۱ درجه در استان یزد از چهارم تا نهم فروردین ماه، تاریخ افت دمای صفر درجه از سوم تا هشتم فروردین ماه و تاریخ افت دمای ۱- درجه از دوم تا ۹ فروردین ماه به پایان می رسد. این نکته نشان از سرمازدگی های شدید واقعی بهاره باغ های پسته در استان یزد داشته است.
ولی ارازی (آبان ۱۳۹۱)، بر اثر تنش سرما و گرمای ناشی از تاریخ های مختلف بذر پاشی در ارقام برنج پرداخت. نتایج حاکی از آن بود که تاریخ کاشت اول به دلیل سرمای فروردین ماه در مرحله خزانه از بین رفت.نشاها با دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد خسارت شدید دیدند.اما با تاخیر در بذر پاشی نیز عملکرد محصول دچار افت شدید شد.
تاکوچی و همکاران (۱۹۶۹) عنوان کردندکه در کره و ژاپن جهت تعیین حداقل درجه حرارت مناسب برای جوانه زنی، از ارقام اکوتیپ های مختلف برنج استفاده شد، بعضی از ارقام موجود در هوکایدو ژاپن و واریته های بومی کره در درجه حرارت پایین حدود ۸ درجه سانتیگراد خوب جوانه زدند در حالیکه گونه‎های برنج از فیلیپین و هندوستان حتی در ۱۶ درجه سانتیگراد نیز به سختی جوانه می زنند.
بر اساس گزارش شنگژیانگ (۱۹۹۵) خسارت سرما در اوایل رشد برنج بصورت طولانی شدن جوانه زنی، کاهش درصد جوانه زنی، ایجاد گیاهچه های ضعیف در نهایت باعث افت عملکرد می شود. محققان دیگر ضمن اشاره به موارد مذکور اعلام نمودند سرما در زمان کشت از جوانه زنی و در بعضی موارد از استقرار بذور گیاهچه جلوگیری می نماید.
کوماری و میشرا (۲۰۰۰) در هندوستان ژنوتیپ های برنج را تحت تنش سرما در مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه بررسی کردند، بطوریکه مشخص شد بیش از ۷ درصد صفات مثل درصد جوانه زنی، ویگور گیاهچه و درصد بقا توارث پذیری دارد و پیشنهاد کردند صفات مذکور خصوصیات مناسبی برای اندازه گیری تحمل به سرما در زمان اصلاح می باشد.
آلن واورت (۲۰۰۱) واکنش گیاهان زراعی به دماهای پایین بستگی به شرایط آب و هوایی که از آن منشا گرفته اند، دارد گیاهی مانند برنج با منشا گرمسیری و نیمه گرمسیری، نسبت به دماهای پایین بسیار حساس بوده و رشد آن در مواجه شدن با دمای کمتر از ۱۵ درجه سانتیگراد دچار مشکل می گردد.
دن گودگل (۲۰۰۶)، یخبندان غیر معمول که نسبت به نمونه های مشابه در یخبندان های مرکبات که روند معتدل داشته را مورد بررسی قرار داد.همگرایی نزدیک ساحل مرکزی، به خط گرادیان فشار کامل دور از ساحل در قسمت بالایی واقع در رود سن جواکوئین کمک کرده و پرفشار روی حوزه بزرگ به ادامه فرونشینی روی دامنه کوه های نوادای جنوبی ملحق می شود.این الگو به تقویت هوای خشک با کاهش دمای نقطه شبنم در هنگام شب همراه است.بنابراین کاهش دمای نقطه شبنم شبانه به ماندگاری دمای سطح زمین به ۲۰ درجه سانتی گراد منجر می شود.در این زمان از سال، که انرژی خورشیدی در حداقل خود و بادهای سطحی ضعیف دارد،آشفتگی روزانه کوچک هوای گرم شده بالا، بسوی سردچال هوای سرد بر سطح دره ایجاد می گردد. بنابراین استمرار غلبه جریان دور از ساحل و هوای خشک همراه آن به وسیله وجود یک کاتافلو حفظ شده بود.در نیمه این وضعیت، در طول یک دوره طولانی شبانه، درجه حرارت یخبندان شبانه حاصل می شود.
۲-۲. مبانی تئوری تحقیق
پدیده های طبیعی بخشی از رفتارمحیط طبیعی اطراف ما است که بطور ناگهانی رخ می دهد و باعث صدمه به انسان، محیط، تلفات جانی، مالی واقتصادی می شود که گاه انسان در ایجاد آن موثر است و گاه تنهاطبیعت مقصر اصلی آن است. که این مخاطرات عبارتند از: زلزله، آتشفشان، سیل، بهمن برف یا سنگ، صاعقه، سرما زدگی، یخ بندان، خشکسالی،‌ طوفان، ‌تگرگ، امواج شدید دریایی، هجوم ملخ، بادگرم و غیره است. یکی از راه های دسته بندی مخاطرات طبیعی از نظر علمی آن است که محل شکل گیری این حوادث را در نظر بگیریم. هر ساله در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران، بحران‌های طبیعی خسارت باری اتفاق می‌افتند که در این ارتباط، امروزه بحران‌های طبیعی را تابعی از خطر و آسیب‌پذیری می‌دانند.(حسینی ۱۳۸۹)
بر اساس نگرش‌های جدید، این آسیب‌پذیری سیستم و واحد در معرض (وقوع خطر در وضعیتی آسیب‌پذیر) هست که خطر را به زیان وخسارت و بحران تبدیل می‌کند چراکه وقوع خطری مثل زلزله در وسط یک بیابان و یا در محله و شهری آسیب‌ناپذیر، منجر به خسارت و بحران نمی‌گردد. پس عامل اصلی که باعث شکل‌گیری بحران می‌شود، آسیب‌پذیری یعنی «شرایط و وضعیت سیستم واقع در معرض خطر» است.(حسینی ۱۳۸۹)
با این توضیح مختصر می‌توان نتیجه گرفت که تعریف آسیب‌پذیری بعنوان «درجه زیان و خسارت»، تعریف، مفهومی محدود، فنی و یک بعدی از آن می‌باشد.با پذیرش تعیین‌کنندگی آسیب‌پذیری در شکل‌گیری بحران‌های طبیعی و خسارات جبران‌ناپذیر، و نیز پذیرش اینکه برداشتی صرفا” فنی، خطر محور و مبتنی بر عواقب و زیان‌های فیزیکی (مالی، جانی و … ) از آسیب‌پذیری، تصور و برداشتی بسیار محدود و فاقد نتایج توسعه‌ آفرین و امنیت بخش می‌باشد؛ ضرورت شناخت و فهم بهتر آسیب‌پذیری برای نیل به جامعه‌ای پایدار و سازگار با وقایع طبیعی بخوبی روشن و آشکار می‌گردد. بنابراین دستیابی به شناخت و فهمی درست از آسیب‌پذیری، با زمینه‌سازی کاهش آن و برقراری پیوند صحیح آن با توسعه پایدار و همه‌جانبه، نقشی اساسی را در کاهش، پیشگری و مدیریت بحران ایفا می کند. چراکه آسیب‌پذیری حقیقتا” عنصر تعیین‌کننده بحران می‌باشد .
بحرانها اعم از انسانی یا طبیعی ممکن است دراثر فرایند زمانی منظم یا نامنظم روی دهد مقابله با مخاطرات منظم آسان است ولی مخاطراتی که در یک دوره نا منطم رخ می دهد(مثل گرد وغبار،سونامی زلزله…) مقابله حتی پیش بینی آنها کارمشکلی است،همچنین تمایز اولیه بین مخاطرات طبیعی وانسانی کارمشکلی است.سازمان ملل متحد دهه ۱۹۹۰رادهه بین االمللی کاهش مصیبت حوادث طبیعی اعلام کرد و هدف آن کاهش زیان جانی،مالی وجلوگیری از تلاش اجتماعی اقتصادی ناشی از بلایای طبیعی زلزله،طوفان،امواج سونامی،سیلابءآتش سوزی طبیعی،خشکسالی،سرما زدگی، یخ بندان،بیابان زایی وسایر بلایایی که منشاء طبیعی دارند (ایمنی ۱۳۹۲).
۲-۲-۱. بلایای (طبیعی ) اقلیمی
هوای پیرامون زمین جنبه مشترکی از زندگی تمامی انسان ها است و همه ما تحت تاثیر شرایط آب و هوائی هستیم و زندگی ما مرتبط با این شرایط آب و هوایی می باشد، و در برابر شرایط نا مساعد آب و هوائی از خود محافظت می نمائیم. این امر در گیاهان به شکل بارزتری نمود می یابد، زیرا گیاهان به علت استقرار در زمین قدرت جابجائی چندانی ندارند و نمی توانند از بلایای جوی اجتناب نمایند. بنابراین گیاهان در مواجهه با بلایای جوی آسیب پذیر می باشند و در جهت کاهش این آسیب ها نیازمند تمهیدات گسترده تر و متفاوت تری می باشند.غالبا” عقیده بر این است که آب و هوا تمامی اعمال بشر را تحت تاثیر قرار می‎دهد و این مطلب در مواردی که یک بلای جوی رخ می دهد به شکل آشکار دیده می شود. همانطوری که در شکل شماره ۲-۲ دیده می گردد ۹۰% از بلایای طبیعی جنبه آب و هوائی دارند.
در سیستم های جهانی و برخوردهای علمی در مواجهه با بلایای طبیعی هشدار و پیش آگاهی مقدم بر واکنش است و متاسفانه با اینکه پدیده های آب و هوائی مقوله ای جهانی با آثار منطقه ای می باشد که کشور ما به سرمایه گذاری در این بخش کمتر توجه می نماید. تاثیر متقابل سیستم های آب و هوائی با جوامع انسانی موجب افزایش پتانسیل بلایا می گردد. پرهیز و اجتناب از بلایای طبیعی غیر ممکن است ولی برای ما امکان پیش گیری از کاهش خسارات وارده وجود دارد. سرمایه گذاری در امر پیش گیری از بلایای طبیعی در جامعه می تواند از خسارات وارده معادل ۵ تا ۱۰ برابر به آن جامعه جلوگیری نماید. برای کاهش اثرات بلایای طبیعی نیاز به کار سخت و زمینه علمی و انسانی دارد.(سایت سازمان هواشناسی)

شکل ۲-۱ آمار رخ داد بلایای طبیعی در سطح جهان(۲۰۰۷-۱۹۸۰)(سایت سازمان هواشناسی)
در هرصورت پدیده های مختلف جوی و اقلیمی در هر نقطه از از جهان اگر به صورت دقیق شناسائی شوند و چگونگی بروز آن مشخص گردد، می توان بطور کیفی و توصیفی از اثرات منفی آن جلوگیری و از اثرات مثبت آن نهایت استفاده را نمود.
۲-۳. نگره علمی منشاء سرما زدگی و یخبندان

• - Art.5. ↑

• - Art.6. ↑

• - Art.8. ↑

• - Art.9. ↑

• - ۱۹۹۵ Protocol of Agreement relating to the Organization and Operation of the Agency for Management and Cooperation Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/depositpublicity.htm. latest access:2010/04/20 ↑

• - Maritime Delimitation Treaty between Jamaica and the Republic of Colombia, 12 November 1993, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/depositpublicity.htm. latest access:2010/04/19 ↑

• - Joint Regime Area. ↑

• - Boundary Delimitation Treaty Between the Republic of Venezuela and the Kingdom of the Netherlands, 31 March 1978, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm.latest access:2010/04/14. ↑

• ۲- Framework Treaty Relating to the Unitisation of Hydrocarbon Reservoirs that Extend Across the Delimitation Line between the Republic of Trinidad and Tobago and the Bolivarian Republic of Venezuela20 March 2007 Aailable at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm latest access:2010/03/05. ↑

• - Muscat Agreement on the Delimitation of Maritime Boundary Between the Sultanate of Oman and Islamic of Pakistan, 12 June 2000, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of the Republic of India and the Government of the Republic of Indonesia on the Extension of the 1974 Continental Shelf Boundary Between the Tow Countries in the Andaman Sea and the Indian Ocean, 14 January 1977, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of Kingdom of Thailand and the Government of the Republic of Indonesia Relating to the Delimitation of Sea Bed Boundary the Tow Countries in the Andaman Sea, 11 December 1975, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. ↑

• - Agreement Between the Government of Kingdom of Thailand and the Government of the Republic of India on the Delimitation of Seabed Boundary Between the Tow Countries in the Andaman Sea, 22 June 1978, , Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/01 ↑

• - Agreement Between Srilanka and India on the Maritime Boundary Between the Tow Countries in the Gulf of Manner and Bay of Bengal and Related Matters, 23 March 1979, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/01. ↑

• - Zou Keyuan, the Sino – Vietnamese Agreement on Maritime Boundary Delimitation in the Gulf of Tonkin, ۳۶ Ocean Development and International Law, (2005), pp.13-14.latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and the Government of the Republic of Ireland Concerning the Delimitation of Areas of Continental Shelf Between the Tow Countries, 7 November 1988, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01 ↑

• - Agreement between Denmark and Norway Relating to the Delimitation of the Continental Shelf, 8 December 1965, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/01 ↑

• - Convention between Spain and Italy on the Delimitation of the Continental Shelf between the Two States, 19 February 1974, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. ↑

• - Agreement between Sweden and Norway on Delimitation of Continental Shelf, 24 July 1968, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01 ↑

• - Agreement between Sweden and Denmark on the Delimitation of the Continental Shelf and Fishing Zones, 9 November 1984, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. ↑

• - Treaty between the German Democratic Republic and the Kingdom of Sweden on Delimitation of the Continental Shelf (With Protocol), 22 June 1978. Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and the Government of the Kingdom of Denmark Relating to the Delimitation of the Continental Shelf Between the Two Countries, 3 March 1966, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access: 2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and the Government of the Kingdom of Belgium Relating to the Delimitation of the Continental Shelf Between the Two Countries 29 May 1991, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Exclusive Economic Zone, 17 February 2003 Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of Republic of Tunisia and the Government of the Italian Republic Concerning the Delimitation of Continental Shelf Between the Two Countries, 20 August 1971 Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the Government of Kingdom of Denmark Along With Local Government of Greenland on the one Hand and the Government of the Republic of Iceland on the Other Hand on Delimitation of Continental Shelf and the Fishery Zone in the Area Between Greenland and Iceland, 11 November 1997, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access: 2010/04/01. ↑

• - Agreement between Albania and Italy for Determination of Continental Shelf of Each of the Two Countries, 18 December 1992, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. ↑

• - Agreement Between the Government of Kingdom of Denmark and the Government of Canada Relating to the Continental Shelf Between Greenland and Canada, 17 December 1973, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/01. ↑

• - Agreement Between the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and the Federal Republic of Germany Relating to Delimitation of Continental Shelf Under North Sea Between Two Countries, 25 November 1971, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. ↑

• -Agreement between the Hellenic Republic and Italia Republic on Delimitation of Respective Continental Shelf Areas of Two States, 24 May 1977, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. latest :۲۰۱۰/۰۴/۰۱. ↑

• - Agreement Between Italy and Yugoslavia Concerning the Delimitation of the Continental Shelf Between the Two Countries in the Adriatic Sea, January 1968, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access: 2010/04/05. ↑

• - Agreement on Provisional Arrangement for Delimitation of the Maritime Boundaries Between the Republic of Tunisia and Republic of Algeria, 11 February 2002 Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. . Latest access:2010/04/05 ↑

• - Maritime Delimitation Treaty between Colombia and Honduras 2 August 1986, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/05 ↑

• - Treaty Between the Republic of Trinidad and Tobago and the Republic of Venezuela on the Delimitation of Marine and Submarine Areas, 18April, 1990, Available at: www.un.org/Depts/los/LEGILATION AND TREATIES/ depositpublicity.htm. Latest access:2010/04/05 ↑

• - David.M.Ong,.Joint Development of Common Offshore Oil and Gas Deposits…., op.cit.p.788. ↑

• - ibid. ↑

• - ibid. ↑

• -ibid.pp.790-791. ↑

• - ibid. ↑

• -Bastida, Ana, op.cit.p.p.16-18. ↑

• - ibid. pp.22-25. ↑

• - ibid. ↑

• - ibid. ↑

• - ibid. ↑

• - ibid. ↑

• ۴- ذوالعین، پیشین، ص ۶۷۷. ↑

• ۱ - همان ، ص ۶۷۰. ↑

• ۲- همان ، ص ۶۷۱. ↑

• - International Custom, as Evidence of A general Practice Accepted as Law. ↑

• - Custom. ↑

• - Usage. ↑

• - Brownlie, op.cit.p.5. ↑