پس از حل مسئله بهینه‌سازی بالا و یافتن ضرایب لاگرانژ، w با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه می‌شود.
(۱-۱۲)
بردارهای پشتیبان بزرگتر از صفر و نقاط دیگر صفر خواهد بود. بنابراین با توجه به فرمول (۱-۱۲) و صفر بودن مربوط به هایی که بردار پشتیبان نیستند، برای به‌دست آوردن مرز تصمیم‌گیری فقط نیاز به تعداد محدودی از نقاط آموزشی که همان بردارهای پشتیبان هستند می‌باشد و همه آنها لازم نیستند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در نتیجه طبقه‌بندی تصاویر با بهره گرفتن از ماشین بردار پشتیبان به تعداد محدودی نقطه آموزشی نیاز خواهد داشت. پس از یافتن w با بهره گرفتن از رابطه زیر مقدار b به‌ازای بردارهای پشتیبان مختلف محاسبه شده و b نهایی با میانگین‌گیری از ‌bهای حاصل به‌دست می‌آید.
(۱-۱۳)
طبقه‌بندی‌کننده نهایی از (۱-۱۳) به‌دست می‌آید.
(۱-۱۴)
۱-۲-۹-خوشه بندی سلسله مراتبی^[۲۴]
خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی تکنیکی است که در گروه‌بندی یا دسته‌بندی داده‌ها به‌کار می‌رود [۹]. نقاط داده‌ها در این روش در دسته‌ ها و زیر‌دسته‌هایی بر‌اساس معیار شباهت قرار می‌گیرند. در روش خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی، به خوشه‌های نهایی براساس میزان عمومیت آنها ساختاری سلسله‌ مراتبی، معمولا به‌صورت درختی نسبت داده می‌شود.
عملکرد خوشه‌بندی سلسله مراتبی با بهره گرفتن از مجموعه داده‌های دو‌بعدی در شکل (۱-۵) نشان داده شده‌است. این شکل، هفت الگو با برچسب‌های A، B، C، D، E، F و G را درون سه خوشه نشان می‌دهد.
شکل(۱-۵) ساختار درختی به‌دست آمده به‌وسیله الگوریتم تک پیوندی[۹]
الگوریتم‌های سلسله مراتبی، الگو‌ها را با یک ساختار درخت‌گونه و گروه‌بندی‌های تودرتو نمایش می‌دهند. شکل (۱-۵) یک ساختار درخت‌گونه برای نمونه‌های موجود توسط الگوریتم تک‌پیوندی را نمایش می‌دهد. می‌توان برای به‌دست آوردن خوشه‌بندی‌های متفاوت، این درخت را به سطوح مختلف شکست.
روش کار تکنیک‌های خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی معمولا براساس الگوریتم‌های حریصانه^[۲۵] و بهینگی مرحله‌ای^[۲۶] است. روش‌های خوشه‌بندی بر اساس ساختار سلسله مراتبی ایجاد شده توسط آنها معمولا به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند، بالا به پایین^[۲۷] یا تقسیم کننده یا پایین به بالا^[۲۸] یا متراکم شونده.
۱-۲-۹-۱-بالا به پایین یا تقسیم کننده
در این روش ابتدا تمام داده‌ها به‌عنوان یک خوشه در نظر گرفته می‌شوند و سپس در طی یک فرایند تکراری در هر مرحله داده‌هایی که شباهت کمتری به‌هم دارند به خوشه‌های مجزایی شکسته می‌شوند و این روال تا رسیدن به خوشه‌هایی که دارای یک عضو هستند ادامه پیدا می‌کند [۱۰].
۱-۲-۹-۲-پایین به بالا یا متراکم شونده^[۲۹]
در این روش ابتدا هر داده‌ به‌عنوان خوشه‌ای مجزا در نظر گرفته می‌شود و در طی فرآیندی تکراری در هر مرحله خوشه‌هایی که شباهت بیشتری با یکدیگر دارند، ترکیب می‌شوند تا در نهایت یک خوشه و یا تعداد مشخصی خوشه حاصل شود. اکثر الگوریتم‌های سلسله مراتبی، گونه‌های مختلفی از الگوریتم‌های تک پیوندی^[۳۰] [۱۱]، پیوند کامل^[۳۱] [۱۲] و کمترین واریانس^[۳۲] [۱۳] و [۱۴] هستند. الگوریتم‌های تک پیوندی و پیوند کامل رایج‌تر از گونه دیگر می‌باشند. تفاوت میان این دو روش در تعریف میان این دو روش از تابع شباهت میان یک زوج الگو است. در روش تک‌پیوندی، فاصله میان دو خوشه، کم‌ترین فاصله میان تمام زوج نمونه‌های ممکن از آن دو خوشه می‌باشد ( یک نمونه از خوشه اول و دیگری از خوشه دوم). در مقابل در روش پیوند کامل، فاصله میان دو خوشه براساس بیشترین فاصله میان زوج نمونه‌های دو خوشه تعیین می‌شود. الگوریتم پیوند کامل خوشه‌های متراکم و با کران‌های مشخص [۱۵] و الگوریتم تک پیوندی خوشه‌های پراکنده و کشیده‌ای را تولید می‌کند. شکل‌های (۱-۶) و (۱-۷) دو خوشه را نشان می‌دهند که نمونه‌های آن توسط یک پل از نمونه‌های دارای نویز از یکدیگر جدا شده‌اند.
شکل(۱-۶) یک خوشه‌بندی تک‌پیوندی از نمونه‌هایی با برچسب‌های ۱و۲ که به‌وسیله نمونه‌های دارای نویز(*) از یک‌دیگر جدا شده‌اند [۱۶].
شکل (۱-۷) یک خوشه‌بندی پیوند کامل از نمونه‌هایی با برچسب‌های ۱و۲ که به‌وسیله نمونه‌های دارای نویز * از یک‌دیگر جدا شده‌اند[۱۶].
خوشه‌بندی موجود در شکل (۱-۶) به‌وسیله الگوریتم تک‌پیوندی و خوشه‌بندی موجود در شکل (۱-۷) نیز توسط الگوریتم پیوند کامل تولید شده‌اند.
۱-۲-۹-۳-خوشه‌بندی جمع شونده در مقابل تقسیم شونده^[۳۳]
در این دیدگاه، عملکرد و ساختار الگوریتمی تکنیک‌ها بیان می‌گردد [۱۷]. یک روش جمع شونده، عمل خوشه‌بندی را با خوشه‌های حاوی تنها یک نمونه آغاز کرده و در هر مرحله خوشه‌ها را با یکدیگر ترکیب می‌کند تا جایی‌که الگوریتم خاتمه یابد. در مقابل روش تقسیم شونده، عمل خوشه‌بندی را با یک خوشه حاوی تمام نمونه‌ها آغاز کرده و در ادامه با تقسیم خوشه‌ها کار را تا جایی ادامه می‌دهد که در هر خوشه‌ تنها یک نمونه قرار گیرد.
۱-۲-۹-۴-روش‌های سلسله مراتبی در مقابل روش‌های غیر سلسله مراتبی
در روش‌های سلسله مراتبی خوشه‌ها به‌شکل سلسله مراتبی از خوشه‌های بزرگ تا کوچک و یا بر‌عکس از خوشه‌های کوچک تا بزرگ تعیین می‌شوند. به‌عبارت دیگر در این روش‌ها نقاط در یک خوشه قرار می‌گیرند که خود این خوشه نیز به خوشه‌های دیگری تقسیم می‌شود [۱۸]. در روش‌های غیر سلسله مراتبی نقاط به‌طور مستقیم در خوشه‌های متفاوتی قرار می‌گیرند. یکی از مزیت‌های روش‌های سلسله مراتبی این است که در هر سطح از سلسله مراتب می‌توان اطلاعات مشخصی را استخراج کرد.
۱-۲-۱۰-خوشه‌بندی افراز‌بندی
الگوریتم‌های خوشه‌بندی افراز‌بندی بر خلاف روش‌های سلسله مراتبی که یک ساختار خوشه‌بندی را ارائه می‌کنند، یک تقسیم‌بندی تنها از داده‌ها را نمایش می‌دهند. روش‌های افراز‌بندی در محیط‌هایی با مجموعه داده‌های بزرگ که تقریبا غیر ممکن می‌باشند، ترجیح داده می‌شوند. یکی از مشکلات پیش روی روش‌های افراز‌بندی، انتخاب تعداد خوشه‌ها برای داده‌ها می‌باشد [۱۹]. روش‌های افراز‌بندی معمولا از طریق بهینه‌سازی یک تابع هدف به یکی از دو شکل محلی (روی زیر مجموعه‌ای از الگو‌ها) یا سراسری (روی تمام مجموعه داده)، خوشه‌های نهایی را تولید می‌کنند. ترکیب‌های مختلف از مجموعه داده برای رسیدن به یک مقدار بهینه برای تابع هدف از نظر محاسباتی غیر‌ممکن است. از این رو در واقعیت، الگوریتم‌ها با مقداردهی‌های اولیه مختلفی اجرا می‌شوند و در نهایت بهترین ترکیب به‌دست آمده از این اجرا‌ها به‌عنوان خوشه‌بندی نهایی در نظر گرفته می‌شود.
۱-۲-۱۱- الگوریتم ^[۳۴]BIRCH
ژانگ درسال ۱۹۹۶ یک الگوریتم سلسله‌مراتبی تجمیعی به‌نام BIRCH (خوشه‌بندی و کاهش تکراری متوازن با سلسله مراتب‌ها) برای خوشه‌بندی مجموعه داده‌های شمارشی خیلی بزرگ در فضاهای اقلیدسی پیشنهاد کرد [۲۰]. این الگوریتم اولین الگوریتم خوشه‌بندی در ناحیه پایگاه داده نیز هست و اولین الگوریتم خوشه‌بندیی است که به نویز نیز توجه کرده است معماری BIRCH به‌گونه‌ای است که در آن موازی سازی نیز امکان‌پذیر است.
مزیت مهم BIRCH، مناسب بودن آن برای مجموعه داده‌های خیلی بزرگ می‌باشد. این الگوریتم با ایجاد محدودیت‌هایی در زمان و حافظه، برای مجموعه داده‌های خیلی بزرگ قابل استفاده می‌شود. الگوریتم BIRCH به‌صورت محلی انجام می شود و در آن خوشه‌بندی بدون بررسی تمام نقاط داده و خوشه‌های موجود انجام می‌شود و به‌این منظور از مقیاس‌هایی که نزدیکی نقاط را نشان می‌دهند استفاده می‌کند.
BIRCH از حافظه موجود به‌طور کامل استفاده می‌کند و از آن طریق بهترین خوشه‌های ممکن را ایجاد می‌کند و هزینه I/O را به‌منظور تضمین کارایی مینیمم می‌سازد.
در الگوریتم BIRCH از یک بردار ویژگی خوشه‌بندی^[۳۵] برای خلاصه کردن اطلاعات هر خوشه استفاده می‌شود. درآغاز یک درخت CF با ورود داده‌های جدید به‌صورت پویا ساخته می‌شود. بعد از این‌که درخت CF ساخته شد یک الگوریتم خوشه‌بندی سلسله مراتبی تجمیعی به‌طور مستقیم به‌کار گرفته می‌شود تا گره‌ها را با بردارهای CF آنها نمایش دهد. سپس برای هر خوشه یک مرکز ثقل در نظر گرفته می‌شود. سرانجام یک مجموعه خوشه جدید با توزیع دوباره هر نقطه داده با نزدیک‌ترین مرکز ثقل خود تشکیل می‌شود.
وقتی خوشه‌ها محدب یا شکل کروی و سایز هم‌شکل دارند الگوریتم BIRCH خوب کار می‌کند، ولی وقتی خوشه‌ها اندازه‌های متفاوت یا شکل‌های غیرکروی دارند، استفاده از این الگوریتم مناسب نیست. مزایای اصلی BIRCH دولایه بودن، توانایی برخورد با مجموعه داده‌های مقیاس بزرگ و قدرت دور از مرکز بودن است.
۱-۲-۱۰-روش خوشه‌بندی K-means
این روش علی‌رغم سادگی آن یک روش پایه برای بسیاری از روش‌های خوشه‌بندی دیگر (مانند خوشه‌بندی فازی) محسوب می‌شود. این روش، روشی انحصاری و مسطح محسوب می‌شود. برای این الگوریتم شکل‌های مختلفی بیان شده‌است. ولی همه‌ی آنها دارای روالی تکراری هستند که برای تعدادی ثابت از خوشه‌ها سعی در تخمین موارد زیر دارند:
به‌دست آوردن نقاطی به‌عنوان مراکز خوشه‌ها که این نقاط در واقع همان میانگین نقاط متعلق به هر خوشه هستند. نسبت دادن هر نمونه داده به یک خوشه که آن داده کمترین فاصله تا مرکز آن خوشه را دارا باشد.

فرایند مدیریت عملکرد یک فرایند چرخه ای است که با برنامه ریزی عملکرد آغاز می‌شود. برنامه ریزی عملکرد نیز شامل دو بخش می‌باشد که عبارتند از :
الف) تعریف نقشها و مسئولیتهای کارکنان و معیارها و انتظارات عملکرد که خود می تواند کارکنان را از نحوه مشارکت آنها در راهبرد سازمان آگاه نماید. دراین بخش کارکنان با اهداف کلان سازمان وراهبردهای دستیابی به آنها به طور کامل آشنا می‌گردند و از خواستها و انتظارات سازمان آگاهی می یابند.
ب) تهیه و تدوین اهداف مشخص برای کارکنان که این کار نیز بر مبنای وظایف، نقشها و مسئولیتهای خود کارکنان انجام می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هر دو بخش فوق الذکر درچهار مرحله برنامه ریزی و اجرا می شوند:
۱- تعریف نقشها و مسئولیتها و تعیین اهداف از سوی سرپرستان و با بهره گرفتن از داده‌های دریافتی از کارکنان به طور مشارکتی انجام می‌شود.
۲- سرپرست به اتفاق کارمند و به طور مشترک نسبت به تدوین راهبردهای لازم برای دستیابی به اهداف تعیین شده اقدام می نمایند.
۳- سرپرست به اتفاق کارمند درمورد روشی که برای ارزیابی عملکرد و پیشرفت کارمند مورد استفاده قرار خواهد گرفت، تصمیم گیری می نمایند.
۴- سرپرست با انجام ارزیابی‌های لازم بر پیشرفت عملکرد کارمند نظارت نموده و باز خورد اصلاحی لازم را به او ارائه می نماید و به هدایت وی می پردازد ؛ گاهی نیز سرپرست در انتظارات خود تجدید نظر نموده و آنها را تعدیل می نماید.
هدایت رکن اساسی مدیریت عملکرد است. در خلال جلسات هدایت،سرپرستان به ارائه راهکارهای لازم و هدایت کارکنان در مسیر توافق شده اقدام می نمایند تا کارکنان به اهداف از پیش تعیین شده دست یابند. فرایند مذکور باعث می‌شود تا عملکرد مطلوب کارکنان تشویق و در نتیجه تکرا پذیری آن بیشتر گردد و از طرفی عملکرد نامطلوب نیز شناسایی و با ارائه راهکار مناسب توسط سرپرست،کارمندان به اصلاح عملکرد خود اقدام نمایند. همانگونه که ملاحظه می شود نتیجه فرایند فوق بهبودعملکرد کارکنان است که در نهایت باعث افزایش بهره‌وری نیروی انسانی خواهد شد. بهره‌وری نیروی انسانی از دو طریق یکی حذف یا کاهش عملکرد نامطلوب کارکنان و دیگری حفظ یا افزایش عملکرد مطلوب و تشویق درتکرار پذیری آن .
۲-۲-۵-عوامل تأثیر گذار در اجرا و پیاده سازی نظام مدیریت عملکرد :
مدیریت عملکرد در عمل، زمانی می تواند به موفقیت نائل شود که کلیه بخشها و عوامل تشکیل دهنده سازمان، به فرایند مدیریت عملکرد کمک کنند. این عوامل موفقیت را می توان به شرح ذیل تقسیم بندی نمود :
۱- حمایت همه جانبه مدیریت ارشد سازمان از برنامه های مدیریت عملکرد و همسویی و هماهنگی کامل در برقراری فرایند مذکور .
۲-  آمادگی و تمایل مدیریت ارشد سازمان برای انجام تغییرات لازم درفرایند فعلی، در صورت نیاز به انجام تغییرات .
۳-  هماهنگی کامل نظام مدیریت عملکرد با سایر نظامهای سازمان .
۴-  برقراری آموزشهای لازم و مناسب جهت اجرای هر چه بهتر مدیریت عملکرد در سازمان .
۵- دخالت مستقیم کارکنان در اجرای مدیریت عملکرد.
۶  روش های اجرای مدیریت عملکرد باید به نحوی باشد که هم با اهداف و انتظارات سازمان و هم با خواستها و نیازهای کارکنان همسو باشد .
۷-  باید عملکرد سازمان مورد ارزیابی قراربگیرد نه عملکرد فرد یا افراد .
درصورتیکه فرایند مدیریت عملکرد با موفقیت اجرا شود، اولین نتیجه آن، توانمند سازی کارکنان است یعنی به جای استقلال یا وابستگی، کارمند درصدد حصول همبستگی بین کارکنان و بستگی گروهی با آنها ست. توانمند سازی کارکنان زیربنایی است برای افزایش بهره‌وری و بهبود مستمرکیفیت محصولات و ارائه خدمات به مشتریان .
۲-۲-۶-مزایاومعایب مدیریت عملکرد
مدیریت عملکرد می تواند مزیتهای زیادی برای کارکنان،سرپرستان و سازمان بوجود آورد. رویکرد مدیریت عملکرد با بهره گیری ازارزشیابی‌های دقیق و منظم،باز خورد عملکرد مشخصی را برای بهبود عملکرد کارکنان فراهم می آورد،الزامات کار آموزی مورد نیاز برای پیشرفت و ارتقاء کارکنان را تعیین و روند توسعه فردی و سازمانی را هموار و تسهیل می نماید، بین تصمیم گیری کارکنان و عملکرد، ارتباط نزدیکی برقرار می کند و سراجام انگیزش و بهره وری کارکنان را افزایش می‌دهد، تعدادی ازاین ویژگیها و مزایا در سه حوزه و از دیدگاه‌های سازمانی، کارکنان و سرپرستان قابل بررسی و طبقه بندی می باشند :
الف) از دیدگاه سازمانی
۱- با اعمال رویکرد مذکور، ارزشهای سازمانی تقویت می شوند.
۲- کارمندان و سرپرستان راحت تر با هم گفتگو می کنند و اهداف مورد نظر سازمان بهتر محقق می‌گردد.
۳- اهداف، مقاصد و اولویتهای سازمانی بطور واضح در دسترس همگان قرار می گیرد.
۴- ایجاد موازنه بین فشارهای کوتاه مدت برای تولید و نیاز بلندمدت توسعه حرفه ای کارکنان.
۵- ایجاد تعهد سازمانی پایدار جهت دادن پاداشهای لازم به فعالیت‌های برتر در محل کار.
۶- برقراری نوعی تناسب بین فرهنگ سازمان و خط مشی‌های ارزشیابی آن.
۷- با ساختار سنتی و ناکارآمد حقوق و دستمزد مقابله می شود و پرداختها بیشتر بر عملکرد و کارایی افراد متمرکز می گردد .
ب) از دیدگاه سرپرستان
۱- ارزشیابی کارکنان راحت تر انجام شده و تأثیر ارزشیابی ها در افزایش بهره‌وری کارکنان بیشتر می‌شود .
۲- سرپرستان با هدایت کارکنان، اهداف آنها را با اهداف سازمان همسو می نمایند.
۳- ایجاد فضای مناسب جهت برقراری ارتباط و گفتگوی صریح،بی تکلف و دو جانبه بین سرپرستان و کارکنان.
۴- تصمیم گیری سرپرستان و کارکنان زیر مجموعه.
۵- سرپرستان صرفاً به ابعاد منفی عملکرد کارکنان تأکید نمی کنند و جنبه‌های مثبت عملکرد آنها بیشتر مورد توجه می‌باشد.
۶- سرپرستان علاقمند به تشریح نظام ارزشیابی و چگونگی اعمال آن برای کارکنان می‌باشند و در توضیح فرایند مذکور جدیت لازم را به عمل می آورند.
۷- اعمال نظام ارزشیابی مدیریت عملکرد بر عهده سرپرستان آماده و آگاه و جدی می‌باشد که اشراف کامل بر عملکرد واقعی کارکنان زیر مجموعه خود را دارند .
۸- خود ارزشیابی کارکنان ،بخشی از فرایند بازخورد رسمی است.
ج) از دیدگاه کارکنان
۱- دشمنی بین افراد سازمان کاهش یافته و خطر ناشی از اعمال خشونت بین کارکنان کاهش می یابد.
۲- پرداخت حقوق و مزایا، پاداشها و سایر پرداختهای جبرانی بر اساس ارزش عملکرد و کارایی افراد متمرکز است .
۳- کارکنان وظایف خود را بهتردرک کرده و با راهنمایی سرپرستان در رسیدن به اهداف سازمان تلاش می نمایند .
۴- عملکردهای کارکنان به طور کامل و به صورت ملموس،واضح و روشن اندازه گیری و هدایت می‌شوند.
۵- ارزشیابی عملکرد کارکنان باعث افزایش و تشویق رشد حرفه ای شده و انتقال فرهنگ آن را تسهیل می نماید.
۶- به کارکنان فرصت اظهار نظر در باره مسایل، اهداف و برنامه‌ها و همچنین بحث و تبادل نظر در باره آنها داده می‌شود تا در محیطی صمیمی نظرات خود را به سرپرست منتقل نمایند.
۷- کارکنان باز خورد کافی و مستمر را از طریق منابع مختلف (سرپرستان، مشتریان، همکاران و. .. ) دریافت می کنند تا از موقعیت خود در مورد عملکرد مورد انتظار آگاهی کسب نمایند.
۸- خود ارزشیابی کارکنان بخشی از فرایند باز خورد رسمی است .

۳۲۵

۱/۸۵

مجموع

۳۶۱

۵/۹۴

۵- ۲۲- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی
پس از مقوله­بندی پاسخ­های پاسخگویان در مورد میزان نگرش نسبت به ارزش­های دینی، داده ­ها در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقه ­بندی شدند. جدول (۵-۲۱) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویه ­ها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیم ­بندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به ارزش­های دینی داشتند. افرادی که نمره آن­ها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی به ارزش­های دینی داشتند. پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه سوم بر اساس طبقه ­بندی داده ­ها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبت­تری نسبت به ارزش­های دینی داشته اند. داده ­های جدول نشان می­دهد که ۵/۰ درصد از پاسخگویان نمره نگرش پایینی داشته اند؛ ۵/۱۶ درصد نمره نگرش متوسط و ۴/۸۱ درصد نمره نگرش بالایی در مورد ارزش­های دینی داشته اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۵-۲۱: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزش­های دینی

میزان دینداری

فراوانی

درصد

دینداری پایین

۴

۱

دینداری متوسط

۸۱

۲/۲۱

دینداری بالا

۲۹۳

۷/۷۶

مجموع

۳۷۸

۹۹

۵- ۲۳- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند

همانطور که مشاهده می­ شود پاسخ­های پاسخگویان در مورد نگرش نسبت به داشتن فرزند در طبقات پایین، متوسط و بالا طبقه ­بندی شدند. جدول (۵-۲۲) نشان دهنده توزیع پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند است. نمرات پاسخگویان بر اساس حداقل و حداکثر نمرات برای مجموع گویه ­ها، به سه طبقه پایین، متوسط و بالا تقسیم ­بندی گردید. بر این اساس پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه اول قرار داشت، نگرش سطح پایینی نسبت به داشتن فرزند داشتند. افرادی که نمره آن­ها در سطح متوسط بوده، در طبقه دوم قرار گرفتند و نگرش متوسطی نسبت به داشتن فرزند داشتند. پاسخگویانی که نمره آن­ها در طبقه سوم بر اساس طبقه ­بندی داده ­ها، قرار داشت، نیز نگرش بالایی یا به عبارت دیگر نگرش مثبت­تری نسبت به داشتن فرزند داشته اند. داده ­های جدول نشان می­دهد که ۸/۱ درصد از پاسخگویان نگرش پایین داشته اند؛ ۹/۲۴ درصد نگرش متوسط و ۱/۴۷ درصد نگرش بالایی نسبت به داشتن فرزند داشته اند.
جدول ۵-۲۲: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند

هم چنین نتایج تحقیق وو حاکی از آن است که ، شرکت ها با درجه اهرم بالا وشرکت های زیان ده ، انگیزه ی بیشتری برای تجدید ارائه صورت های مالی خود دارند. ( وو^[۱۱] ،۲۰۰۲)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تحقیقات نشان می دهد که واکنش بازار سرمایه به تجدید ارائه صورتهای مالی ناشی از ۲ عامل اصلی زیر است: (پالمرز و همکاران^[۱۲]،۲۰۰۴)
تنزل چشم انداز آتی شرکت
افزایش عدم اطمینان در مورد این چشم انداز
یافته های تحقیق کاظمی بیان می دارد عواملی که می توانند باعث افزایش سطح تحریف صورت های مالی و همچنین افزایش میزان قصد و نیت مدیریت جهت تجدید ارائه صورت های مالی یا حتی ترکیبی از هر دو شوند، به ۵ طبقه شامل : اعتبار پایین مدیریت ، فاصله ادارک (بین ارائه مجدد ناشی از اشتباهات سهوی وارائه مجدد ناشی از اشتباهات عمدی وسوء نیت) ، تاثیر بر گستره وسیع ( زیر سوال رفتن شیوه های افشا و از بین رفتن اعتبار مدیریت شرکت ) ، اخلال در ارتباط بین مدیریت ، اشخاص ذینفع و بالاخره عدم هم سوئی بین مدیریت ، حسابرسان و سایر اشخاص مسئول(تغییر اعضاء هیات مدیره و حسابرسان و…..) تقسیم می شوند. (کاظمی ،۱۳۸۹)
در چند سال گذشته سطوح مختلفی از ارائه مجدد های حسابداری ثبت شده است. گلاس لویز(۲۰۰۷) برای سال ۲۰۰۶ تعداد ۱۵۳۸ مورد ارائه مجدد ثبت و گرد آوری کرده است در حالی که این موضوع برای سال ۲۰۰۳ برابر با ۴۷۵ مورد میباشد. بسیاری از ارائه مجدد هایی که در سال های اخیر ثبت شده اند بیانگر این هستند که به دلیل وجود اشتباهات تهیه شده اند. نتایج پژوهش پلوملی و یوهان نشان داد که علت اصلی و عمده ارائه مجدد ها ناشی از اشتباهات داخلی شرکت بوده است.(پلوملی و یوهان^[۱۳]،۲۰۰۸)
استدلال بعضی از پژوهشگران نیز این است که وقوع ارائه مجدد ها، به علت تفسیرهای دوباره ای است که از قضاوت های حرفه ای میشود و مدیریت انتظار آنها را ندارد . آنها استدلال میکنند که حسابرسان و قانون گذاران انتظار دارند که قضاوتهای مدیریت و نیز حرکت بیشتر به سمت استانداردهای بر مبنای اصول که با افزایش ذاتی نیاز به قضاوت مواجه شد، منجر به افزایش تعداد ارائه مجدد ها خواهد شد. (پوزن^[۱۴]، ۲۰۰۷)
افرادی همچون دزین کوفسکی عقیده دارند که ارائه مجددها به دلیل ناتوانی مدیریت شرکت در وارسی هزاران صفحه استاندارد حسابداری برای یافتن پاراگراف هایی است که برای معاملات مورد نظر به کار گیرد. استدلال آنها این است که کمیسیون بورس و اوراق بهادار و هیئت استانداردهای حسابداری مالی به طور دوره ای اقدام به تغییر تفسیر استاندارد ها می نمایند و اطلاع رسانی و نیز راهنمایی های درستی از آنها ارائه نمیشود .(دزین کوفسکی^[۱۵]،۲۰۰۷)
ریشه های تجدید ارائه صورتهای مالی:
تجدید ارائه صورتهای مالی طبق نظر هیات استانداردهای بین المللی(IASB) وانجمن حسابداری رسمی آمریکا (FASB ) ، دارای ریشه های متفاوتی است که در ادامه به موارد برجسته تر آن اشاره می شود:
پیچیدگی استانداردهای حسابداری: استانداردهای پذیرفته شده حسابداری (GAAP) دارای قوانین ومقررات متعدد و پیچیده ای برای رعایت و اجرا است که توسط IASB برای اکثر کشورها وتوسط FASB برای آمریکا بوجود می آیند. این پیچیدگی موجب وقوع اشتباهاتی می شود که تجدید ارائه را غیر قابل اجتناب می کند.
نظارت مالی وکنترل داخلی ضعیف : چهارچوب نظارت مالی شرکت ، شامل هیات مدیره ، کمیته حسابرسی وحسابرسان مستقل می باشند که هرچه قویتر عمل کنند قابلیت اتکاء گزارشات مالی بیشتر است و هرچه ضعیفتر باشند، احتمال گزارشگری متقلبانه وتجدید ارائه صورتهای مالی بیشتر است.
افزایش محافظه کاری حسابرسان وکمیته حسابرسی: تدوین قوانین ومقررات جدید (SOX ) در آمریکا از حسابرسان وکمیته حسابرسی می خواهد که در بررسی ارزیابی وقضاوتهای مدیریت در فرایند گزارشگری مالی، حساسیت بیشتری بخرج دهند و بنابراین حسابرسان وکمیته حسابرسی در بررسی این موارد با محافظه کاری بیشتری عمل می کنند.
تنوع به کارگیری مفهوم سطح اهمیت: نتایج تحقیقات SEC در آمریکا نشان می دهد بخش عمده ای از گزارشات مالی تجدید ارائه شده در مواردی اتفاق افتاده که از نظر سطح اهمیت بین دیدگاه مدیران و دیگاه سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان تفاوت وجود داشته است. بعبارت دیگر آنچه که برای مدیران با اهمیت بوده، برای سرمایه گذاران ودیگران اهمیت چندانی نداشته ومدیریت در برآورد سطح اهمیت گزارشگری دچار اشتباه بوده است.
مدیریت سود: مدیریت برای غلبه بر انتظاراتی که توسط گروه های مختلف وجود داشته و برای رفع آنها با فشارهای زیادی روبروست، (بطور مثال تحلیگران مالی). استانداردهای پذیرفته شده حسابداری GAAP)) فرصتهای زیادی را برای مدیران سود فراهم می آورد تا روشهایی را به کار گیرند که انتظارات گروه های مختلف را برآورده سازد. استفاده نادرست از GAAP)) ، تجدید ارائه صورتهای مالی را بدنبال دارد.
فقدان شفافیت: با توجه به سطوح مختلف انتظارات گزارشگری ومحیط گزارشگری پیچیده ، شرکت ها اغلب نمی توانند آنچه را که لازم است بطور کامل شفاف سازی نمایند. بطور مثال، یادداشت های همراه صورت های مالی فاقد شفافیت لازم وتوضیحات کافی از فعالیت ها وسیاست های شرکت هستند که این موضوع قابلیت اتکاء صورتهای مالی را کاهش می دهد.(خبیری ،۱۳۸۹)
تاثیر آستانه اهمیت بر تجدید ارائه صورتهای مالی
پس از احراز وجود تغییر در رویه حسابداری یا اشتباه در صورتهای مالی دوره های مالی قبل، میزان اثر تعدیلات مربوطه را باید نسبت به کیفیت آستانه ای اهمیت سنجید و درصورت کم بودن از تجدید ارائه صورتهای مالی صرف نظر شود. درچنین حالتی تعدیلات مربوطه در سود یازیان خالص سال (دوره جاری) اعمال خواهد شد.
مطابق استاندارد حسابداری شماره ۶ ایران اصلاح اشتباهات حسابداری در صورتی که با اهمیت نباشد، در سود یا زیان خالص دوره جاری منظور می گردد. اهمیت یک کیفیت آستانه ای است . اهمیت به جای اینکه یک خصوصیت کیفی اصلی لازم برای اطلاعات باشد، یک نقطه ی انقطاع است و باید قبل از سایر خصوصیات کیفی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. اگر اطلاعات با اهمیت نباشد، نیازی به بررسی بیشتر آن نیست. اطلاعاتی با اهمیت است که بتواند بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان که بر مبنای صورتهای مالی اتخاذ می شود، تاثیر گذارد. اهمیت پدیده ای است که هیات استانداردهای حسابداری مالی آن را به عنوان یک ویژگی فراگیر توصیف می کند. در برخی از موارد بسیار شبیه” اثر گذار بودن” اطلاعات است . مقصود از ” اثر گذار بودن” اطلاعات این است که اطلاعاتی را باید افشا کرد که بتواند در پیش بینی انواع اطلاعات مورد نیاز، در فرایندهای تصمیم گیری، مفید واقع شود و یا بتواند به صورت مستقیم، در جهت تصمیم گیری کمک کند.(کمیته تدوین استاندارهای حسابداری ایران،۱۳۹۱)
بطور اخص، دو دیدگاه در خصوص نحوه تعیین سطح اهمیت در فرایند تجدید ارائه صورتهای مالی وجود دارد:
دیدگاه ترازنامه ای
دیگاه سود وزیانی
فرض می کنیم در هنگام تهیه صورتهای مالی شرکت ، با اشتباه در محاسبه هزینه به مبلغ ۱۰۰ ریال که طی ۵ سال گذشته در نظر گرفته نشده است، برخورد می شود( هرسال ۲۰ریال). این اشتباه با توجه به هریک از دیدگاه های فوق می تواند با اهمیت یا فاقد اهمیت باشد. در دیدگاه سود وزیانی ، انحراف ۲۰ ریالی مبلغی ناچیز است؛ در نتیجه تجدید ارائه صورتهای مالی تجویز نمی شود. در دیدگاه ترازنامه ای ، انحراف ۱۰۰ریالی مهم تلقی شده و تجدید ارائه صورتهای مالی تجویز می شود. دیدگاه عمومی در خصوص دیدگاه مقبول در مورد تجدید ارائه صورتهای مالی آن است که در صورتیکه تعدیلاتی از هریک از دو دیدگاه مستلزم تجدید ارائه گردد، این عمل باید انجام شود.(ذکریایی ،۱۳۹۰)
واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی
درباره واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی ، محققان ۵ روش ارائه نموده اند که می توان با استقرار، به کارگیری و تقویت آنها ، میزان آسیب وارده به اعتبار شرکت و مدیریت را محدود و سطح تحریف صورتهای مالی و هم چنین میزان، قصد و نیت مدیریت جهت تجدید ارائه صورت های مالی را کنترل نمود. مهم ترین روش های مطرح شده توسط محققان برای واکنش به علل تجدید ارائه صورتهای مالی ، عبارتند از :

1. 1. تایید ماهیت مشکلات^[۱۶]

1. 1. پذیرش خطا وتقصیر^[۱۷]

1. 1. ارتباطات آزادانه^[۱۸]

1. 1. نظام راهبری شرکتی^[۱۹]

1. 1. رعایت هنجارها^[۲۰]

تایید ماهیت مشکلات و ارتباطات آزادانه ، معمولا میزان تحریف صورتهای مالی را کاهش می دهند، نظام راهبری شرکتی ورعایت هنجارها، عمدتا منجر به کاهش میزان قصد ونیت بدخواهانه مدیریت می شوند وبالاخره، پذیرش خطا وتقصیر، هم موجب کاهش میزان تحریف صورت های مالی وهم موجب کاهش میزان قصد ونیت بدخواهانه مدیریت خواهد شد. ( کاظمی ، ۱۳۸۹)
شواهد تجربی حاصل از تحقیق گرتسن و همکارانش نشان داد که بسیاری از تجدید ارائه ها دارای تاثیری مشابه پدیده “کوه یخ” هستند. (اصطلاح کوه یخ در مواردی استفاده می شود که بخش کوچکی از تاثیر موضوع به طور آشکار دیده می شود. همان طور که می دانیم، به طور متوسط فقط یک پنجم از حجم کوه یخ در بالای سطح آب دیده می شود). مسئله این است که یک تجدید ارائه کوچک نسبتاً کم اهمیت، باعث از بین رفتن قابلیت اتکاء صورتهای مالی به شکل وسیعی می شود. بطور مثال تجدید ارائه صورتهای مالی شرکت “آهولد”^[۲۱]در سال ۲۰۰۳ نه تنها منجر به بازرسی شرکت از طرف سازمان مواد غذایی آمریکا به علت تقلب افشا شده ، بلکه کلیه شرکت های تولید مواد غذایی شمال آمریکا را درگیر این موضوع نمود. این امر نشان دهنده آن است که مسئله کوه یخ ممکن است علاوه بر خود شرکت منجر به متضرر نمودن کل صنعت مربوطه گردد. ( گرتسن و همکاران^[۲۲] ،۲۰۰۶ )
کالن و همکارانش در طی تحقیقات خود بیان کردند، باتوجه به اینکه اغلب اوقات تعدیلات سنواتی گزارش شده کاهنده سود انباشته یا افزاینده ی زیان انباشته ابتدای دوره هستند، به طور کلی واکنش بازار سرمایه نسبت به آن منفی است. دلیل واکنش منفی بازار سرمایه نسبت به تجدید ارائه صورتهای مالی با عوامل زیر ارتباط دارد : (کالن و همکاران^[۲۳]،۲۰۰۶)
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی کاهش ارزش جریان های نقدی آتی شرکت به علت دسترسی به اطلاعات جدید باشد.
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی وجود ضعف در سیستم حسابداری، گزارشگری مالی، کنترل های داخلی شرکت و یا مشکلات در هیات مدیره و مدیریت شرکت باشد.
تجدید ارائه می تواند نشان دهنده ی تلاش مدیریت شرکت برای دستکاری سود از طریق استفاده از روش های حسابداری نامناسب ، برآوردهای اشتباه ویا خطاهای عمومی باشد.
گزارشگری تجدید ارائه صورتهای مالی
تجدید ارائه صورتهای مالی می تواند به شکل اختیاری و یا به شکل الزامی تحت نظر حسابرس و یا نهادهای نظارتی وقانون گذاری انجام شود ومنجر به انجام تعدیلات در خصوص اطلاعات مالی گردد که شرکت قبلا ارائه نموده است. از نقاط عطف وکلیدی در بحث تجدید ارائه صورتهای مالی ، تصویب قانون ساز بنزآکسلی در ایالات متحده آمریکا است. این قانون که درجولای سال ۲۰۰۲ به تصویب مجلس قانون گذاری ایالات متحده آمریکا رسید تاثیر زیادی بر حرفه حسابرسی گذاشته است. به طوری که، این حرفه را از یک نهاد خود انتظام که زیر نظر کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا فعالیت می کرد، به حرفه ای تبدیل نمود که اکنون مستقیماً توسط یک نهاد قانونی مستقل کنترل می شود.
در نتیجه تجدید ارائه های ناشی از تخلف یا تحریف های حسابداری که طی سال های ۲۰۰۱ الی ۲۰۰۲ درایالات متحده اتفاق افتاد، مجلس قانون گذاری این کشور ، قانون مذکور را باهدف جلب اطمینان سرمایه گذاران از طریق بالا بردن شفافیت و پاسخگویی اطلاعاتی تصویب نمود. بر اساس بخش ۳۰۴ این قانون، مدیرعامل و مدیریت مالی ، درصورتی که تجدید ارائه صورتهای مالی به علت عدم تطابق با الزامات گزارشگری مالی و درنتیجه اشتباه یا تخلف مدیران مربوطه صورت پذیرفته باشد، آنها ملزم به استرداد هر گونه پاداش، مزایا ودارایی هایی که طی دوره ای ۱۲ ماهه پس از صورت های مالی تجدید ارائه شده دریافت کرده اند و هرگونه سودی که در اثر معاملات سهام مربوطه بدست آورده اند ، می باشند. این بخش درخصوص نحوه ی اجرای این موضوع سکوت اختیار نموده است تا دست سهامداران دراین خصوص نحوه عمل با مدیران باز باشد. (کراس وهمکاران ،۲۰۰۴). هدف نهائی این قانون جلوگیری استفاده از روش های نادرست حسابداری ، به منظور افزایش کیفیت گزارشگری مالی است. (نجف تومرایی ،۱۳۹۱)
تجدید ارائه صورتهای مالی و رشد شرکت
ارائه مجدد صورتهای مالی برای بازار، حاوی اطلاعات جدیدی است. از دیدگاه سرمایه گذاران اخبار ارائه مجدد صورتهای مالی فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست، بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب میشود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده میگردد. تجدید ارائه صورت های مالی عاملی است که میتواند قابلیت اتکای اطلاعات مالی منتشره را در هاله ای از ابهام قرار دهد و موجب کاهش در رشد شرکت شود.
- یک استدلال در حمایت از این بحث این است که ارائه مجدد به رابطه قراردادی بین شرکت و طرفین خارج از شرکت از جمله: مشتریان ، تأمین کنندگان و … لطمه وارد میکند که این موضوع بر جریان وجه نقد شرکت اثر منفی می گذارد، یعنی سطح منابع نقدی داخلی موجود را برای سرمایه گذاری کاهش میدهد و به تبع آن رشد شرکت کاهش می یابد.
- استدلال دیگر این است که ارائه مجدد صورتهای مالی، توانایی شرکت را در جهت تأمین مالی خارجی با هزینه های پایینتر، کاهش می دهد. چند دلیل اساسی بر این ادعا وجود دارد:

1. 1. ارائه مجدد با ایجاد یک عدم اطمینان از قابلیت اعتماد گزارشگری مالی شرکت، به اطلاع سرمایه گذاران می رساند که از اطلاعات نادرستی برای ارزیابی شرکت استفاده می کردند. در نتیجه ارائه مجدد می تواند باعث شود سرمایه گذاران جنبه های دیگر عملیات شرکت و عملکرد گزارش شده آن را نیز زیر سوال ببرند.

1. 1. با توجه به اینکه ارائه مجدد اعداد مالی تاریخی را تغییر می دهد و در نتیجه پیش بینی ها بر مبنای آن ارقام تغییر میکنند، می تواند منجر به یک تجدید نظر در باورهای مربوط به جریان های نقدی آتی شرکت شود. از آنجاییکه اکثرا ارائه مجدد ها سود را کاهش می دهند، می توانند تاثیر منفی بر توانایی شرکت در جذب منابع مالی خارجی داشته باشند. در واقع ارائه مجدد نشان می دهد که شرکت در شرایطی بدتر از آن که قبلا داشت قرار دارد.

1. 1. ارائه مجدد می تواند به نگرانی هایی درباره دعاوی حقوقی آینده شرکت منجر شود که می تواند چشم انداز آینده شرکت را بدتر کند. این نگرانی ها میتواند توانایی شرکت را برای کسب تامین مالی خارجی با هزینه های کمتر مختل سازد. ارائه مجدد می تواند به اعتبار یک شرکت صدمه بزند و اثرات منفی بر جریان وجه نقد آن بوجود آورد و در نتیجه ارزش شرکت را پایینتر آورد.

به عنوان مثال سرمایه گذاران، مشتریان و تامین کنندگان میتوانند شرایط خود را در معامله با شرکت تغییر دهند. این موارد نشان می دهد که ارائه مجدد مانع توانایی شرکت جهت افزایش تامین مالی خارجی با هزینه های پایینتر می گردد. این عدم توانایی برای دسترسی به هزینه های پایینتر تامین مالی خارجی می تواند سرمایه گذاری های شرکت را محدود کرده و موجب کاهش رشد شرکت بخصوص رشد تامین مالی خارجی آن گردد. Albring ,Huang &pereira ,2013) )
بخش دوم : پیشینه تحقیق
در این بخش خلاصه ای از تحقیقات صورت پذیرفته مرتبط با موضوع تحقیق حاضر بیان میگردد.

درقرآن كريم نيز تقوا گاهي به معناي دفع بلا وشرّ^[649] وگاهي به معناي حمايت كردن^[650] آمده است.
نتيجه اينكه تقوا به معناي نگاهداري وحفظ شي و جلوگيري از ضرر وآسيب وزيان به آن است وبه معناي پروا، پرهيز، ترس، حمايت، محافظت، افسار وزمام به‌كار رفته است.
از ديدگاه اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام)، ضروري‌ترين واصلي‌ترين چيزي كه انسان طالب كمال وسعادت بايد به دنبال كسب آن باشد، تقواست. گذشتن از گردنه‌هاي فساد وتباهي و تنها راه رهايي از دام شيطان، داشتن روحيۀ پرهيز از گناه و پرواپيشگي‌است. كلام حضرت امير(عليه‌السلام)، مملو از توصيه‌هاي اكيد ايشان به دوري از گناه ورعايت تقواي الهي است.^[651] اميرالمؤمنين(ع)بهترين توصيه‌ها را توصيۀ به تقوا وبهترين عمل را عملي مي‌دانند كه به تقوا منتهي شود:
« بندگان خدا شما را به پرهيزگاري وصيّت ميكنم ، كه پرهيزگاري بهترين چيزي است كه بنده خدا ديگري را وصيّت كند كه آن را پيشه گيرد ، و نزد خدا بهترين كارها آن است كه به تقوي پايان پذيرد.»^[652]
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) همواره متّقين را مورد ستايش قرارداده وبا بيان ويژگي‌هاي آنان، ياران خود را به تقواپيشگي وپرهيزگاري دعوت مي‌نمودند. برخي از ويژگي‌ها متّقين^[653] دركلام حضرت امير(عليه‌السلام) عبارتند از:
ـ خردمندي و تفكّر ـ عبادت وشب‌زنده‌داري ـ زهد ودوري از شهوت ـ ذكر و ياد مداوم خدا ـ‌بهره‌مندي از دنيا براي برداشتن توشۀ آخرت(رابطۀصحيح با دنيا) ـ گفتار صحيح وحق ـ فروتني وتواضع ـ انس با قرآن وعمل به آن ـ جوياي دانش سودمند ـ ترس از عقاب و اميد به رحمت الهي ـ استقامت و پايداري ـ اخلاق نيكو ـ آگاهي وبصيرت ـ داشتن آرزوهاي منطقي ـ نيكوكاري ومردم‌داري ـ دوري از تباهگري وستم ـ پرهيز از كارهاي بيهوده ولغو و…
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)، تنها راه محافظت از ايمان واعتقاد را رعايت تقوا مي‌دانندو برخلاف نظر افرادي كه تقوا را مانع بهره‌مندي از دنيا وسبب محدوديت واسارت خود مي‌بينند، تقوارا همچون پناهگاهي‌ مي‌دانند كه متّقين را از خطرات وآسيب‌ها حفظ مي‌كند:
«بندگان خدا بدانيد كه پرهيزگاري خانه‏اي است چون دژ استوار ، و ناپارسايي خانه‏اي بي‌بنياد و خوار ، نه ساكنانش را از آسيب نگاهبان است ، و نه كسي كه بدان پناه برد در امان است . بدانيد كه با پرهيزكاري توان ريشۀ خطاها را بريد.»^[654]
قدرمشترك پناهگاه و زندان “مانعيت” است. امّا پناهگاه مانع خطرهاست و زندان مانع بهره‌برداري از موهبت‌ها واستعدادها. اين‌است كه اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) تقوا را پناهگاه مي‌دانند ونه زندان. تقوا به انسان آزادي معنوي مي‌دهد و او را ازاسارت وبندگي هوا وهوس آزاد مي‌كند، رشتۀ آز وطمع وحسد وشهوت وخشم را ازگردنش برمي‌دارد وبه اين ترتيب ريشۀ بردگي‌هاي اجتماعي را كه همين امور است از بين مي‌برد. مردمي كه برده وبندۀ پول وراحت‌طلبي نباشند، هرگز زيربار اسارت‌هاي اجتماعي نمي‌رود.
در نگاه اميرمؤمنان علي عليه‌السلام (عليه‌السلام) تقوا داراي آثار وثمراتي است^[655] كه نصيب كساني مي‌شود كه باپرواپيشگي، خود را ازگناه ونافرماني، حفظ كرده واز محدودۀ اطاعت الهي خارج نمي‌شوند. تقوا صاحبان خود را به نقطۀ اوج بندگي ورضايت پروردگار مي‌رساند و او را از بندگي شياطين وطاغوت رها مي‌سازد. برخي از آثار وثمرات تقوا در كلام حضرت امير(عليه‌السلام) عبارتنداز:
روشن‌بيني وبصيرت ، توانايي برحلّ مشكلات ، رسيدن به وعدۀ الهي وورود به بهشت ، استقامت ، پاكيزگي‌عمل ، نجات ازآسيب‌هاي فتنه ، روشني راه هدايت ، زندگي جاودان رسيد به آرزو ، همجواري خداوند ، امنيت ، ماندن در مسير سعادت ، استقامت در مسير بندگي ، عزّت ، درمان بيماري‌هاي روحي ، پاك كنندۀ فساد وپليدي دل ، نابودكنندۀ جهل وناداني ، بارش باران رحمت ونعمت وبركت ،مهيّا شدن توشۀ آخرت ، اصلاح رابطه با مردم ، پيروي از پيامبر(صلّی‌الله‌عليه‌وآله) و…
نیروي بازدارندگي تقوا، انسان را در برابر گناهان مهار مي‌کند و از سقوط در پرتگاه‌هاي فساد و گناه و گرفتار شدن در دام شیطان و هواي نفس باز مي‌دارد. تقوا از یک سو جنبه بازدارندگي دارد و از سوي دیگر جنبۀ سازندگي و هرگاه این دو، دست به دست هم بدهد سعادت و نجات انسان کامل مي‌شود و در یک‌کلام با وجود تقوا، سعادت انسان از نظر مادي و معنوي کامل است:
« بندگان خدا شما را سفارش مي‏كنم به ترس از خدا . ترس از خدا مهاري است كه شما را به راه سعادت در آرد ، و در طريق بندگي برپا دارد . پس خود را با رشته‏هاي استوار آن نگاه داريد ، و به حقيقتهاي آن چنگ در آريد ، تا شما را به زندگي خوشي كه نهان است رساند ، و به اقامتگاههاي فراخ كشاند ، و به پناهگاه‌هاي استوار، و منزلگاه‌هاي پر عزّت و اعتبار در روزي كه ديده‏ها بازمانده است و همه جا تار، و رمه‏هاي اشتر بي نگاهدار، و در صور دمند و هر جاني برآيد از تن و هر زباني لال شود از گفتن . و كوههاي سركشيده درهم شود و با زمين هموار، و درهم شكند سنگهاي سخت و استوار . چنانكه سنگ سخت آن سرابي را ماند لرزان ، و سنگستان‌ها زمين هموار، نه پستي و نه بلندي در آن . پس نه شفيعي كه شفاعت كند، نه دوستي كه بلا بگرداند، و نه پوزش خواستن سوددهد .»^[656]
تمسّک به تقوا سبب آرامش، گشایش ، محفوظ ماندن از خطرات و برخورداري از عزّت است. هنگامي که تقوا به معناي احساس مسئولیت الهي، بر جامعه حاکم شود، کمتر کسي به حقوق دیگري تجاوز مي‌کند و دست به ظلم و ستم مي‌زند که نتیجۀ آن آرامش است و هنگامي که تقوا به معناي وظیفه‌شناسي، حاکم شود، جامعه روز به روز گسترش پیدامي کند و هنگامي که تقوا به معناي حالت بازدارندگي در مقابل دشمن، حاکم گردد، جامعه از شرّ آنان مصون خواهد ماند و مجموعه این امور مایه عزّت و آبرو و سربلندي است. ^[657]
اعمال صالح زنجیروار یکدیگر را تعقیب مي‌کنند. یک کار نیک، سبب کار نیک دیگر و آن هم به نوبۀ خود سبب اعمال صالح دیگر مي‌شود، چنانكه حضرت امير(عليه‌السلام) مي‌فرمايند:
« هان اي مردم خطاكاري‌ها چون اسبهاي بدرفتارند و خطاكاران بر آن سوار، عنان گشاده مي‌تازند تا سوار خود را به آتش دراندازند. هان اي مردم پرهيزگاري بارگيهايي را ماند رام ، سواران بر آنها عنان بدست و آرام. مي‏رانند تا سواران خود را به بهشت درآرند .»^[658]

سالك الي اللّه به وسيلۀ تقوا به آساني و آسودگي راه حق را مي‏رود و در موارد هلاك بر هواي نفس خود مسلّط است و از آن پيروي نمي‏كند ، بنابراين هواي نفس در اختيار او ، و همچون مركب رامي است و رعايت حدود خدا سبب ايجاد ملكۀ تقوا و استمرار آن مي‏شود و بدين‏سان تقوا شبيه مهاري است كه مركب نفس را به اختيار در مي‏آورد در اين كه تقوا صاحب خود را به سلامت به سعادت ابدي مي‏رساند شبيه مركبي رام است كه سوار خود را به مقصد مي‏رساند^[659] .

اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) ياران خود را به رعايت تقوا توصيه مي‌فرمايند؛ البته تقوايي كه بايد داراي شرايطي باشد. حضرت امير(عليه‌السلام) اين شرايط را شرح داده مي‌فرمايند:

« پس ، از خدا همچون كسي بترسيد كه شنيد و فروتني كرد ، گناه ورزيد و اعتراف آورد ، ترسيد و به كار پرداخت ، پرهيز نمود و پيش تاخت ، يقين كرد و نيكي ورزيد ، پندش دادند و به گوش جان خريد . ترساندش ، و نافرماني نكرد ، دعوت را پذيرفت، و به خدا رو آورد . بازگشت ، و توبه كرد . پي راهنما افتاد و بر نهاد او كار ساخت . شريعت را بدو نشان دادند و آن را ديد و شناخت . پس خواهان ، بشتافت و گريزان ، رهايي يافت . سود طاعت را ذخيره ساخت و درون از آلايش بپرداخت . بازگشتگاه آن جهان را آباد كرد . و براي روز كوچ ، و راهي كه در پيش دارد ، و نيازي كه او را افتد ، و جايي كه در آن درويش ماند توشه فراهم آورد ، و فرستاد آن را پيشاپيش ، براي اقامتگاه خويش.
پس بندگان خدا تقوا و رضاي حقّ را بجوييد، و راهي را كه براي آن آفريده شده‏ايد بپوييد. و از آنچه شما را ترسانده است چنانكه بايد بترسيد. تا آنچه را براي شما آماده ساخته سزاوار باشيد، و انجام وعده او را خواستار، و از بيم رستاخيز بركنار.»^[660]
اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) انسان طالب پرواپيشگي را به تقوايي همچون تقواي كسي كه واجد صفات زير باشد امر مي‏كنند :
1ـ تقواي كسي كه با شنيدن دستورات حق خشوع پيدا كند ، يعني قلبش آمادگي شنيدن موعظه را داشته باشد ، و در برابر دستورات خداوند خاضع و خاشع شود .
2ـ تقواي كسي كه ، به گناهكاري خود اعتراف دارد و به درگاه حق تضرّع و زاري مي‏كند .
3 ـ تقواي كسي كه ، از خداوند ترسناك است ، و اين ترس زبان او را از گفتار باز مي‏دارد و موجب عمل شايسته‏اي كه اسباب نجات او را فراهم كند ، مي‏شود .
4ـ تقواي كسي كه ، از كيفر پروردگار پرهيز دارد ، و مبادرت به طاعت و فرمانبرداري خداوند مي‏كند .
5 ـ تقواي كسي كه ، به مرگ و ملاقات خداوند يقين دارد ، اعمال نيك انجام داده و آن را براي رضاي حق تعالي خالص مي‏گرداند.
6ـ تقواي كسي كه ، از امور عبرت‏زا عبرت مي‌گيرد و آن را نردبان انديشه خود براي رسيدن به آگاهي امور لازم قرار مي‏دهد .
7ـ تقواي كسي كه ، از خشم و كيفر حق تعالي رنج مي‏برد و از گناه و معصيت دوري مي‏جويد .
8ـ تقواي كسي كه ، دعوت كنندۀ خداوند را اجابت كرده ، به سوي حق بازگشته و فرمانبردار اوامر او مي‏شود.
9 ـ تقواي كسي كه ، به عقل و انديشه خود رجوع كرده و از آن بر عليه شيطان و نفس امّاره فرمان دهنده به‌ بدي مدد گرفته ، و از پيروي نفس و شيطان سربازمي‏زند .
10 ـ تقواي كسي كه ، به انبيا و اولياي الهي اقتدا مي‏كرده ، و به‌وسيلۀ آنها هدايت مي‏يابد ، و در همه اوضاع و احوال از آنها پيروي كرده ، از قصد آنها تبعيّت مي‏كند ، و كارهايش را مطابق كار انبيا انجام مي‏دهد .
11 ـ تقواي كسي كه ، راه و روشها به او نمايانده شود ، و او به چشم بصيرت راه خدا را دريابد ، يعني راه را بشناسد و براي پيمودن آن نهايت كوشش خود را بكار گيرد ، در حالي كه از تاريكي هاي جهل و ناداني گريزان است راه حق را يافته و نجات پيدا كند آنگاه ثمرات پيمودن طريق حق را ذخيرۀ آخرت خود قرار دهد .
اين‌گونه است كه راه حق رفتن و فرمان خدا بردن ، ذخيرۀ معادش مي‌شود ، و با سلوك در راه حق، وجود خود را از ناپاكي‌هاي دنيا پاك ، و در طول حيات ، با خودسازي، استعداد كمالات لازم در معاد را پيدا مي‌كند ، و توشۀ مناسبي براي روز وفات خود فراهم مي‌آورد و آنچه براي سفر آخرت كه خود ، مسافر آن است و سر منزل نيازش ، به‌شدّت به آن محتاج است ، آماده سازد.^[661]

تقواي ياران مطلوب در نگاه تاريخ

تقوا و خداترسي ويژگي اصلي وبارز ياران مطلوب اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) است. تاريخ گواهي مي‌دهدكه آنان در زندگي فردي واجتماعي خود، از محدودۀ تقواي الهي خارج نشده و گمراه نگشته‌اند. آنچه در ذيل مي‌آيد بيان نمونه‌اي از تقوامحوري اين افراد مي‌باشد.
سلمان فارسي
سلمان ، پارساي بيداردل، زاهد پاك‏سرشت ايراني است، كه در نهايت پارسايي مي‏زيست^[662] و چون همه عُلقه‏ها را گسسته و زندگي‏اش را از همۀ وابستگي‌ها، پاك كرده و به حق، پيوسته بود. قلب پاك سلمان، جلوه‏گاه انوار الهي بود كه پيامبرخدا(ص) فرمود:«هر كس مي‏خواهد به مردي بنگرد كه دلش نوراني گشته است، به سلمان بنگرد». پيامبر(صلي الله عليه وآله) تعبير والاي:«سلمان، از ما اهل بيت است»^[663] را درباره او بيان فرمود.
ابوذر غفاري
وقتي عثمان ابوذر را به ربذه تبعيد كرد، اميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) و عَقيل و حسن و حسين (عليهما السلام) و عمّار ياسر، او را بدرقه كردند و چون هنگام وداع شد، امير مؤمنان(عليه‌السلام) فرمود:«اي ابوذر! تو تنها براي خداي عزّوجل خشمناك شدي. پس به همو اميد داشته باش. اين قوم از تو بر دنيايشان ترسيدند و تو از آنان بر دينت ترسيدي. پس تو را از سراي خود راندند و تو را در معرض امتحان نشاندند و به خدا سوگند، اگر راه آسمان‏ها و زمين بر بنده‏اي بسته شود و او پرواي الهي پيشه كند، خداي عزّوجل برايش راه خروجي قرار مي‏دهد. پس جز با حق، انس مگير و جز از باطل مگريز».^[664]
مالك اشتر نخعي
مالك اشتر، يار باوفا و خاص اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)، صاحب عقل وشجاعت وبزرگي است كه همۀ اينها را به زيور علم وزهد وتقوا آراسته است. نقل شده‌است كه روزي مالك از بازار كوفه مي‌گذشت وازآنجا كه انساني زاهد بود، لباسي فقيرانه وازجنس كرباس برتن داشت. يكي از بازاريان، وقتي مالك را با اين ظاهر فقيرانه ديد، براي اينكه اورا مسخره كند، ازروي استخفاف، زباله‌اي به روي مالك انداخت. مالك با بردباري كه ثمرۀ تقواي بالاي او بود، توجّهي به او نكرد وازآنجا گذشت. يكي از حاضران كه مالك اشتر را مي‌شناخت، وقتي آن حالت را مشاهده كرد، به آن مرد گفت:« واي برتو هيچ دانستي كه او كه بود؟» گفت: «نشناختم.» گفت:« او مالك اشتر، يار اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) بود.»
مرد بازاري به‌خاطر كاري كه كرده بود، بسيار مضطرب شد وبه دنبال اشتر رفت كه خود را به او برساند واز او عذر بخواهد. ديد كه مالك به مسجدي رفت ومشغول نماز شد. صبركرد تامالك از نماز فارغ شود، پس خود را به روي پاي او انداخت و عذرخواهي كرد. مالك اشتر اورا از اين كار منع كرد. مرد گفت: «مرا ببخش كه من تورا نشناختم.» مالك گفت:« برتوهيچ گناهي نيست؛ به خدا قسم به مسجد آمدم تا براي تو طلب آمرزش كنم.»^[665]
عمرو بن حَمِق خزاعي
عمرو بن‌حمق خزاعي، صحابي پرهيزگار رسول خدا(صلّی الله عليه وآله) واميرمؤمنان علي(عليه‌السلام) و امام حسن مجتبي(عليه‌السلام)، چنان بود كه وقتي به دست معاويه، به شهادت رسيد، امام حسين(عليه‌السلام) در تجليل از ايمان و عبادت وتقوايش، به معاويه، نوشتند: « آيا تو قاتل عمرو بن حَمِق، صحابى پيامبر خدا، نيستي؟ همان بندۀ شايسته كه عبادت، او را فرسوده و بدنش را لاغر و رنگش را زرد كرده بود؟ پس از آن كه به او امان دادي و چنان عهد و وثيقه‏هاي خدايي و غليظي كه اگر به پرنده مي‏دادي، از قلّه كوه بر تو فرود مي‏آمد؟ و سپس با گستاخي بر پروردگارت و بي‏اعتنايي به آن همه عهد، او را كشتي؟»^[666]
حُجْر بن عَدي كِنْدي
حُجْر بن عَدي كِنْدي، از چهره‏هاي منوّر تاريخ اسلام وتاريخ تشيّع است. او هنوز در سنين جواني بود كه به محضر پيامبرخدا(ص) رسيد و اسلام آورد. دنيا گريزي، زهد، نمازگزاري و روزه‏داري بسيار، سلحشوري و رزم‏آوري، شرافت و كرامت و درستكاري و عبادت، از ويژگي‏هاي اوست.^[667]
او به زهد، معروف بود.^[668] هرگز در برابر حق‏كشي‏ها و باطل‏گرايي‏ها سكوت نمي‏كرد. چنين بود كه همراه مؤمنان و مجاهدان، بر عثمان شوريد^[669] و در عينيت بخشيدن به حاكميت اميرالمؤمنين(عليه السلام) از هيچ كوششي دريغ نكرد و بدين سان، از اصحاب ويژه و پيروان مطيع اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) به شمار رفت.^[670]