پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا (MSQ)(Minnesota satisfaction qvestione)
این پرسشنامه درجه رضامندی پاسخ دهندگان را در پنج ماده ، براساس مقیاس درجه بندی لیکرت می سنجد این موارد شامل : بهره مندی از توانایی خلاقیت شغلی ، تنوع کار ، ایمنی شغل و شرایط مادی زندگی می باشد( از کمپ ، ۱۳۷۰)
تکنیک وقایع حساس (critical incident tecniquc)
این روش از دستاوردهای هرزبرگ می باشد. در این روش از کارکنان خواسته می شود تا رویدادهای شغلی خود را که خوشنود کننده و ناخشنود کننده هستند ، توصیف کنند سپس این رویدادها مورد تحلیل محتوایی قرار می گیرند تا معلوم شود کدام یک از جنبه های موقعیت شغلی مانند خود شغل، سرپرستی و حقوق و مزایا در ارتباط نزدیک با عکس العمل های انفعالی بوده است . این روش بیشتر بر داده های کیفی تکیه می کند( محمدزاده و مهروژان ، ۱۳۷۵ ).
مصاحبه
مصاحبه های انفرادی روش های دیگری برای ارزیابی رضایت کارکنان می باشد . مصاحبه ممکن است برنامه ریزی شده یا غیر برنامه ریزی شده باشد. این روش را بعضی مواقع جلسات ابراز عقاید نیز می نامند . در روش مصاحبه از افراد خواسته می شود تا آزادانه نظرات و پیشنهادات خود را درباره شغل ، سازمان و یا مدیریت بیان کنند . اگر چنین جلساتی با مهارت کافی هدایت شود ، مسائلی که باعث رضایت شغلی شده یا رضایت شغلی را تهدید می کند کشف می گردند ( بارون و گرینبرگ ، ۱۹۹۰ ).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۳۰- پیشینه پژوهش سرمایه اجتماعی
۲-۳۰-۱- پیشینه پژوهش خارجی در مورد سرمایه اجتماعی
پاتنام، از جمله پژوهشگرانی است که نظریه های ارزشمندی در مورد مفهوم سرمایه اجتماعی و ابعاد آن دارد. او این نظریه ها را در حوزه تحقیق عملیاتی نموده و در این بار تحقیق و بررسی ارزشمندی را در مورد تأثیرات اجتماعی بر موفقیت حکومت های محلی و منطقه ای و نهادهای مدنی انجام داده است. سرمایه اجتماعی در نزد پاتنام وجوه گوناگون سازمان اجتماعی نظیر اعتماد ، هنجارها و شبکه هاست که می توانند با تسهیل اطلاعات هماهنگ ، کارایی جامعه را بهبود بخشند.
از نظر او موفقیت در غلبه بر معضلات جمعی و فرصت طلبی که در نهایت به ضرر خود افراد تمام می شود به زمینه اجتماعی گسترده تری که بازی در آن انجام می پذیرد ، بستگی دارد. همکاری داوطلبانه در جامعه ای که سرمایه اجتماعی عظیمی را در شکل هنجارهای عمل متقابل ، شبکه های مشارکت مدنی به ارث برده ، بهتر صورت می گیرد . سرمایه اجتماعی همانند سایر سرمایه ها مولد است و امکان دستیابی به اهداف مشخصی را فراهم می کند که بدون آن غیر قابل دسترسی خواهد بود. یکی از وجوه خاص سرمایه های اجتماعی نظیر اعتماد ، هنجارها و شبکه ها این است که آن به طور معمول یک کالای عمومی است ، برخلاف سرمایه متعارف که به طور معمول یک کالای خصوصی است . سرمایه اجتماعی بسان یکی از ویژگی های ساختار اجتماعی که فرد در آن قرار دارد در مالکیت خصوصی هیچ یک از افرادی که از آن منتفع می شوند ، نمی باشد ، سرمایه اجتماعی مانند همه کالاهای عمومی معمولاً از طرف عوامل خصوصی که ارزش تلقی شده ، تلاش زیادی برای افزایش آن به عمل نمی آید، از دیگر ویژگی هایی که پاتنام برای سرمایه اجتماعی قایل است خاصیت خود تقویت کنندگی و خود افزایی سرمایه اجتماعی است و دور باز تولید کننده آن به تعادل اجتماعی همراه با سطح بالایی از همکاری ، اعتماد ، معامله متقابل ، مشارکت مدنی ، و … منجر می شود و برعکس ، فقدان این ویژگی در جوامع غیر مدنی نیز خصلتی خود تقویت کننده دارد. عهد شکنی ، بی اعتمادی ، فریب و حیله ، بهره شکنی ، انزوا بی نظمی و رکود یکدیگر را در یک جو خفقان آور دوره های باطل تشدید می کند . پاتنام در ادامه تحقیقاتش بر سرمایه اجتماعی متوجه شد که زمینه اجتماعی تاریخی شدیداً بر یمزان کار آمدی نهادها تأثیر می گذارند . از نظر پاتنام سرمایه اجتماعی ابعاد گوناگونی دارد . اعتماد یکی از این ابعاد است و شاید مهمترین بعد سرمایه اجتماعی در نزد هر متفکر نظریه پرداز سرمایه اجتماعی باشد، به هر حال ، اعتماد یکی از اجزای اصلی سرمایه اجتماعی به حساب می آید . بدین معنا که افراد در جامعه چه میزان به یکدیگر اعتماد دارند و تا چه میزان یکدیگر را صادق می شمارند ؟ و نیز چه میزان مطمئن هستند که دیگران به تعهداتشان و قرار دادهای همکاری فی مابین خود عمل خواهند نمود. هر چه دو نفر به یکدیگر اعتماد داشته باشند ، اعتماد متقابلشان افزایش میابد. از نظر پاتنام اساس کار انجمنها و موسسات اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی و همکاری فی مابین آنها در اعتماد اعضا آنها به یکدیگر قرار دارد . اعتماد مستلزم پیشبینی رفتار یک بازیگر مستقل است. بنابراین می توان گفت انجام هر نوع همکاری و مشارکت های اختیاری و توافقی در کارهای اجتماعی و اقتصادی مستلزم حد بالایی از وجود اعتماد در بین افراد و مشارکت کنندگان به یکدیگر می باشد . از دیگر ابعاد سرمایه اجتماعی در نظر پاتنام هنجارهای تعامل متقابل و شبکه های مشارکت مدنی است. اعتماد اجتماعی در جوامع مدرن و پیچیده از دو منبع مرتبط هنجارهای تعامل متقابل و شبکه های مشارکت مدنی ناشی می شود. هنجارهای تعامل متقابل اشاره به این دارند که یک جامعه چقدر از هنجارها و قواعد ، مقررات غیر رسمی و عرفی که عمل به تعهدات و قراردادهای همکاری را محافظت و پشتیبانی می کنند ، برخوردار است. هنجارها از طریق سرمشق شدن و اجتماعی شدن نیز از طریق مجازاتها در افراد جامعه تلقین می شوند . این نوع هنجارها هزینه معاملات را پایین می آورند و به همین خاطر باید گفت هنجارها تعامل متقابل یکی از مولدترین اجزاء سرمایه اجتماعی است . جوامعی که در آن از این هنجارها پیروی می شود به گونه ای موثرتر می توانند بر فرصت طلبی فائق آمده و مشکلات عمل جمعی را حل نمایند. در اثر وجود این نوع هنجارها و قواعد مردم می توانند مطمئن باشند که اعتماد آنها مورد سوء استفاده قرار نمی گیرند بلکه جبران میشود و در نتیجه آنها آمادگی بیشتری برای تعامل و همکاری در ایجاد انجمن های خود یاریگر و دیگر تشکل ها دارند. منظور از شبکه های مشارکت مدنی که یکی از اشکال ضروری سرمایه اجتماعی است، انجمن ها ، تعاونی ها ، باشگاه های ورزشی ، احزاب ، گروه های همکاری و … می باشند که کنش افقی شدیدی را به نمایش می گذارند . هر چه این شبکه ها در جامعه ای متراکم تر باشد ، احتمال بیشتری وجود دارد که شهروندانش بتوانند در جهت منافع متقابل همکاری کنند ( پاتنام ، ۱۳۸۰)
جیمز کلمن:
کلمن از جمله متفکرانی است که برای اولین بار درباره موضوع سرمایه اجتماعی کار کرده است . او در زمینه های گوناگونی چون رفتار جمعی ، تضاد اجتماعی ، نهاد اجتماعی مدرسه ، نظریه مبادله اجتماعی ، نظریه شبکه اجتماعی ، ساختار اجتماعی و نظریه عقلانی به مطالعه و پژوهش پرداخته است . او در کتاب بنیادهای نظریه اجتماعی به ویژه به روابط متقابل میان کنترل کنش گران بر رویدادها و منافعی که آنها در این رویدادها دارند و نیز مفاهیم ارزش قدرت ناشی از آن ، توجه زیادی نشان داده است . کلمن مطالب جالبی درباره هنجارهای اجتماعی و سرمایه اجتماعی مطرح می کند و درباره شکل های سرمایه اجتماعی ، ایجاد ، حفظ و نابودی سرمایه اجتماعی بحث می کند . سرمایه اجتماعی جنبه ای از سرمایه انسان است .
کلمن معتقد است که اصلاح سرمایه اجتماعی برای توصیف منافع افراد ( روابط اقتدار ، روابط اعتماد و تخصیص هماهنگ حقوق ) اولین بار توسط لوری ( ۸۷-۱۹۷۷ ) وضع شد . از نظر لوری سرمایه اجتماعی مجموع منابعی است که در ذات روابط خانوادگی و در سازمان اجتماعی جامعه وجود دارد و برای رشد شناختی یا اجتماعی کودک یا جوان سودمند است. از نظر کلمن روابط اقتدار ، اعتماد و هنجارهای اجرایی موثر اشکال سرمایه اجتماعی هستند. لوری این مفهوم را به منظور تشخیص منابع اجتماعی سودمند برای توسعه سرمایه اجتماعی وارد اقتصاد کرد. کلمن این منابع اجتماعی – ساختاری را دارایی سرمایه­ای برای فرد ، یعنی سرمایه اجتماعی در نظر می گیرد..
کلمن توجه خاص خود را به تعریف اولیه سرمایه اجتماعی ، یعنی سرمایه اجتماعی به عنوان منشأ کنترل و نظارت ، معطوف ساخته است. کلمن در سال های کوتاه زندگی اش نگران تباهی و فروپاشی آنچه او پیوندهای اجتماعی « ابتدایی » می­خواند، بود. این پیوندهای ابتدایی ، مراعات هنجارهای اجتماعی را تضمین می کند. تمامی اشکال مختلف بیماری­های اجتماعی این پیوندها را نقص می کنند، این بیماری­ها از جرم و نا امنی در خیابان­ها تا مفت­خوری معلم­ها و دانش ­آموزان در مدارس عمومی آمریکا را شامل ­شود. کلمن در پیدا کردن راهی برای معالجه این گونه بیماری­های اجتمـاعی، مسیر دو مرحلـه­ای را پیشنهاد مـی­کند. در ابتدا او در دفاع و تجلیل از پیوندهای اجتماعی که باید در جای مناسب قرار گیرند، به نوشتن می­پردازند.در مرحله دوم، وی از جایگزین شدن ساختارهای اجتماعی ابتدایی دفاع می­ کند. ساختارهایی که به خاطر ساختارهایی که به خاطر سازمان­های تصنعی بنا شده، از بین رفته­اند. این سازمان­ها فهرستی از انگیزه­ ها را در جایگاه، سرمایه اجتماعی رو به قرار می­ دهند.
فوکویاما:
وی می­گوید که سرمایه اجتماعی را به سادگی می­توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجـارها یا ارزش­های غیررسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت ممکن است در ارزش­های منفی باشد. این نکته را می توان به کمک یک مثال توضیح داد. جنوب ایتالیا منطقه­ای از جهان (سیسیل) است که تقریباً به طور همگانی به عنوان منطقه بی­بهره از سرمایه اجتماعی عمومیت یافته است. این بدان معنی نیست که در آن­ها هنجارهای اجتماعی قوی و استواری وجود ندارند، کارتل­ها و تراست­هـای اقـتصادی که در جـهت کاهش اضافه رفـاه مصرف کننده و اجتمـاع عمل می­ کنند، از جمله سرمایه ­های اجتماعی منفی محسوب می­شوند. برعکس هنجارهایی وجود دارند که تولید سرمایه ­های اجتماعی می­ کنند.. سرمایه اجتماعی اساساً باید شامل سجایایی از قبیل صداقت ادای تعهدات و ارتباطات دوجانبه باشد. واضح است که هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی می­ کنند تقسیم­پذیرند. یعنی می توانند تنها میان گروه ­های محدودی از مردم از همان اجتماع مشترک باشند. در حالی که سرمایه اجتماعی در همه جوامع وجود دارد اما می ­تواند به طریق مختلف توزیع گردد.
برخی از پژوهش هایی که به بررسی اعتماد اجتماعی پرداخته است « اعتماد و مبادله بازاری » عنوان مقـاله­ای است که توسط ادوارد مک کلنن نوشته شده که در آن به شرح و بسط جایگاه اعتماد اجتماعی در مبادلات بازار و افزایش کارایی اقتصاد می ­پردازد و مبانی نظری اعتماد اجتماعی را به طور مفصل به بحث و بررسی قرار می­دهد.
صرف نظر از تعداد افراد گروه، نظام پر از اعنماد مبتنی بر تعهد درونی در قبال ضوابط شکلی مناسب، از بعد هزینه­ های اجرا از کارآمدترین نظام­ها است. این بدان سبب است که تعهد درونی مستلزم صرف هزینه­ های اجرا نیست (مک کلنن، ۲۰۰۰).
در پژوهشی با عنوان « چگونه می­توان به شهروندان اعتماد داشت؟ » که توسط کلوس افه ارائه گردیده است به مفهوم پردازی اعتماد اجتماعی و ضرورت توجه به آن و همچنین منفعت­ها و مشکلات اعتماد در جامعه پرداخته است. در این تحقیق درباره منشاء ایجاد اعتماد اجتماعی و راه حل هایی در جهت تقویت اعتماد اجتماعی و مسائل اجرایی آن پرداخته است.
صرف نظر از تعداد افراد گروه، نظام پر از اعتماد مبتنی بر تعهدی درونی در قبال ضوابط ماهوی یا ضوابط شکلی مناسب، از بعد هزینه­ های اجرا از کارآمدترین نظام­هاست. این بدان سبب است که تعهد درونی مستلزم صرف هزینه های اجرا نیست(مک کلنن، ۲۰۰۰ ).
در جامعه­ای که تحرک و نیاز به همکاری با غریبه­ها و اتکا به آن­ها یکی از ویژگی­های برجسته آن است، ممکن است اتکا به راه­کارهای قدیمی اعتماد­سازی بر مبنای آشنایی شخصی، بسیار ناکافی باشد، چون ما را وادار می­ کند که به دلیل فقدان راه کارهای اعتمادساز، بسیاری از فرصت همکاری متقابل سودمند را از دست بدهیم (افه، ۱۳۸۰).
پروفسور لورن در تحقیقاتی رابطه بین اعتماد و دموکراسی را بررسی کرد. بررسی­های وی نشان داد که برای بی ­اعتمادی به تنهایی پایداری دموکراتیک را ایجاد نمی­کند ولی عدم پایداری دموکراتیک بی ­اعتمادی ایجاد خواهد کرد. دوره تحقیق آن­ها ۱۹۹۴ – ۱۹۹۳ بود. تعریف کاربردی وی از اعتماد اجتماعی عبارت بود از شرکت در شبکه ­های اجتماعی پاسخ پرسش­ها به صورت طیف لیکرات استفاده شده است. لورن ریشه بی اعتمادی در ترکیه را مشکلات اقتصادی همچون فقر و بیکاری، ترجیح منافع شخصی بر منافع جمعی، ترس از اظهارنظر به خاطر سرکویشدن پیدا کرد. در این تحقیق مشخص شد در کشورهای با اعتماد بالا مردم به ثروتمندان بیشتر از فقرا اعتماد دارند. به تحصیل کرده­ها بیشتر از دیگران اعتماد دارند. ولی در کشورهای با اعتماد پایین مردم به انسان­های با درآمد پایین بیشتر اعتماد دارند تا با در آمد بالا. در این تحقیق او ادعا کرد که بی اعتمادی در ترکیه ریشه در مسائل اقتصادی دارد ئو مردم احساس می­ کنند که دیگران هر نوع کاری برای جلو زدن آن­ها می­توانند انجام دهند. علاوه بر این دلایل، تحقیقات نشان داد که میزان بالای بی­اعنمادی در ترکیه تا اندازه ای ناشی از تحصیلات کم جامعه، جوان بودن جامعه و نیز افسرده بودن آن می­باشد.
پال زاک و استیفن ناک (۱۹۹۸) با ارائه یم مدل کلبی رشد متعادل به بررسی رابطه اعتماد و رشد اقتصادی پرداختند. این مدل را در منلطق با اعتماد پایین بین سرمایه گذاران مختلف و واسطه های معاملات بازرگانی آزمودند. منطقه مورد بررسی آنها کشور از کشورهای OECD بود. نتیجه تحقیقات نشان داد که اعتماد به طور قابل ملاحظه ای با رشد دذر ارتباط است. آن­ها گزارش نمودند که اعتماد در کشورهایی که تضاد بین مردم کمتر است (که این تضاد بر اساس درآمد یا تقسیم زمین یا تبعیض نژادی است) اعتماد در سطح بالاتر قرار دارد.
لتکی و ایوانس (۲۰۰۱) با مراجعه به آراء عمومی در ۱۱ کشور اروپایی مرکزی شرقی به بررسی اثر اعتماد اجتماعی بر روی تغییرات سیاسی و اقتصادی این کشورها پرداختند. آن­ها ادعا کردند که برای این بررسی بایستی به سازمان­های غیردولتی و جامعه مدنی و تأثیر آن­ها بر جامعه و پیدایش دموکراسی فکر کنند. تحقیق آن­ها نشان داد که افراد در کشورهایی با میزان اعتماد اجتماعی بیشتر دارند مثل استونی، بلاروس یا اکراین سیستم های سیاسی خود را تضعیف می­دانند. درحالی که رومانی و چک که دارای پایین­ترین نمرات در شاخص اعتماد اجتماعی هستند مردم خشنود و راضی دارند که در کشورهای ECE سطوح اعتماد پایین نمی ­باشد. ولی با این وجود مردم در این منطقه خود را نسبتاً در مورد اصلاحات سیاسی و اقتصادی فریب خورده می­دانند. در بخش دیگری از نتایج خود آورده­اند که اعتماد نتیجه یک استقرار سازمانی است ولی سازمان منبع اعتماد نیست. به عبارتی اعتماد به طرز قابل قبولی ناشی از پذیرش افراد بوده که با استقرار سازمان موافق باشند نه این که قدرت پذیرش آن­ها را از قبل معین سازیم.
۲-۳۰-۲- پیشینه­ی پژوهش سرمایه اجتماعی در ایران
در ایران تحقیقات نسبتاً زیادی در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم در خصوص بررسی و ارزیابی سرمایه اجتماعی انجام پذیرفته است. براساس جستجوهای کتابخانه­ای و فرا تحلیل انجام یافته، اولین تحقیق مرتبط با موضوع سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی در ایران مرتبط به پژوهشی است که توسط دکتر اسدی با عنوان گرایش­های فرهنگی و نگرش های اجتماعی در ایران در سال­های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ انجام یافته است. متأسفانه در دهه ۶۰ تحقیق زیادی با محوریت این موضوع یافت نشد. در دهه ۷۰ تحقیقات اندکی در این زمینه به دست آمد و اکثر پژوهش­های انجام دراین باره مربوط به دهه ۸۰ می­باشد. در زیر به بررسی اجمالی مهمترین پژوهش هایی که ارتباط بیشتری با موضوع دارند.، می­پردازیم. مقاله ای که توسط آقایان ازکیا و غفاری و با عنوان « بررسی رابطه اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان» در مورد چگونگی پیوند بین اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی بررسی و تحلیل شده است، آمده است که هدف این بررسی بیان خواستگاه فکری و نظری این دو مفهوم و نیز سنجش عملی آن­ها و در نهایت آزمون تجربی ارتباط بین آن دو در حوزه مورد مطالعه است.
- این تحقیق در مناطق روستایی شهر کاشان طبق سرشماری ۱۳۷۵ انجام شده است. حجم نمونه شامل ۱۷۰ خانوار است، که از روش پیمایشی و با استفاده تکنیک محاسبه حضوری مستقیم داده ­های تحقیق جمع­آوری شده است یافته­های تحقیق نشان می­دهد که ۷/۱۴ درصد از میان پاسخ­گویان میزان اعتماد اجتماعی را کم، ۵/۲۳ درصد هم اعتماد اجتماعی را در حد زیاد و ۸/۶۱ درصد این میزان را در حد متوسط ارزیابی کرده اند که در مجموع ارزیابی از میان اعتماداجتماعی در بین روستاییان دلالت بر میزان اعتماد اجتماعی در سطح متوسطه به بالا دارد (ازکیا و غفاری، ۱۳۸۰).
در تحقیقی که با عنوان « بررسی اعتماد اجتماعی بین شاخصی در بین روستاییان نمونه روستای شهرستان شهریار» در بین ۲۱۰ آزمودنی شهرستان شهریار با روش نمونه گیری اندوگرام یا خوشه نگار به انجام زسیده است، نتایج زیر حاصل شده است.
- سرمایه اجتماعی فرزندان با سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری دارد.
- پیگیری اوضاع اجتماعی فرزندان با سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری دارد.
- مراجعه به مدرسه و صحبت کردن با معلمان با اعتماد اجتماعی بین افراد رابطه دارد.
- فرضیه دوم تحقیق مبنی بر رابطه مقبولیت اجتماعی با اعتماد اجتماعی، تأیید گردید.
- احساس ارزشمند بودن در جامعه با اعتماد اجتماعی بین شخصی رابطه دارد.
- احساس مفید بودن در جامعه با اعتماد اجتماعی بین شخصی رابطه دارد (انعام، ۱۳۸۱).
پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان « بررسی ریشه ­های اعتمادی در فضای ایران (مطالعه موردی کارفرمایان صنایع تولیدی در اصفهان)» که توسط وحید ارشدی انجام گرفته بر مبنای شاخص­ های مورد نظر و با بهره گرفتن از تحقیق پیمایشی در میان کارفرمایان بخش صنعت شهر اصفهان (به عنوان نمونه) اعتماد در فضای اقتصادی ایران سنجیده شده است و پس از آن با بهره گرفتن از آزمون­های آماری به شناسایی عوامل مؤثر بر بی اعتمادی در این فضا پرداخته، و راه کارهای اعتمادسازی در اقتصاد ایران ارائه گردیده است. شاخص هایی که برای سنجش اعتماد در نظر گرفته شده عبارتند از: میزان رعایت حقوق مالکیت بخش خصوصی میزان هزینه به دست­آوردن اطلاعات میزان ریسک در فعالیت­های اقتصادی، میزان اطمینان عاملان اقتصادی به درست بودن تصمیم­های اقتصادی خود، تعداد نهادها و قوانین اقتصادی در داخل محیط اقتصادی و میزان هزینه­ های مبادلاتی در اقتصاد می­باشد.
از طرفی، عواملی که می­توانند بر بالا بردن اعتماد در فضای اقتصادی تأثیرگذار باشند، عبارتند از: شایسته سالاری، عدالت اقتصادی، حدود مکانیسم­های اعتماد­ساز مالی، وجود نهادهای رسمی اعتماد ساز مانند نیروی انتظامی و نهادهای قضایی، مکانیسم­های درونی اعتمادساز، ثبات اقتصادی و ثبات اجتماعی می­باشد (ارشدی، ۱۳۸۲).
«تغییرات بازار کار، توسعه آموزش عالی و سرمایه اجتماعی» عنوان پژوهشی است که به بررسی دو دیدگاه نظریه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی برای توصیف و تبیین چشم اندازهای ایجاد
مهارت­ های پایه در کشور ایران بر اساس مفروضات نظریه سرمایه انسانی است. اما ظهور اقتصاد مبتنی بر توانایی والزامات اجتماعی – اقتصادی و حرکت در جهت جامعه دانش محور طلب می­ کند تا مفاهیم نظری دیگری از جمله نظریه سرمایه اجتماعی نیز برای تحلیل شکل­ گیری مهارت­ های پایه و توسعه آموزش عالی و محتوای آن مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر در این پژوهش ضرورت نگریستن به مهارت­ های پایه مبتنی بر مفروضات سرمایه اجتماعی برای برنامه­ ریزی توسعه آموزش عالی مورد بررسی قرار گرفته است (مهر علیزاده و صالحی، ۱۳۸۳).
«آموزش عالی کانون توسعه سرمایه اجتماعی» عنوان تحقیقی است که به بررسی وضعیت دانشگاه­ها و نظام آموزش عالی در ارتباط با میزان سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه­ها پرداخته شده و یافته­های این تحقیق از تحقیق انجام گرفته در بین ۱۱۵۵ نفر از دانشجویان دانشگاه­ های تهران، امیرکبیر و الزهرا استخراج شده است. بر اساس نتایج کلی ملاحظه شد، اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان در وضعیت نامطلوبی است، یافته­های این پژوهش نشنا می­دهد که صرفاً ۶/۱۱ درصد از دانشجویان دارای اعتماد اجتماعی در حد بالای بسیار بالا می­باشند و ۴/۸۸ درصد دانشجویان اعتماد اجتماعی را در حد متوسط به پایین اریابی کرده ­اند (مرجانی، ۱۳۸۳).
- همچنین رساله پایان نامه دوره دکتری با نام (بررسی تحولات سرمایه اجتماعی و پیامدهای اقتصادی در ایران) که توسط خانم رزیتا موید­فر با راهنمایی آقای دکتر رنانی انجام گرفته، کوشیده تا برای نخستین بار، ضمن روند برآورد تغییرات سرمایه اجتماعی در ایران، سرمایه اجتماعی را در ادبیات توسعه اقتصادی ایران وارد نماید. از این رو، شناسایی عوامل مؤثر بر تحولات سرمایه اجتماعی که از یک طرف به وسیله اجزایی مانند پیوندهای اجتماعی، هنجارها، شبکه ها و مبادلات اجتماعی به وجود آمده است و از طرف دیگر عاملی اثرگذار در نحوه عملکرد فعالیت­های مختلف اقتصادی – اجتماعی بوده است – یکی از اهدافی است که این پژوهش دنبال نموده است. همچنین سنجش اثر سرمایه اجتماعی بر روی رشد اقتصادی در ایران – با بهره گرفتن از نتایج حاصل از تخمین کمی روند تغییرات سرمایه اجتماعی، به منظور آزمون تجربی نظریه رابطه سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی، از دیگر این پژوهش به شمار می­رود. در این راستا، مطالعه حاضر، با بهره گرفتن از ترکیب روش­های توصیفی و تحلیل علی، به آزمون فرضیه های پژوهش مبنی بر نزولی بودن روند تغییرات سرمایه اجتماعی در ایران طی دوره (۱۳۶۸ - ۱۳۸۳) و مثبت بودن اثر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران، طی همان دوره، پرداخته است و نتایج حاصل را به عنوان یکی از نخستین گام­ها در ورود سرمایه اجتماعی به ادبیات اقتصادی ایران چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ تجربی ارائه نموده است.
همچنین الکوی نظری ارتباط بین رشد اقتصادی و سرمایه اجتماعی نشان داد، نه تنها متغیر سرمایه اجتماعی، عاملی تعیین­کننده در رشد اقتصادی می­باشد بلکه در مقایسه از شدت اثر بزرگتری نسبت به عامل سرمایه انسانی برخوردار است. تخمین رابطه مذکور برای جامعه ایران به خوبی ضریب معنی دار و قوی­تر سرمایه اجتماعی را در تعیین نوسانات رشد اقتصادی ایران در مقایسه با ضریب متغیرهای سرمایه انسانی و سرمایه اقتصادی نشان داده است. همچنین نتایج تخمین ضرایب همبستگی جزئی بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ رشد سرمایه های اقتصادی، انسانی و اجتماعی نیز نشان داد، رابطه بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ رشد سرمایه اجتماعی مستقیم و نسبت به همبستگی خطی نرخ رشد سرمایه انسانی، شدیدتر است. از این رو نادیده انگاشتن متغیر سرمایه اجتماعی در برنامه ­های رشد اقتصادی، خطای بزرگی خواهد بود (مؤیدفر، ۱۳۸۵).
- (بررسی شاخص­ های توسعه اجتماعی و سطح بندی آن در شهرستان­های استان اصفهان) عنوان پایان نامه دوره دکتری آقای رضا اسماعیلی با راهنمایی آقایان دکتر ربانی و کلانتری می­باشد. در این پژوهش برای سنجش توسعه اجتماعی مؤلفه های سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی شاخص­سازی شده ­اند. هدف اصلی پژوهش کنونی سنجش توسعه یافتگی اجتماعی شهرستان استان اصفهان بوده است. روش پیمایش و تحلیل ثانویه زپروش های اصلی بررسی موضوع بوده است. سرمایه اجتماعی با بهره گرفتن از ۱۲ معرف شاخص­سازی شده است. برای سنجش سرمایه اجتماعی و رتبه بندی آن در شهرستان استان ۲۵۳۶ نفر به عنوان جمعیت نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. نوع نمونه گیری استفاده شده سهمیه­ای متناسب با سن و جنس بوده است. ساکنین ۱۶ سال و بالاتر شهرستان­های استان اصفهان جامعه آماری این پژوهش بوده ­اند. برای سنجش مؤلفه رفاه به اطلاعات و اسناد سازمان­ها و مؤسسات مراجعه شده است. مؤلفه رفاه اجتماعی از ۶ معرف و ۴۳ متغیر شاخص شده است.
یافته­های این مطالعه حاکی از آن است که رتبه شهرستان­های مورد مطالعه، در شاخص توسعه اجتماعی به ترتیب: ۱ - اصفـهان ۲ - کاشان ۳ – نـائین ۴ - زرین­شهر ۵ - شاهین شهر ۶ - شهرضا ۷ - خمینی­شهر ۸- گلپایگان ۹ - داران ۱۰ - سمیرم بوده است. یافته دیگر مهم این مطالعه آن است که بین سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی به عنوان مؤلفه­ های توسعه اجتماعی در شهرستان­های استان اصفهان همبستگی معکوس وجود دارد. به طوری که شهرستان اصفهان با کسب رتبه اول در رفاه اجتماعی، رتبه آخر سرمایه اجتماعی را کسب کرده است. یافته­های پژوهش نشانگر آن است که توسعه اجتماعی در شهرستان­های استان اصفهان مردم محور نبوده و فاقد صفت توازن است. در فرایند توسعه اجتماعی، شهرستان­های استان ازز عدالت توزیعی در بهره­مندی از خدمات و امکانات رفاهی برخوردار نبوده­اند. در فرایند توسعه اجتماعی سرمایه اجتماعی سنتی جامعه تخریب شده و سرمایه اجتماعی جدید جایگزین نشده است. سطح توسعه اجتماعی در استان اصفهان از طریق طراحی سیاست­ها و برنامه اجتماعی و یا بازنگری در آن­ها قابل افزایش است. سیاست­های اجتماعی موردنظر باید بر اصولی چون عدالت توزیعی، حفظ و تقویت سرمایه ­های اجتماعی مشارکت همه جانبه و برابر در فرایند توسعه، وحدت و انسجام اجتماعی، تأمین اجتماعی، عدالت اجتماعی، شهروند مداری، واقع نگری و آرمان­گرایی بنا شود (اسماعیلی، ۱۳۸۵).
- پژوهش اسنادی منتشر نشده ای توسط حسین میرزایی در سال ۱۳۸۲ به انجام رسیده است. در این بررسی به مفاهیم عمده سرمایه اجتماعی از نظرگاه های مختلف اشاره شده است. این پژوهش حاوی مطالعات انجام گرفته در خصوص سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی از مفاهیم نسبتاً جدیدی است که توانسته است در مدت زمان کوتاهی جایگزین مناسب در ساخت توسعه پیدا نموده و سهم بسزایی در تبیین مسائل توسعه کسب نماید. از مهمرتین صاحب نظران سرمایه اجتمـاعی می­توان: جیمز کلمن، رابرتپانتام و کلاوس اوفه اشاره نمود که در کتب و مقاله­ها متعدد به پرورانـدن این مبحـث مبـادرت ورزیده و در دستگاه­های تئوریک خود از آن بهره جسته­اند (میرزایی، ۱۳۸۲).
۲-۳۱- پیشینه­ی پژوهش رضایت شغلی
۲-۳۱-۱- تحقیقات خارجی پیرامون رضایت شغلی
مطالعات هرزبرگ
شاید بتوان تحقیقات فردریک هرزبرگ را در سال ۱۹۶۶ که روی دویست نفر از مهندسان و حسابداران سازمان های صنعتی و بازرگانی شهر پترزبورگ در ایالات فیلادلفیلای آمریکا انجام داد از اولین تحقیقات در این زمینه دانست. وی پس از این مطالعه نتیجه گرفت که رضایت شغلی به پنج عامل درجه موفقیت شغلی، شناسایی شغل، جذابیت شغل، مسئولیت شغلی و پیشرفت شغلی بستگی دارد و عدم رضایت شغلی کارکنان به عواملی چون:
مقررات، خط مشی ها و آئین نامه های اداری سازمانی
نظارت و کنترل صحیح
حقوق و دستمزد