سرمایه قرضی
سرمایه سهامداران

خسارتهای پرداختی
تعداد بیمهنامهها
مبلغ بیمه
بدهیهای تسویه شده

Tone & Sahoo, 2005

تخمین بازده به مقیاس شعب شرکتهای بیمه و تعیین موانع و قابلیت‌های توسعه

پرسنل
هزینه های اداری
جمعیت

تعداد بیمهنامههای صادرشده اموال
تعداد بیمهنامههای صادرشده اشخاص
تعداد بیمهنامههای صادرشده مسئولیت
تعداد خسارتهای پرداختی

آذر و دانشور، ۱۳۸۶

بررسی کارایی فنی و صرفهجویی به مقیاس تولید شرکتهای بیمه دولتی ایران

نیروی کار
داراییهای ثابت

درآمد حاصل از سرمایهگذاری
حق بیمه های دریافتی

همتی و همکاران، ۱۳۸۶

آنچه تحقیق حاضر را از سایر تحقیقات انجام شده مشابه در صنعت بیمه متمایز میگرداند این است که علیرغم تحقیقات زیادی که در زمینه ارزیابی عملکرد در صنعت بیمه چه در داخل و چه در خارج از کشور صورت گرفته است هنوز تحقیقی در خصوص ارزیابی عملکرد کانالهای توزیع در صنعت بیمه صورت نگرفته است بجز تحقیق فانگ و چنگ که در سال ۲۰۰۹ کارایی کانالهای بازاریابی مستقیم و غیرمستقیم بیمه در کشور تایوان را مورد بررسی قرار دادهاند (Fan & Cheng, 2009). لذا تحقیق حاضر در نظر دارد تا با بهره گرفتن از چارچوب نظری تحقیق مذکور و بومی نمودن آن در صنعت بیمه ایران به ارزیابی عملکرد کانالهای مستقیم و غیرمستقیم بازاریابی بیمه بپردازد.
۳-۱ مقدمه
صنعت بیمه بهعنوان یک بخش خدماتی، نقشی جبرانکننده و محافظتی در اقتصاد هر کشوری دارد؛ به‎طوریکه عملیات موفقیتآمیز این صنعت، انگیزه و محرکی برای دیگر صنایع و توسعه آن اقتصاد ایجاد میکند؛ بنابراین برای نایل شدن به این امر در هر اقتصادی، شرکتهای بیمه نیز مانند هر شرکت دیگری باید عملکردی قوی و موفقیتآمیز در انجام رسالت، اهداف و استراتژیهای خود داشته باشند. سازمانهای بیمهای برای بقاء و نیل به اهداف خود باید از تغییرات محیطی آگاه شوند و هماهنگیهای لازم را بهعمل آورند که کنترل، وسیله این آگاهی است؛ به عبارت دیگر به کمک مدیریت و ارزیابی عملکرد، مدیریت میتواند نسبت به نحوه تحقق اهداف و انجام عملیات آگاهی یافته و قدرت پیگیری و در صورت لزوم سنجش و اصلاح آنها را پیدا کند (الوانی، ۱۳۸۰). صنعت بیمه، بیش از هر صنعت دیگری ممکن است ازطریق ارتباط دادن ارزیابی عملکرد با نتایج و بروندادها، سود و منفعت کسب کند؛ زیرا بنیاد صنعت بیمه براین اساس است که فاصله زمانی میان اخذ تصمیمات عادی و نتایج مورد نظر، طولانی و دارای تأخیر زیاد است، بهعنوان مثال، تأثیر و اثربخشی رویداد تحلیل ریسک و صدور بیمهنامه تا زمانیکه حوادث و خسارتهای ایجادشده حل وفصل گردند، مشخص نیست (Kaplan & Norton, 1997).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲ مروری بر مدلهای ارزیابی عملکرد در شرکتهای بیمه
اصولاً سیستمهای ارزیابی با توجه به شرایط و مقتضیات سازمان طراحی میشوند. البته این مطلب به این معنی نیست که هر سازمانی باید یک الگو برای خود طراحی کند. بلکه منظور این است که هر سازمانی باید الگوی موجود را با شرایط سازمانی وفق دهد، چرا که شاید هزینه طراحی و ایجاد یک الگو آنقدر زیاد باشد که از نظر اقتصادی به صرفه نباشد و چه بسا الگوهای کاملی وجود دارد که قبلاً این مسیر را طی کردهاند و قابلیت‌های زیادی برای استفاده در سازمان مورد نظر دارند. ولی در هر صورت هر سیستم ارزیابی عملکرد باید از یک سری الزامات خاص برخوردار باشد (مومنی و شاهخوار، ۱۳۸۸).
جدول (۳-۱) خلاصهای از تحقیقاتی را که در زمینه ارزیابی عملکرد شرکتهای بیمه انجام شده است را نشان میدهد.

جدول (۳-۱) مدلهای ارزیابی عملکرد در صنعت بیمه (Deshenge et al, 2006)

نوع مدل

یافته های تحقیق

نام محقق

روش مرز تصادفی

واحدهای ناکارای قابل توجهی که به سمت کارایی در حرکت میباشند.
کارایی مقیاس تنها در حالتی که دارایی بیش از ۱۵ میلیون دلار باشد وجود دارد.

یانگرث

روش آزاد در توزیع

کارایی هزینه با فعالیتهای همسو با منافع ارتباط مثبتی دارد.
کارایی مستقل از شکل سازمانی است ولی با اندازه سازمان ارتباط مثبت دارد.

گراندر و گریس

. الحر العاملی، همان، ج۱۵، صص۲۹۸-۲۹۷٫ ↑
. آمدی، همان، ص۴۸۲٫ ↑
. نهج الفصاحه، همان، ص۳۵۵؛ دیلمی، همان، ج۱، باب ۱۶، ص۷۰٫ ↑
. نهج‌البلاغه، همان، خطبه ۱۳۱، صص۱۸۹-۱۸۸؛ حرانی، همان، ص۲۳۹؛ حکیمی و اخوان، همان، ج۲، ص۴۱٫ ↑
. سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۴۴، باب ۳۷، ص۳۲۹)؛ حکیمی و اخوان، همان، ج۲، ص۳۲۳؛ ورام، همان، ج۲، جزء۳، ص۱۱٫ ↑
. صدوق، الأمالی، همان، ص۳۳۸؛ الحر العاملی، همان، ج۱۶، باب ۲۷، ص۲۲۰٫ ↑
. یس، ۷٫ ↑
. سبأ، ۶؛ فاطر، ۳۱٫ ↑
. نور، ۲۵٫ ↑
. محمد بن مکی، العاملی، الأربعون حدیثاً، (قم: مدرسه امام مهدی(عج)، ۱۴۰۷ هـ . ق)، ص۵۵؛ صدوق، الأمالی، همان ص۲۰؛ احمد، ابن عامر طائی، صحیفه الرضا، (مشهد: کنگره امام رضا‌علیه‌السلام، ۱۴۰۶ هـ . ق)، چ۱، ص۹۱؛ صدوق، معانی الأخبار، همان، ص۱۹۵؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان(بحارالانوار، ج۶۷، ص۲۸۸). ↑
. ر.ک: المیزان، طباطبایی، همان، ج۱، ص۴۴٫ ↑
. بقره، ۲٫ ↑
. همان، ۳ و۴٫ ↑
. طباطبایی، همان. ↑
. مهیار، همان، ص۷۰۹ ؛ ابن منظور، همان، دارصادر، ج۱۳، ص۳۵۰٫ ↑
. یوسف، ۴۰٫ ↑
. بقره، ۲۲۹؛ طلاق ۱٫ ↑
. ر. سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۷۴، ص۶۴)؛ حرانی، همان، ص۷٫ ↑
. نهج‌البلاغه، همان، نامه ۵۳، ص۴۴۱؛ حرانی، همان، ص۱۴۵٫ ↑
. نهج‌البلاغه، همان؛ حرانی، همان. ↑
. نهج‌البلاغه، همان، خطبه ۲۱۶، ص۳۳۳؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۲۷، باب ۱۳، ص۲۵۲؛) حکیمی و اخوان، همان، ج۶، ص۵۳۹٫ ↑
. ر. به همین تحقیق، ص ۴۳٫ ↑
. بقره، ۱۷۷٫ ↑
. احزاب، ۲۲٫ ↑
. نهج البلاغه، همان، ص۵۴۸؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۶۷، ص۲۸۴). ↑
. مشکینی، همان، فصل۶، ص۶۳؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۶۸، ص۳۸۲)؛ طبرسی، مکارم‌الأخلاق، همان، ص۸؛ نهج‌الفصاحه، همان، ص۳۴۵٫ ↑
. ابن منظور، همان، دارصادر ج۱۰، ص۹۲٫ ↑
. دیلمی، همان، ج۱، ص۱۳۴؛ کراجکی، همان، ص۷۰٫ ↑
. صدوق، الأمالی، همان، ص۲۲۱؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۶۶، باب ۳۸، ص۳۹۴)؛ ابن بابویه، صدوق القمی، الخصال، (قم: جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ هـ . ش)، چ۱، ج۲، ص۴۳۱؛ محمد حسین، طباطبایی، سنن النبی، ترجمه: محمدهادی فقیهی، (تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۸ هـ . ش)، چ ۷، ج۱، ص۲۲؛ ابن بابویه، صدوق، صفات الشیعه، (تهران: نشر اعلمی، ۱۳۶۲ هـ . ش)، چ۱، ص۴۷؛ کلینی، همان، ج۲، ص۵۶؛ الحر العاملی، همان، ج۱۵، ص۱۸۰٫ ↑
. آل عمران، ۱۵۹٫ ↑
. همان. ↑
. نهج‌البلاغه، همان، نامه۵۳، ص۴۳۱؛ حرانی، همان، ص۱۳۱؛سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۷۴، باب ۱۰؛ ص۲۴۸). ↑
. آمدی، همان، ص۳۴۵٫ ↑
. همان. ↑
. همان. ↑
. نهج البلاغه، همان، نامه ۵۳، ص۴۳۵؛حرانی، همان، ص۱۳۷؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۷۴، باب ۱۰، ص۲۵۴). ↑
. نهج‌البلاغه، همان، نامه ۵۳، ص۴۲۷؛ حرانی، همان، ص۱۲۷٫ ↑
. اعراف، ۱۵۷٫ ↑
. ر.ک: الکافی، کلینی، همان، ج۱، ص۴۲۹؛ سی‌دی گنجینه روایات، همان، (بحارالانوار، ج۲۴، باب ۶۷، ص۳۵۳). ↑
. آل عمران، ۱۰۳٫ ↑
. ر.ک: المیزان، طباطبایی، همان، ج۳، ص۵۷۲٫ ↑
. آل عمران، ۱۵۹٫ ↑
. حجرات، ۹٫ ↑
. ر. همین تحقیق، ص ۴۳٫ ↑
. ر.ک: المیزان، طباطبائی، همان، ج۵، ص۳۸۶٫ ↑
. مائده، ۸٫ ↑
. نهج‌البلاغه، همان، ص۵۵۳؛ فتال نیشابوری، همان، ج۲، ص۴۶۶٫ ↑
. همان. ↑
. نهج‌البلاغه، همان، نامه ۵۳، ص۴۳۳؛ حکیمی و اخوان، همان، ج۶، ص۴۹۶٫ ↑

حفاظت از فضای باز و سبز

حفاظت از فضای باز و سبز به ویژه نواحی با ارزش اکولوژیکی و فراغت و سرگرمی بالا

مدیریت آب های سطحی

استفاده از سیستم های زهکشی آب های سطحی شهر در محل و تشویق و حفاظت از آب

ایجاد شبکه ای از خیابان های به هم پیوسته و متصل

خیابان ها را تا حد امکان (مخصوصا” در نواحی مسکونی و مراکز تجاری) کوچک نگه می دارند؛
از مدیریت ترافیک و آرام سازی ترافیک برای کنترل اثرات وسایل نقلیه استفاده می کند؛

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ایجاد محله های با قابلیت پیاده روی

به منظور افزایش کیفیت زندگی به صورت اجتماع و افزایش گزینه های سفر

تشویق به ترکیب مساکن از نظر گونه و قیمت ها

مسکن در حد استطاعت را، نزدیک مراکز شغلی، تجاری و حمل و نقل توسعه می دهد.

مأخذ: (Litman, 2011: 6-7) و (سیف الدینی و شورچه، ۱۳۹۳: ۲۹۵-۲۹۲)
۲-۴-۶ نظریه مجتمع های شهری اریک گلودن
در سال ۱۹۳۳ اریک گلودن نظریه مجتمع های شهری را برای تمرکز زدایی از شهرها به پیروی از نمونه های روستایی ارائه می دهد. مجتمع های شهری وی از سلولهای مشابهی تشکیل می شوند که با فاصله های مختلف، حداقل پانصد متر از یکدیگر واقع شده اند و با فضاهای سبز از یکدیگر جدا می شوند. هر سلول حدود ۱۰ هزار نفر را در خود جا می دهد و خانه ها در فاصله ای به اندازه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیاده روی از محل کار افراد قرار می گیرند. در این طرح نوع و چگونگی وسیله نقلیه برای رفت و آمد روزانه از محل سکونت به محل کار چندان اهمیتی ندارد؛ زیرا هر واحد، عملکرد خاص خود را دارد؛ مانند شهر دانشگاهی، شهر تجاری، شهر صنعتی، و غیره… اما چون اشتغال ساکنان بسیار تخصصی و محدود است، ساکنان برای برآورده ساختن سایر نیازها خویش به مسافرتهای روزانه طولانی مجبور هستند. در این طرح با در هم قرار گرفتن مجموع سلولها، نمونه ای از شهرهای هسته ای تشکیل می شود. در ارزیابی طرح گلودن می توان چنین گفت که مجموعه این سلولها می تواند چندین میلیون نفر را در خود جای می دهد، این امر گویای تمرکز جمعیت و انباشتگی است، از این رو مشکلی را حل نخواهد کرد (زیاری، ۱۳۸۷: ۳۱-۳۰).
۲-۴-۷ نظریه شهر سالم
بعد از انقلاب صنعتی جمعیت شهری جهان افزایش یافت این باعث ظهور و شکل گیری شهرهای میلیونی در گستره جهان گردید بیشتر این جمعیت را روستائیان مهاجر و فقیری تشکیل می دادند که در جستجوی کار به سمت شهرها حرکت کردند. عموم این جمعیت ها در مناطق حاشیه ای شهرها که به دور از هر گونه خدمات شهری بودند، ساکن شدند. این عامل باعث مشکلات بیشماری از جمله مشکلات تراکم رشد فزاینده شهرها، کمبود مسکن، مشکلات فقر، گسستگی رابطه بین شهر و طبیعت، آلودگی هوا و صدا و ترافیک در تردد وسایل موتوری شده است. و مسائل این پدیده نه تنها سیاست های شهرسازی را به طور وسیعی تحت الشعاع قرار داده، بلکه تبعات حاصل از آن در تشدید مسائل اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی، مدیریتی و محیط زیستی جوامع نقش اساسی داشته است. دغدغه ها و نگرانی های ناشی از این پدیده موجب گردید تا کشورهای توسعه یافته، به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم اقدام به اتخاذ تمهیداتی جهت حل یا مهار این بحران کنند (زیاری و جان بابا نژاد، ۱۳۹۰: ۱۵). تجارب جهانی موجود در این زمینه منجر به تدوین رویکرد نوین توسعه پایدار با محوریت سلامت گردید. این تفکر در دهه ۱۹۸۰ موضوع شهر سالم را توسط سازمان جهانی بهداشت مطرح نمود که مبتنی بر همکاری بین بخشی و مشارکت مردمی در راستای دستیابی به برنامه سلامت می باشد. بعدها، موضوع شهر سالم در سال ۱۹۸۴ در کنفرانسی در تورنتو کانادا مجددا” عنوان شد که موضوع این کنفرانس فراسوی مراقبت های بهداشتی (Beyond Health Care) بود و در این ارتباط به منظور پیشرفت های حاصل شده در این زمینه، استراتژی بهداشت برای همه مطرح شد و در این کنفرانس پروفسور دهل استاد دانشگاه برکلی مقاله ای تحت عنوان شهر سالم ارائه داد و در آن مقاله شهر سالم ر ا شهری تعریف کرد که به طور مداوم در ایجاد یا بهبود شرایط اجتماعی، کالبدی و توسعه منابع فعالیت کند و با این وسیله امکان عملکرد درست و کامل، جهت حداکثر بهره برداری از توان انسانها را فراهم آورد (علی اکبری و برزگر،۱۳۸۹: ۳-۲). پروژه «شهرهای سالم» سازمان بهداشت جهانی می خواهد اطمینان حاصل کند که از نظر تصمیم سازان سلامت دارای اولویت بالایی است و می خواهد با گروه های محروم برای بهبود وضعیت بهداشتی و زیست محیطی شان همکاری کند. در پس ایده «شهر سالم» دو دیدگاه غالب نهفته است که گاهی اوقات باهم در تعارض اند: شیوه های زندگی سالم و ایجاد بهبود در محیط زیست. مطابق با فلسفه شهرهای سالم، شهرها باید محیط زیست فیزیکی پاکیزه و ایمنی با کیفیت بالا مبتنی بر نظام های طبیعی پایدار فراهم آورند. آنها باید برای ساکنانشان دسترسی به پیش نیازهای سلامت (غذا، درآمد و سرپناه) و انواعی گسترده از تجارب مبتنی بر یک اقتصاد متنوع زنده و نوآور را فراهم آورند. دفتر سازمان بهداشت جهانی در اوتاوا در سال ۱۹۸۶ پیرامون ضرورت دستیابی به راهبردهای بهداشت عمومی و یک محیط زیست حمایت کننده برای فراهم سازی بهداشت سخن گفت. در سال ۱۹۸۹ در فرانکفورت سازمان بهداشت جهانی اساسنامه اروپایی در زمینه محیط زیست و سلامت را منتشر ساخت. این اساسنامه اظهار می دارد که «همه افراد حق دارند که از محیط زیست سالم برخوردار باشند. همچنین همه افراد باید در مسئولیت برای تأمین سلامت لازم در محیط زیست مشارکت کنند و نباید صرفا” به مراقبت دیگران بسنده کنند». همه افراد باید به این، به عنوان اجبار در مراقبت از محیط زیست به منظور تامین یک محیط زیست بنگرند. اساسنامه اوتاوا چنین اظهار می دارد: جامعه های ما پیچیده و درهم بافته و به هم وابسته است. بهداشت نمی تواند جدای از دیگر اهداف باشد. پیوندهای به هم گره خورده بین مردم و محیط زیست آنها بنیانی برای رویکرد بوم شناسی اجتماعی به سلامت را شکل می دهد. اصل کلی راهنما برای جهان، کشورها، مناطق و اجتماعات محلی، نیاز به ترویج نگهداری دو سویه است، مراقبت از همدیگر، اجتماعات محلی و محیط زیست طبیعی مان، حفاظت از منابع طبیعی در سراسر دنیا باید به عنوان یک مسئولیت جهانی مورد تاکید باشد (کهیل، ۱۳۹۲: ۸۹- ۸۸). دو سال بعد، پروفسور دهل با همکاری هانکوک، تعریف شهر سالم را به صورت زیر تکمیل کرد: «شهر سالم شهری است که به طور مداوم و پیوسته، در حال ایجاد و بهبود محیط های اجتماعی و کالبدی خویش بوده و منابع اجتماعی خود را گسترش می دهد؛ به نحوی که آن محیط ها، مردم را قادر سازد تا در اجرای همه عملکردهای زندگی اجتماعی و در پرورش حداکثر توانایی های بالقوه شان، به طور متقابل از یکدیگر حمایت و پشتیبانی کنند» (کنعانی و همکاران،۱۳۹۱: ۱۳۶). از نظر دکتر جان اشتون صاحب نظر و استاد دانشگاه لیورپول، شهر سالم را محصول ارتباط متقابل و نزدیک بین شهروندان، فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی داخل شهر و منابع محیط شهر می داند. از نظر او، یک شهر موقعی ناسالم است که نتواند منابع اساسی زیر را برای سلامت شهروندان خود تامین کند: ۱- خوراک سالم و کافی ۲- هوای پاکیزه برای تنفس ۳- سیستم آبرسانی سالم ۴- بهداشت برای همه ۵- سرپناه عاری از فقر ۶- فضاهای تفریحی ۷- فعالیتهای سالم (دانشنامه مدیریت شهری و روستایی،۱۳۸۷: ۵۴۳).
۲-۴-۷-۱ شاخص های شهر سالم
شاخص های رایج شرایط محیطی، اقتصادی و اجتماعی به راحتی نمی توانند برای سطح شهر، مورد استفاده قرار گیرند؛ بنابراین شاخص های ویژه برای شرح و سنجش سلامت شهر، ضروری می باشند.
جدول شماره ۲-۱۲: شاخص های شهر سالم

شاخص

شاخص

سلامت

- مرگ و میر
- علت اصلی مرگ
- وزن کم هنگام تولد

محیط اقتصادی

- اشتغال (کلی و برای افراد معلول و سطوح فقر)

قبل از وارد شدن به مرحله آزمون فرضیات و مدل مفهومی‌تحقیق،‌ اطمینان یافتن از صحت مدل­های اندازه‌گیری متغیرهای برون­زا و درون­زا ضروری می­باشد. این کار از طریق تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم صورت گرفته است. تحلیل عاملی تأییدی یکی از قدیمی­ترین روش­های آماری است که برای بررسی ارتباط بین متغیرهای مکنون(متغیرهای اصلی) و متغیرهای مشاهده شده(گویه‌های پرسشنامه ) به کار برده می­ شود و بیانگر مدل اندازه‌گیری است (برن،۱۹۹۴). این تکنیک که به برآورد پارامترها و آزمون فرضیه ­ها با توجه به تعداد عامل­های زیربنایی میان نشانگرها می ­پردازد، مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است و مشخص می­ کند که کدام متغیرها با کدام عامل(ابعاد آن عامل) و همچنین کدام عامل با کدامیک از عامل­ها همبسته است. معیارهای اعتبارسنجی مدل اندازه‌گیری در جدول ۴-۳ به طور خلاصه آورده می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ‏۴‑۳- معیارهای اعتبارسنجی مدل‌های اندازه‌گیری

جدول ‏۴‑۴- مقادیر شاخص‌های روایی و پایایی

(همان:۱۸۵)
و در بیتی دیگر اصطلاح رنگ درد شنیدن، ترکیب ابداعانه و خلّاقانه شاعر است که به صورت جمله بیان شده است:
گـر رنـگ درد می‌شنوم از تو دور نیســت در لالــه‌ زار سینــه افـگــار گشتـــه‌ای
(همان:۳۲۸)
۳-۱ طبقه‌ بندی گونه‌های حسّامیزی، بر اساس ترکیب حواس
حسّامیزی را بر اساس حواس پنج‌گانه به انواعی تقسیم کرده‌اند. «از لحاظ جدول امکانات زبانی، به تناسب پنج حسّ ظاهری، از نظر ترکیب یا تبدیل این حواس با یکدیگر می‌توان بیست و پنج نوع حسّامیزی فرض نمود که بسیاری از آنها، هیچ‌گاه در زبان فارسی قابل تصور نمی‌باشند. متناسب با این حواس یعنی: بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و بساوایی، تنها می‌توان نُه‌گونه حسّامیزی در زبان فارسی یافت: بینایی با شنوایی، بینایی با بویایی، بینایی با چشایی، بینایی با بساوایی، شنوایی با چشایی، شنوایی با بویایی، شنوایی با بساوایی، بویایی با بساوایی و بویایی با چشایی، که البته هنگام تبدیل یا ترکیب این حواس با یکدیگر، حالت عکس موارد نُه‌گانه یاد شده نیز قابل تصور است»(شفیعی کدکنی،۱۶:۱۳۶۸). «از میان حواس پنجگانه انسان فعال‌ترین حسّ، حسّ بینایی است و مهم‌ترین عنصر ادراکات این حسّ، رنگ است. از این رو در ادب فارسی، همانند دیگر زبان‌ها، رنگ در معنی اصلی یا مجازی خود بسامد بالایی دارد»(انوشه،۶۸۷:۱۳۷۶).
بینایی- شنوایی (شنوایی- بینایی)
نمونه‌های استفاده از حسّامیزی در حواس بینایی– شنوایی تصاویر شعری فیاض لاهیجی بی‌شمار است.
ﺷﻮد در آب، ﺳﺨﻦ ﺳﺒﺰ ﻫﻤﭽﻮ ﻧﯽ در آب ﭼـﻮ ﺳﺮ ﮐﻨﻢ ﻗﻠﻢ از ﺑﻬـﺮ وﺻﻒ آب و ﻫﻮا
(فیاض لاهیجی،۳۸۰:۱۳۷۳)
شاعر در بیان هنری خود، لفظ سخن را که با حسّ شنوایی درک می‌شود، با سبز که جزء رنگ‌ها و حسّ بینایی است، همراه می‌کند و با بهره گرفتن از صنعت حسّامیزی، تشبیه و اغراق می‌گوید: هنگامی که به توصیف آب و هوا بپردازم، سخنم مانند نی، سبز می‌شود و می‌روید.
ﮐﻨـﺪ ﭼﻮ ﺣﮑـﻢ ﻓﺴـﺮدن ﺑـﻪ ﺷﻌﻠـﮥ آواز ز ﺑﯿﻢ ﺧﺸﮏ ﺷﻮد ﺧﻮن ﻧﻐﻤﻪ در رگ ﺗﺎر
(ﻫﻤﺎن:۹۳، ب ۱)
فیاض لاهیجی در این بیت، آواز و نغمه را که با حسّ شنوایی همراه است، با شعله و خون که مربوط به حسّ بینایی است، در هم می‌آمیزد و ترکیبات بدیعی چون شعله آواز و خون نغمه می‌آفریند.
بینایی– بویایی (بویایی– بینایی)
سخن گفتن از بوی‌ها در شعر فیاض اندک نیست و بوی‌های خوش مشک و عنبر و عبیر و امثال آن در دیوان شاعر فراوان است.
متاع رنگ و بو دارد رواج امشب که می‌خواهد چمــن آیین عید جلــوه آن دلستـان بندد
(همان:۱۶۷)
بیت زیر نیز آمیخته به آرایه حسّامیزی است. فیاض در بیانی شاعرانه، ترکیب بدیع بوی رنگ حقیقت را آورده است و به معشوق می‌گوید که حقیقت را از تو شنیده‌‌ام:
تا از گل تو بـوی رنگ حقیقــت شنیــده‌ام کــارم مــدام تــربیــت ایــن مجــاز بود
(همان:۱۸۵)
بینایی– چشایی (چشایی- بینایی)
حسّ چشایی با خصوصیاتی همچون شیرینی، ترشی، شوری، نمکین و ذوق، آمده که در شعر فیاض، تصاویر بدیعی بسیار زیبایی را خلق کرده است. به عنوان نمونه ترکیب رنگ تلخ در بیت زیر حسّامیزی است که با دو حسّ بینایی و چشایی آمیخته شده است:
ز هر مویم دو صد فوّاره الماس می‌جوشد به تلخی‌های رنگ تو تا کام آشنا کردم
(همان:۲۷۳)
در بیتی دیگر واژه نمک که از جمله چاشنی‌ها و به طعم شوری است با رنگ همراه شده، شاعر می‌گوید که رنگ نمکین و شور، سخن را در مذاق فصیحان، درست و خوب می کند:
در مذاق فصحـا طعم سخن بی مـزه بود تا نکرد از نمک رنگ فصیحت مزه راست
(همان:۳۷۴)
بینایی– بساوایی (بساوایی– بینایی)
آرایه حسّامیزی همراه با تصاویری تازه چون گرمی، سردی و ناز، نشان داده شده است. شاعر در ابیاتی به صورت هنری برای رنگ، سردی و گرمی که از جمله حواس بساوایی و لامسه است، قائل می‌شود و می‌گوید:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به بد گویی دشمن راز دل پوشیده می‌دارم ز رنگ سرد دی این غنچه را نشکفته می‌خواهم
(همان:۲۶۲)
وامـانـدگــان نالــه ز دنــبــال می‌رسنـد ای رنگ گــرم کـرده عنــان را کشیــده تــر^۲۹
(همان:۲۳۹)
۳- تضمین
آرایه تضمین بدین‌گونه است که «شاعر، بیت یا مصراعی را از شاعری دیگر و یا مَثَل یا گفتار مشهوری را از دیگران به صورت عاریه در شعر خود بیاورد، اگر شعر مشهور و شاعر شناخته شده باشد، نیازی به ذکر او نیست، وگرنه نام او را نیز باید ذکر کرد تا جزو سرقت ادبی به حساب نیاید»(رنجبر،۴۶:۱۳۸۵).
انعکاس نام (یا تخلص) شاعران در شعر همدیگر، می‌تواند نشان‌دهنده جنبه‌های خاصی از علاقه، دل‌جویی، انکار و… باشد. «شاعر با به یادآوردن نام شاعری دیگر از بزرگان ادب فارسی در مقام استقبال از شعر و یا اندیشه او، شعر خود را تحکیم می‌بخشد و این یادآوری نشانه قبول و گزینشی است که وی از جمع بزرگان ادب به علتی خاص کرده است. به عبارت دیگر با این‌گونه یادآوری‌ها می‌خواهد سلیقه خود را با الگو قرار دادن شاعری در شعر نشان دهد»(اقبال‌آشتیانی،۱۹۸:۱۳۴۷).
فیاض لاهیجی در اشعار خود ابیاتی از شاعرانی نظیر: حافظ (ف۷۹۱ ه.ق)، ظهیرالدین فاریابی (ف۵۹۸ ه.ق)، انوری (ف۵۸۷ ه.ق)، سنایی ‌غزنوی (ف۵۲۵ ه.ق)، عرفی ‌شیرازی (ف۹۹۷ ه.ق)، کلیم‌ کاشانی (ف۱۰۶۱ه.ق)، فیض ‌کاشانی (ف۱۰۹۰ه.ق)، نظیری ‌‌نیشابوری (ف۱۰۲۱ه.ق)، مشرقی (ف۹۹۶ ه.ق)، میرزا سعید (ف۸۴۳ ه.ق)، و کمال خجند (ف۸۳۷ ه.ق) آورده است که به میزان ۹۷ بار و ۲۸/۱۹ درصد آمده است.
کباب مصرع صائب توان فیاض گردیـدن «که از بوی کباب افتد به فکر زخم نخجیرش»
(فیاض لاهیجی،۲۴۷:۱۳۷۳)
فیاض لاهیجی در این بیت، مصراعی از شعر صائب تبریزی (ف۱۰۸۱ ه.ق) را در غزل خود آورده است و به صورت آشکار، نام او را ذکر کرده تا برای خواننده معلوم شود که شعر تضمین شده از صائب تبریزی است.
فیـاض شـاد باد روان مَلِـــک که گفت «سردی ز استخوان تباشیـــر برده‌انــد»
(همان:۱۶۸)
نمونه دیگری از آرایه تضمین است که فیاض از شعر مَلِک قمی (ف۱۰۲۵ ه.ق)، شاعر معاصر خود، یاد کرده است.
هست این آن غزل روز نظیــری فیـــاض «که به صلحش نروم تا به عتابم نبــرد»