سطوح عملکرد
خروجی نهایی مورد انتظار

عملکرد کلی سازمان
تحقق ماموریت سازمان (خروج های مطابق الزامات ذینفعان)

عملکرد کلی واحدها/ فرایندهای سازمان
تحقق بخشی از ماموریت سازمان بر اساس شاخص های کلیدی عملکرد تعریف شده

عملکرد کلی تک تک برنامه واحدها/فرایندها
انجام درست و به موقع برنامه ها بر اساس الزامات برنامه ها

عملکرد تک تک فعالیت های مربوط به برنامه ها
انجام درست و به موقع فعالیت ها بر اساس الزامات فعالیت

جدول۲-۳: سطوح مختلف عملکرد سازمان ها( بیاضی طهرابند، ۱۳۸۸، ۵۳)
۲-۳- ۴- مدل اچیو ACHIEVE
عملکرد سازمانی شاخصی است که چگونگی تحقق اهداف یک سازمان یا موسسه را اندازه گیری می نماید (هو، ٢٠٠٨ ). با توجه به ویژگی هایی که مدل اچیو از لحاظ قابلیت کاربرد و امکانپذیری دریافت اطلاعات دربرداشت و نیز ظرفیتی که از لحاظ ریشه یابی مشکلات و تعیین استراتژی برای رفع آنها ایجاد مینمود، این مدل در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفت. مؤلفه های اصلی این مدل بر اساس تابع زیر مشخص شده است. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۳)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

P= f [A. C. H. I. E. V. E]
عملکرد تابعی است از: (محیط. ارزیابی. اعتبار .مشوق. کمک. وضوح. توانایی)
یک مشکل کلی در روند مدیریت این است که بسیاری از مدیران این قابلیت را دارند که پیروان خود را در جریان نوع مشکلات موجود بگذارند، ولی همین مدیران اثربخشی لازم در تعیین علت وجود این مشکلات را ندارند. به عبارت دیگر، بسیاری از مدیران در شناسائی مسائل یا مشکلات قوی هستند اما در تحلیل یا تشخیص مشکلات به مراتب ضعیف تر میباشند. برای داشتن حداکثر اثربخشی در ارزیابی و حل مسائل مربوط به عملکرد، مدیران باید علت ایجاد مسائل را تعیین نمایند. مدل اچیو توسط هرسی و گلداسمیت، به منظور کمک به مدیران در تعیین علت وجود مشکلات عملکرد و ایجاد استراتژی های تغییر برای حل این مشکلات، طرح ریزی گردیده است.
در تدوین مدلی برای تحلیل عملکرد انسانی، هرسی و گلداسمیت دو هدف اصلی را در نظر داشتند:

• تعیین عوامل کلیدی که می توانند بر عملکرد فرد فرد کارکنان تأثیر بگذارند.

• ارائه این عوامل به گونهای که بتوان آنها را به خاطر سپرد و به کار برد. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۴)

۲-۳-۵ - مراحل تدوین مدل اچیو
اولین قدم برای تدوین مدل، کنار گذاشتن عواملی است که بر عملکرد مدیریت تأثیر می گذارند. عواملی مانند مشوق، توانائی، درک، حمایت سازمانی، سازش محیطی، بازخور و اعتبار.
قدم بعدی آن است که مدیران این عوامل را به گونه ای که بتوان آنها را به خاطر سپرد و مورد استفاده قرار داد، ترکیب کند. تحقیقات آتکینسون ١ نشان میدهد که عملکرد تابع انگیزش و توانایی است. پورتر و لاولر با افزودن تصور نقشیا درکشغل این ایده را بسط دادند. لورش و لارنس با این موضوع به گونه ای متفاوت برخورد کرده و به این نتیجه رسیده اند که عملکرد صرفًا به کنش خصایص موجود در فرد مربوط نیست، بلکه به سازمان و محیط نیز مربوط می شود.
مدل اچیو از دو عامل دیگر نیز در معادله مدیریت عملکرد بهره می گیرد . یکی عامل بازخورد است، یعنی پیروان نه تنها باید به آنچه می خواهند انجام دهند آگاه باشند، بلکه باید بدانند که بر اساس آن چه متداول است چگونه باید عمل کنند. عامل دیگر مدیریت عملکرد، اعتبار است. در تحلیل عملکرد، مدیران باید بهطور مستمر در مورد اعتبار فعالیت های کارکنان نظیر تحلیل شغلی، تقاضای استخدام، ارزیابی، کارآموزی، ترفیع و اخراج، بررسی لازم را به عمل آورند. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۵)
هرسی و گلداسمیت هفت متغیر مربوط به مدیریت عملکرد اثربخشرا از میان بقیه انتخاب نموده اند: مشوق، توانایی، درک، حمایت سازمانی، سازش محیطی، بازخور و اعتبار.
توانایی
در مدل اچیو اصطلاح توانایی به دانش و مهارت های پیروان گفته می شـود (البتـه توانـایی در بـه انجام رساندن موفقیت آمیز یک تکلیف). لازم اسـت بـه یـاد داشـته باشـیم کـه شایـستگی افـرادعمومیت ندارد . اجزای کلیدی توانایی عبارتند از: دانش مربوط به تکلیـف (کـارآموزی رسـمی و غیررسمی که کامل کردن تکلیـف خاصـی را تـسهیل مـی کنـد )، تجزیـه مربـوط بـه تکلیـف(تجربه کاری قبلی که تکمیل موفقیت آمیز تکلیف کمـک مـی کنـد) و قابلیـت هـای مربـوط بـه تکلیف (توانایی بالقوه و یا صفات ممیز های که اتمام موفقیت آمیز را تقویت می کند). مـدیر بایـددر تحلیل عملکرد پیرو بپرسد: آیا این شخص دانش و مهارت های لازم را بـرای تکمیـل کـردن موفقیت آمیز این تکلیف دارد یا خیر؟ (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۵)
وضوح (درک یا تصور نقش)
این اصطلاح به درکو پذیرش نحوه کار و محل و چگونگی انجام کار اطلاق می شود . برای آن که پیرواندرکه کاملی از مشکل داشته باشند باید مقاصد و اهداف عمده، نحوه رسیدن به این مقاصد و اهداف(چه اهدافی در چه زمانی بیشترین اهمیت را دارند) برایشان کاملاً صریح و روشن باشد. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۶)
کمک (حمایت سازمانی)
اصطلاح کمک به کمک سازمانی یا حمایتی گفته میشود که پیرو برای تکمیل اثربخشی کار به آن نیاز دارد. برخی از عوامل حمایت سازمانی عبارتند از: بودجه، وسایل و تسهیلاتی که برای کامل کردن تکلیف لازم است، حمایت لازم از جانب دوایر دیگر، دردسترس بودن فرآورده و کیفیت آن و ذخیره کافی از منابع انسانی. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۶)
مشوق
اصطلاح مشوق به انگیزه مربوط به تکلیف پیروان یا انگیزش برای کامل کردن تکلیف خاص مورد تحلیل به گونهای موفقیت آمیز اطلاق میشود. در ارزیابی انگیزه نباید فراموش کنیم که انگیزه بسیاری از مردم در مورد تکمیل تکالیفی بیشتر است که پاداشهای درونی یا بیرونی در پی دارند. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۶)
ارزیابی (آموزش و بازخور عملکرد)
ارزیابی به بازخور روزانه عملکرد و دور ه های گاه به گاه گفته می شود . روند بازخورد مناسب به پیروان اجازه میدهد پیوسته از چند و چون انجام کار مطلع باشند. اگر اشخاص از مشکلات عملکرد خود آگاه نباشند، انتظار بهبود عملکرد انتظاری غیرواقع بینانه ای است. مردم پیشاز آن که مورد ارزیابی دوره ای رسمی، قرار بگیرند، باید از نتایج ارزیابی های مرتب غیررسمی درباره خود مطلع باشند. دلیل بسیاری از مشکلات عملکرد، فقدان.آموزش لازم و بازخورد عملکرد است. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۶)
بازخورد اعتبار
بازخورد اعتبار به تناسببودن و حقوقی بودن تصمیمهای مدیر در خصوص منابع انسانی اطلاق می شود. مدیران باید مطمئن شوند که تصمیم های اخذ شده در مورد مردم از لحاظ حقوقی،دادگاهی و خط مشی های شرکت ها مناسب است. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۷)
محیط (تناسب محیطی )
اصطلاح محیط به آن دسته از عوامل خارجی گفته می شود که می توانند حتی با وجود داشتن عوامل توانایی، وضوح، حمایت و انگیزه لازم برای شغل، باز هم بر عملکرد تأثیر گذارند. عناصر کلیدی عوامل محیطی عبارتند از: رقابت، تغییر شرایط بازار، آیین نام های دولتی، تدارکات و اموری از این قبیل. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۷)

شکل ۲-۱: هفت مؤلفه های اصلی مدل اچیو (لاتین)
شکل ۲-۲: هفت مؤلفه های اصلی مدل اچیو (فارسی) (یعقوبی و همکاران ، ۱۳۸۹، ۹)
یک واژه هفت حرفی معادل عملکرد، کلمـهachieve اسـت کـه بـا جانـشین کـردنability به جای توانایی،clarity به جای وضوح،help به جای کمک،incentive به جـای مشوق،evaluation به جای ارزیـابی ،validity بـه جـای اعتبـارو environment بـه جـای محیط، مدل اچیو به وجود آمد. (عباسپور ،باروتیان،۱۳۸۹، ۱۵)
۲-۴- پیشینه تحقیق

نیاز از پرسشنامه های خودکارآمدی تحصیلی، مقیاس اضطراب اجتماعی برای نوجوانان، و مقیاس جو روانی-اجتماعی کلاس استفاده شد. داده ها، با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نتایج نشان داد که رابطه معنیداری بین اضطراب اجتماعی و ابعاد آن با خودکارآمدی تحصیلی وجود دارد همچنین نتایج نشان داد رابطه معنیداری بین جو روانی اجتماعی کلاس و ابعاد آن با خودکارآمدی تحصیلی وجود دارد. تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان داد متغیر اضطراب اجتماعی و ابعاد آن حدود ۵۶ درصد و جو روانی اجتماعی کلاس حدود ۳۵ درصد واریانس خودکارآمدی تحصیلی را پیشبینی کردند (۰۱/۰٫(P<
در نتیجه می توان بیان کرد متغیرهای روانی- اجتماعی نقش مهمی در پیشبینی خودکارآمدی تحصیلی دانشآموزان دارند.
واژگان کلیدی: خودکارآمدی تحصیلی، اضطراب اجتماعی، جو روانی- اجتماعی کلاس، دانشآموزان دوره دبیرستان.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه
مفهوم خودکارآمدی اولین بار به‌‌طور رسمی به‌وسیله بندورا (۱۹۷۷) به عنوان باوری که شخص می‌تواند به‌‌طور موفقیت‌آمیزی رفتار مورد نیاز برای ایجاد پیامدهایی اجرا کند، توصیف شده است. به عبارت دیگر، خودکارآمدی اطمینان شخص را نشان می‌‌‌دهدکه قادر است به‌‌طور موفقیت‌آمیزی رفتار خاصی را انجام دهد (گودییانو و هربرت، ۲۰۰۳).
مطابق با نظریه بندورا^[۱](۱۹۸۶) اساسا” ناکارآمدی ادراک شده در مقابله با تهدید های بالقوه است که باعث هم اضطراب و هم رفتار اجتنابی می شود. اجتناب افراد از فعالیت ها و موقعیت های تهدید کننده به دلیل مقابله با اضطراب نیست بلکه به این دلیل است که آنها معتقدند که قادر به کنترل جنبه های تهدید‌کننده محیط نخواهند بود. آنهایی که خودشان را در کنترل تهدید کننده های محیطی کارآمد قضاوت می‌کنند از تهدید کننده های موقعیتی نه می‌ترسند و نه از آنها اجتناب میکنند، اما آنهایی که خودشان را در اعمال کنترل بر تهدید کننده های محیطی ناکارآمد احساس می کنند با انواع پیامد های انزجاری مواجه می‌شوند.
بندورا (۱۹۸۶) معتقد است که از طریق انعکاس شخصی، افراد قادر به ارزیابی تجارب و فرایند های شناختی خویش هستند. مطابق با این دیدگاه، آنچه مردم میدانند، مهارت هایی که دارا هستند با آنچه قبلا” انجام داده اند همیشه پیش بینی کننده های خوبی از عملکرد های بعدی نیستند زیرا باورهایی که افراد درباره توانایی هایشان دارند به طور قدرتمندی بر روش هایی که آنان رفتار خواهند کرد تاثیر میگذارد. در نتیجه چگونگی رفتار افراد هم تحت تاثیر باورهای آنان در مورد توانایی هایشان است و هم به وسیله این باورها پیش بینی می شود تا نتایج عملکردهای قبلی آنان، این بدین معنی نیست که افراد می توانند تکالیفی فراتر از توانایی هایشان انجام دهند. به دلیل اینکه آنها معتقدند که می توانند بلکه کارکرد شایسته مستلزم هماهنگی بین خودباوری ها از یک طرف و دارا بودن مهارت ها و دانش لازم از طرف دیگر است و چگونگی ادراک فرد از توانایی خویش به کاربرد مهارت هایی که دارد، کمک می کند ( خیر و استوار، ۱۳۸۶).
یکی از مهمترین جنبه ها و حوزههایی که موفقیت در آن تا حد زیادی منوط به داشتن خودکارآمدی بالا است، حوزه تحصیلی است. الیاس^[۲](۲۰۰۸) خودکارآمدی تحصیلی را اعتماد دانشآموز نسبت به توانایی‌اش برای موفقیت در تکالیف مشکل میداند. بندورا ^[۳](۱۹۷۷) متقاعدسازی را حاصل قضاوتهای کلامی دیگران در مورد شخص میداند که میتواند نقش مهمی در رشد کارآمدی وی داشته باشد. متقاعدسازی کلامی، به متقاعد کردن شخص از طریق یادآوری و برجسته کردن نقاط مثبت و قابلیت‌های موفق شدن در وی مربوط میشود و معمولاً هم نتیجه بخش است. زیرا موفقیتهای یک شخص بیش از آن که به توانایی‌های ذاتی وی بستگی داشته باشند، به میزان تلاش وی وابسته است.
بندورا (۱۹۹۷) معتقد است افرادی که اضطراب اجتماعی بالایی دارند، اغلب احساس می کنند که فاقد مهارت های خاص، توانایی ها یا ویژگی های لازم برای رفتار بین فردی و چگونگی واکنش به موقعیت های تهدید کننده هستند و در نتیجه آنان اغلب انتظار پایینی از موفقیت در موقعیت های اجتماعی دارند. به عبارت دیگر، بندورا (۱۹۹۷) معتقد است که سطح و قدرت کارآمدی افراد یا انتظاری که آنها میتوانند بطور موفقیت آمیزی رفتار مورد نیاز برای ایجاد پیامد های مورد نیاز اجرا کنند تعیین می کنند که چگونه مقابله کنند، چه مقدار تلاش کنند و چه مدت این تلاش را در برخورد با موقعیت تهدید کننده ادامه دهند.
اسکلنکر و لیری (۱۹۸۲) معتقدند که معمولا” افراد در موقعیت های اجتماعی تلاش میکنند که خودشان را به لحاظ اجتماعی به روش های مطلوبی نشان دهند. برای مثال آنها تمایل دارند خود را به صورت افرادی شایسته، جذاب، درستکار و ارزشمند به دیگران نشان دهند. واکنشهای ادراک شده یا مورد انتظار توسط دیگران به عمل کننده بازخوردی در مورد اینکه آیا عمل کننده تاثیر مطلوب در دیگران ایجاد کرده است را فراهم می کند. اگر دیگران در یک سبک مناسب با تاثیر مورد نظر عمل کننده پاسخ دهند در این صورت عمل کننده در اجرای هدف خود موفق شده است. ولی اگر آنها چنین پاسخی را ندهند نشان دهنده عدم موفقیت عمل کننده است. افراد در موقعیت های اجتماعی زمانی احساس ایمنی خواهند کرد که (۱) آنها هدفی برای ایجاد تاثیر مطلوب روی دیگران نداشته باشند، بنابراین در این صورت در مورد واکنش های ارزیابی دیگران نگران نیستند یا (۲) آنها برای ایجاد تأثیر مطلوب روی دیگران تلاش می کنند و معتقدند که در انجام آن موفق خواهند شد. ولی در دامنه وسیعی از موقعیت های اجتماعی افراد چنین احساس امنیتی ندارند. اگرچه آنها ممکن است، بخواهند چنین تأثیر مطلوبی ایجاد کنند. آنها ممکن است (۱) درباره چگونگی انجام آن مطمئن نباشند، (۲) باوری، که آنها قادر نیستند واکنش های مطلوب از سوی دیگران دریافت کنند. برای مثال، آنان ممکن است بخواهند بصورت فردی شایسته در موقعیت توسط دیگران دیده شوند، اما تردید دارند که چنین اتفاقی رخ دهد. و (۳) باوری، که آنها نمی توانند آنطور که می خواهند بنظر برسند.
(برای مثال، آنها تصور می کنند تا حدودی شایسته بنظر می رسند در حالی که آنها میخواهند که بصورت افراطی شایسته بنظر آیند). این شرایط منجر به ایجاد اضطراب اجتماعی می شود. به عبارت دیگر، اضطراب اجتماعی زمانی بروز می کند که افراد برای ایجاد تأثیر مطلوب روی دیگران برانگیخته می شوند اما در مورد ایجاد این تأثیر تردید دارند. ناتوانی ادارک شده برای پیش بینی، کنترل و کسب پیامدهای مطلوب، پیشایندهای اصلی اضطراب در نظر گرفته شده است (برای مثال ، سیلیگمن، ۱۹۷۵). همچنین اسکلنکر و لیری ( ۱۹۸۲) معتقد هستند که شرط ضروری اما نه کافی برای بروز اضطراب اجتماعی آن است که افراد برای ایجاد یک تاثیر مطلوب روی دیگران بر انگیخته می شوند. افرادی که چنین اهدافی در موقعیت ندارند نگرانی خاصی در مورد ارزیابی دیگران نخواهند داشت و در نتیجه احساس اضطراب نخواهند کرد.
طی چند دهه گذشته چندین الگوی نظری برای تبیین مکانیزمهای اضطراب اجتماعی ارائه گردیده که برخی از این الگوها بر فرایند شناختی تأکید دارند. الگوهای شناختی اضطراب اجتماعی بر این ایده مبتنی هستند که باورهای شناختی مانند «باورهای ناکارآمد» و «افکار غیرمنطقی» نقش مهمی در «علت» و «تداوم» اختلال اضطرابی ایفا میکند.(بک^[۴] و همکاران، ۱۹۸۵).
گاهی اوقات تواناییها بر اساس نشانه ها و علائم فیزیولوژیکی مورد قضاوت قرار میگیرند. این نشانه ها دربرگیرنده علائم جسمانی ماننداضطراب و تنش هستند که افراد در موقعیتهایی گوناگون آنها را تجربه کرده و به طریقی متفاوت مورد تفسیر قرار میدهند. برای مثال، حضور در موقعیتهای اجتماعی، برای بعضی اشخاص بروز این نشانه ها را به دنبال دارد و باعث می شود که وجود اضطراب را در خود نشانه ناتوانی و ضعف تلقی کنند و انتظار موفقیت در آ نها کاهش یابد، بنابراین در موقعیتهای اجتماعی به خوبی عمل نمیکنند. مفهوم اضطراب اجتماعی یکی از اسمهایی است که برای ارجاع به این پیامد و پدیده شناختی احساسی-‌رفتاری مورد استفاده قرار گرفته است(زیگلر^[۵]،۲۰۰۵).
اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبی اجتماعی به ترس آشکار و مستمر از موقعیتهای اجتماعی یا عملکردی اشاره دارد و از این باور فرد ناشی میشود که او در این موقعیتها به گونه ای خجالتآور یا یا تحقیرآمیز عمل خواهد کرد. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بطور معمول از موقعیتهای ترس آور اجتناب میکنند و بندرت خود را مجبور به تحمل موقعیتهای اجتماعی یا عملکردی مینمایند، اما اگر با این موقعیتها روبرو شوند اضطراب شدیدی را احساس خواهند کرد. برای برخی از افراد تنها بخش کوچکی از موقعیتهای اجرایی از قبیل نوشتن یا صحبت کردن در جمع برای گروهی از شنوندگان ترس آور است، در حالی که برخی دیگر در دامنه گستردهای از عملکردهای عمومی یا موقعیتهای تعامل اجتماعی میترسند و طبیعی است که در هر کدام از موارد فوق «اضطراب اجتماعی» هنگامی بعنوان تشخیص مطرح میگردد که این گونه ترسها بطور معناداری با عملکرد شغلی، عملکرد تحصیلی یا اجتماعی فرد تداخل پیدا کند. علاوه بر این شدت اختلال اضطرابی در کودکان و نوجوانان با افزایش مشکلات رفتاری مانند مدرسهگریزی، فرارازخانه، افت تحصیلی، اجتناب از بازیهای و فعالیتهای جمعی و دروغگویی همراه بوده است (رینگولد^[۶] و همکاران،۲۰۰۳).
یکی از متغیرهای موثر بر خودکارآمدی تحصیلی یادگیرندگان، جو روانی اجتماعی کلاس است. بررسی جو روانی – اجتماعی کلاس درس دانشآموزان از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه معلمان، مدیران، دست اندرکاران آموزش و پرورش و همچنین والدین بوده است. تحقیقی علمی در این مورد میتواند به فراهم ساختن جو روانی- اجتماعی مناسب و مطلوب کمک کند.
کلاس به عنوان جامعه کوچک و فرعی از افراد متفاوتی تشکیل شده است که از نظر تجارب، فرهنگ، شخصیت، و … با هم متفاوتند. این افراد خصوصیات خود را به درون کلاس می آورند و به همین دلیل جو روانی- اجتماعی متفاوتی بر کلاسها حاکم است. بنابراین، تشکیل دهندگان جو روانی- اجتماعی کلاس معلم و دانش آموزانند که هدف عمده آنها آموزش و فراگیری است. پس برای آموزش و یادگیری لازم است که جو مطلوب و مناسبی درکلاسها دایر باشد. جو مطلوب و مناسب، روابط مثبت و هدفداری است که میان معلم و دانش آموزان در کلاس وجود دارد و دارای «کارآیی» است.
بنابراین، شناخت جو روانی- اجتماعی کلاس می تواند بازخورد با ارزشی برای معلمان فراهم کند؛ چون این عامل در ترک تحصیل، غیبت از کلاس، اندوه و افسردگی، اضطراب، مقاومت دانش آموزان در مقابل معلم، عدم رفاقت بین دانش آموزان در کلاس، عدم رضایت و علاقه به درس و یادگیری اثر دارد. بدیهی است که رهبری معلم در کلاس، نقش عمده ای در شکل گیری این واکنش ها دارد.
رهبری معلم در کلاس را می توان به سه نوع یا روش تقسیم کرد: ۱) روش مبتنی بر دموکراسی، که بهترین روش اداره کلاس است و در آن دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالایی هستند. در این روش روابط معلم و دانش آموزان طوری است که نیازهای تعلق و وابستگی، دوست داشتن، به رسمیت شناختن، ارزش داشتن، احترام و شکوفا شدن و استقلال آنها تأمین می شود؛ و دانش آموزان تحت راهنمایی معلم به آموزش و یادگیری میپردازند و اعمال مثبت و مورد قبول برای آنان روشن و واضح است و همین عامل باعث رضایت و خشنودی آنان شده و به سعی و تلاششان میافزاید. ۲) روش بیبند و باری (بدون رهبری)، که در آن به علت مشخص نبودن هدف و عدم رهبری، به کمترین یادگیری میانجامد و بنابراین، بدترین روش اداره کلاس است ۳) روش استبدادی، که در آن نسبت به روش بیبند و باری، دانش آموزان دارای یادگیری بیشتری هستند ولی به علت داشتن هیجان و اضطراب، عدم احساس مسئولیت و هدف، دارای یادگیری کمتری نسبت به روش دموکراسی هستند و در حضور معلم به کار و کوشش ادامه میدهند، ولی در غیاب او سعی به انجام کار ندارند؛ در حالی که در روش دموکراسی، در همه شرایط سعی دارند که کارشان را به انجام برسانند.
با توجه به موارد فوق، پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به این سوال است که آیا اضطراب اجتماعی و جو روانی-اجتماعی کلاس پیشبینیکننده خودکارآمدی تحصیلی در دانشآموزان میباشند؟
بیان مسأله
باورهای خودکارآمدی پایه اصلی و محوری انگیزه انسان به شمار محسوب میشوند و به میزان بهره‌مندی افراد از این باورها احتمال موفقیت آنها در انجام کارها بالا میرود. بندورا(۱۹۷۷)نخستین بار در نظریه خود، مفهوم خودکارآمدی را مورد استفاده قرار داده است. وی بیان داشته، که باورهای خودکارآمدی مهمترین عامل در تبیین رفتارهای انسانی اند، زیرا کلید اصلی فعالیتهای وی محسوب میشوند. این باورها در جنبه های مختلف زندگی نقش مهمی دارند و یکی از مهمترین جنبه ها و حوزههایی که موفقیت در آن تا حد زیادی منوط به داشتن خودکارآمدی بالاست، حوزه تحصیلی است.
آلتونسوی^[۷] و همکاران(۲۰۱۰) خودکارآمدی تحصیلی را از مفاهیم مرتبط با خودکارآمدی میدانند، که به باور دانشآموزان راجع به توانایی رسیدن به سطح معینی از تکلیف اشاره دارد. آربونا^[۸] (۲۰۰۰) سطوح بالای خودکارآمدی تحصیلی را با متغیرهایی مانند سازگاری و موفقیت در مدرسه، کمک خواستن از دیگران در مسائل تحصیلی مرتبط میداند و معتقد است خودکارآمدی با راهبردهای یادگیری مؤثر، خودتنظیمی، عملکرد تحصیلی و مهارت در تعامل اجتماعی با همکلاسان در ارتباط است.
مفهوم نوجوانی و تجارب مربوط به آن در فرهنگهای مختلف شکل های متفاوتی دارد. مثلاً در جوامع دور افتاده ورود به بزرگسالی با تشریفات خاص و گاه دردناکی همراه است.
در بررسی این دوره نظریه پردازان مختلف نظریه های متفاوتی ارائه کرده اند. استانلی هال با تاثیر از داروین، بر این باور بود که کودکی دوران بربریت و نوجوانی، تولد دوباره است. مفهوم «بازیستی» او به این معنا است که در جریان کودکی انسان مراحلی مشابه تکامل داروینی را سپری می کند و با شروع نوجوانی دوره های از طوفان و فشار است (احدی، جمهری، ۱۳۷۸).
فروید عقیده داشت که کودکان مراحل مشابهی از رشد روانی- جنسی را سپری میکنند که آخر آن، مصادف با دوران نوجوانی است. در این مرحله امیال سرکوب شده، بویژه میل جنسی بیدار میشود، به همین دلیل نوجوانان در مواجهه با موازین اخلاقی و اجتماعی دستخوش تعارض و اضطراب میشوند و بندرت اتفاق می‌افتد که در خلال فرایند نوجوانی، بحرانهای اضطرابی مشاهده نگردند. گاهی این اضطراب بطور ناگهانی و زمانی بصورت تدریجی ظاهر میشود گاهی فراگیر است و زمانی بر احساس مبهم پراکنده‌ای محدود می‌گردد گاهی هفته‌ها طول میکشد و زمانی بالعکس فقط در خلال چند ساعت پایان می‌پذیرد. اما صرفنظر از چگونگی بروز، شدت و مدت آن، اضطراب یک احساس بنیادی است که کمتر نوجوانی به آن بیگانه است. مسلماً‌ در بسیاری از موارد، بحران اضطراب محدود باقی می‌ماند اما غالباً به منزله دریچه‌ای به سازمان یافتگی مرضی است یا قبل از استقرار رفتارهای نشانه‌ای دوام‌دار ظاهر می گردد (احدی، جمهری، ۱۳۷۸).
در خلال نوجوانی می‌توان به سه نوع رویداد اضطرابی اشاره کرد: ۱- تحریک بدنی پراکنده که براساس تظاهرات بدنی متعدد نمایان می‌گردد. ۲- اضطراب روانی فراگیر که به وسیله ترس مفرط روانی مشخص می شود. ۳- اضطراب به منزله (علامت محرک – نشانه) که در آن »من« در مقابل یک خطر بالقوه اضطراب را برانگیزد. به هنگام بحران اضطراب یا بروز اضطراب های دوام‌دار، یعنی حالتهایی که با احساس خطر قریب‌الوقوعی که واجد موضوع معینی نیست و با احساس از هم پاشیدگی و حتی واقعیت‌زدائی همراهند، نوجوان بی‌پناه و درمانده است و نمی‌تواند علتی برای این حالت عاطفی خود بیابد اما وقتی این وهله‌های اضطرابی تکرار می‌شوند یا پابرجا می‌مانند ، نوجوان در تبیین آنها کوشش می‌کند، تبیین‌هایی که غالباً بر ترسهایی که در مورد وضعیت جسمانی خوددار متمرکزند (مارسلی^[۹]،۱۹۸۴).
یکی از فرضیه های اساسی رویکردهای شناختی در زمینه اضطراب آن است که اضطراب با پیشبینی رخداد یک رویداد منفی یا زیانبار، یا ادراک تهدید فراخوانده میشود. ادراک افراد از تهدید با داوری ذهنی آنها از احتمال رخداد رویداد منفی و پیامد آن یا تنفر از آن رویداد تبیین میشود. بنابراین افراد با اختلالهای اضطرابی احتمال و پیامد رخداد رویدادهای منفی را، بالاتر از افراد بهنجار برآورد میکنند(ویلسون^[۱۰] و همکاران،۲۰۰۵).
استوار و همکاران (۱۳۸۵) در پژوهش خود نشان دادند نوجوانان با اختلال اضطراب اجتماعی بالا نسبت به نوجوانان با اختلال اضطراب اجتماعی پایین احتمال رخدادهای رویدادهای منفی اجتماعی را بالاتر برآورد میکنند. اما علیرغم ناخوشایند بودن حضور در اجتماع برای افراد مضطرب اجتماعی، ایشان ناگریز به انجام آن میباشند. زیرا اجتماعی بودن انسان اجتناب ناپذیر است و حضور و شرکت در موقعیتهای اجتماعی یکی از الزامات زندگی وی تلقی میشود. محیط آموزشگاه و مدرسه از جمله مکانهایی هستند که نیازمند حضور فعال دانشآموزان در فعالیتهای تحصیلی است. در مدرسه، آموزگاران علاوه بر گروهبندی دانشآموزان و آموزش مطالب متنوع که مطابق با نیاز و ظرفیت آنها طراحی شده، به منظور آگاهی از میزان یادگیری مطالب توسط آنها، آموختههایشان را به شیوه های مختلف مورد ارزیابی قرار میدهند. معلمان علاوه بر برگزاری امتحانات در هر دوره تحصیلی، ارائه مطالب درسی به شکل ارزیابیهای شفاهی و کلاسی را نیز به عنوان یکی از شیوه های مرسوم برای سنجش میزان یادگیری دانشآموزان مورد استفاده قرار میدهند.
بعضی از دانشآموزان، حضور در جمع همسالان و ارائه مطالب به معلم را یک دغدغه میدانند و هنگام انجام تکالیف اجتماعی به خوبی عمل نمیکنند و ضعف عملکردشان را ناشی از عدم توانایی دانسته و تصور میکنند قادر به فائق آمدن بر محیط نیستند (ارس^[۱۱] و همکاران،۲۰۱۰).
کلاس درس مکانی اجتماعی است و حضور و تعامل دانشآموزان با همسالانشان، در این محیط، باعث میشود که استعدادها و یا مشکلات و ضعفهای آنها آشکار شود، و همچنین کاهش یا افزایش یابد. ادراکات دانشآموزان از همسالان و نوع روابط موجود در یک کلاس را به عنوان جنبه اجتماعی محیط کلاس در نظر گرفتهاند و آن را جو اجتماعی تعریف کردهاند که به کیفیت روابط در کلاس اطلاق میشود(مینهارد^[۱۲] و همکاران،۲۰۱۰).
پژوهشها نشان میدهند که عوامل روانی اجتماعی حاکم بر کلاس درس، نقش مهمی در حل مشکلاتی مانند ترک تحصیل، غیبت از کلاس، اندوه و افسردگی دانشآموزان، برخورد و تنشهای بین کلاسی، و طیف همگرایی و رقابت یا رفاقت کلاسی، به عهده دارند (بروکورو^[۱۳]،۱۹۸۲). بنابراین، پرداختن به اضطراب اجتماعی، بهعنوان یکی از مشکلات مهم و شایع دانشآموزان در محیطهای آموزشی که با توجه به ادراک آنها از جو روانی اجتماعی حاکم بر کلاس شان شکل میگیرد و میتواند پیامدهای مهمی برای جنبه های تحصیلی از جمله خودکارآمدی ایشان داشته باشد خالی از فایده نیست. با توجه به مطالب ذکر شده این سؤال مطرح میشود که آیا اضطراب اجتماعی و جو روانی-اجتماعی کلاس میتواند خودکارآمدی تحصیلی در دانشآموزان دبیرستانی را پیشبینی کنند؟
ضرورت و اهمیت پژوهش
از نظر این که آموزش و پرورش از جمله نهادهایی است که در همه جوامع از حساسیت خاصی برخوردار است و هدف عمده آن، اعتلای همه جانبه شخصیت فراگیران، به ویژه در ابعاد اخلاقی، اجتماعی و روانی است، برای بهبود این فرایند، باید که جوکلاسها شایسته و بایسته باشد. به همین دلیل پژوهشهای فراوانی تأثیر جو روانی-اجتماعی کلاس را بر پیشرفت تحصیلی و کارکرد بهینه عاطفی و شناختی دانش‌آموزان نشان داده است و از آنجایی که کارکنان، مدیران و معلمان تأثیر بسزایی بر جو کلاس دارند اما تأثیر خود دانشآموزان بر عوامل دیگر مهمتر است و از آنجایی که دانش آموزان داد و ستدهای فراوانی با هم دارند سهمی مهم در پدیدآیی جو روانی-اجتماعی کلاس دارند نگاه پژوهشها را به این سمت سوق داده است (فریزر^[۱۴]،۱۹۹۸).
از چشماندازی دیگر آگاهی و شناخت ویژگیهای اضطراب اجتماعی و خودکارآمدی، بازخورد با ارزشی برای معلمان فراهم میکند. زیرا تحقیقات نشان میدهد که چنین عوامل انگیزشی حاکم بر کلاس درس، نقش مهمی در حل مشکلاتی مانند اندوه و افسردگی دانشآموزان، برخورد و تنشهای بین کلاسی، وظیفه‌گرایی و رقابت یا رفاقت کلاسی و … به عهده دارد و همچنین بررسی این مشکلات می تواند راهکارها و الگوهایی را برای بهبود کیفیت زندگی، افزایش رفتارهای سازگارانه، و مبارزه با بسیاری از عوامل تهدید آمیز برای خودتنظیمی و خود کارآمدی فراهم آورد و به تبع آن سبب انجام برنامهها و اقدامات پیشگیرانه در آموزش و پرورش شود. پس شناسایی متغیرهایی که با این عوامل ارتباط دارند میتواند کمک کننده باشد و به دانشآموزان این امکان را میدهد که بر سطح تنیدگی، چالشهای ذهنی، نیازهای مختلف روانی و حس خود ارزشمندی نظارت کنند و در نتیجه رضایت شخصی، عملکردهای تحصیلی بهتر، خودتنظیمی و خودکارآمدی بالایی داشته باشند (سیف،۱۳۹۰).
دوره دبیرستان دورهای است که دانشآموزان مرحله مهمی از زندگی خود را میگذرانند در این دوره اگر جو روانی و اجتماعی کلاس و مدرسه مساعد و مطلوب باشد نه تنها دانش آموزان پیشرفت تحصیلی بیشتری دارند بلکه از نظر سلامت عاطفی و اجتماعی نیز در سطح بالاتری خواهند بود، زیرا عزت نفس و خودپنداره آنها نیز افزایش مییابد (طالب زاده،۱۳۸۷). از آنجا که با توجه به پژوهشهای انجام شده اضطراب اجتماعی تحت تأثیر تمایلات منفی، به ویژه خودکارآمدی، اجتناب در جمع و عزت نفس پایین است اهمیت انجام پژوهش را بیش از پیش آشکار میسازد.
اهداف پژوهش:
اهداف کلی:
تبیین نقش پیشبینیکنندگی اضطراب اجتماعی و جو روانی-اجتماعی کلاس با خودکارآمدی تحصیلی در دانشآموزان سوم دبیرستانی شهر شیراز.
اهداف جزیی:
تبیین رابطه اضطراب اجتماعی و جو روانی-اجتماعی با خودکارآمدی تحصیلی.
فرضیه های پژوهش:
بین اضطراب اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی رابطه وجود دارد.
اضطراب اجتماعی قابلیت پیشبینی خودکارآمدی تحصیلی را دارد.
بین جو روانی-اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی رابطه وجود دارد.
جو روانی-اجتماعی قابلیت پیشبینی خودکارآمدی تحصیلی را دارد.

۴۳/۰

۰۰۹/۰

۶۹/۰

Deformation

۵۵/۰

۲۱/۰

۰۳/۰

۹۸/۰

۰۱۹/۰

۷۳/۰

۰۰۱۴/۰

۰۰۴/۰

۹۹/۰

DSV

۲۹/۰

۱۹/۰

۱۸/۰

۸۶/۰

۱۷/۰

۷۵/۰

۰۷۵/۰

۰۰۱۷/۰

۹۵/۰

Short- turn

با بهره گرفتن از شکل ‏۶‑۴ و جدولی مشابه جدول فوق، درخت­های تصمیم برای سه حالت ذکر شده سناریو اول ایجاد شده است. درخت تصمیم اول با هشت ورودی که در شکل ‏۶‑۵ نشان داده شده است، دارای دقتی نزدیک به ۹۸ درصد و اندازه آن برابر ۳۱ می­باشد. درخت تصمیم دوم دارای دو ورودی بوده و دارای دقت بسیار کم ۸۰ درصد و اندازه به نسبت بزرگ ۴۱ می­باشد. این درخت تصمیم در شکل ‏۶‑۶ به نمایش در آمده است. علت کم بودن دقت درخت تصمیم دوم را باید در ویژگی­هایی که به عنوان ورودی انتخاب شده ­اند، یافت. مقادیر انرژی و آنتروپی برای سیگنال­های پاسخ فرکانسی در حالات مختلف به هم نزدیک بوده و در نتیجه درخت تصمیم فاقد توانایی تشخیص و تمیز بین حالات مختلف خطا خواهد بود و این امر منجر به کاهش دقت و افزایش اندازه درخت تصمیم شده است. در درخت سوم که بصورت ترکیبی ویژگی­های مختلف را به عنوان ورودی استفاده نموده است دارای دقتی برابر ۹۹ درصد و اندازه ۲۵ می­باشد که در شکل ‏۶‑۷ می­توان آن را مشاهده نمود. این درخت ساختاری مشابه درخت اول خواهد داشت اما چون از دو ویژگی دیگر نیز استفاده نموده است، در نتیجه خروجی بهتری دربر خواهد داشت هر چند که درخت تصمیم دوم دارای دقت پایین­تر و اندازه بزرگتری است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

درخت تصمیم علاوه بر اینکه دارای ساختاری ساده وقابل لمس بوده و دقت بالایی دارد، یک ویژگی مهمی را نیز دارا می­باشد که می­توان به انتخاب ویژگی^[۱۳۸] آن اشاره کرد. بدین معنا که از بین ورودی­های مختلف، ورودی­هایی که در طبقه ­بندی دارای وزن بیشتری بوده و به عنوان ویژگی غالب شناخته می­شوند، مشخص خواهد کرد. به عنوان مثال در درخت تصمیم اول از بین هشت ویژگی­ مختلف مورد استفاده در ورودی، تنها چهار ویژگی ضریب همبستگی، انحراف معیار، مجموع مربعات خطا و قدر مطلق مجموع لگاریتمی خطا به عنوان ویژگی غالب و اثرگذار در طبقه ­بندی مشخص شده ­اند. از این خاصیت درخت تصمیم می­توان در مسائلی که فضای ویژگی­ آن بسیار بزرگ بوده استفاده کرد که در ابتدا با درخت تصمیم، ویژگی­های غالب را انتخاب نمود و در مرحله بعد این ویژگی­های غالب را به عنوان ورودی هر سیستم خبره دلخواه استفاده نمود که با این کار باعث بهبود عملکرد سیستم خبره خواهیم شد.
در سناریو اول هر چند که درخت تصمیم دارای دقت بالایی می­باشد، اما اندازه درخت به نسبت بزرگ می­باشد. برای کاهش اندازه درخت باید از ویژگی­های دیگری بهره برد که قدرت تفکیک­پذیری بالایی برای داده ­های جمع­آوری شده داشته باشد بدین معنا که این ویژگی باید بتواند تا آنجا که قادر است داده ­ها را با ایجاد شاخه­ها و برگ­های کمتری جداسازی و طبقه ­بندی نماید. البته باید توجه داشت که در این حالت دقت هم مقدار قابل قبول خود را داشته باشد.

شکل ‏۶‑۵: درخت تصمیم اول- با هشت ورودی: مقادیر آستانه به ترتیب
a=0/744 ، b=099، c=0/99، d=0/98 ، e=0/07 ، f=0/99 ، z=0/97 ، g=0/993، x=0/992 ، h=0/052، k=0/84 ، j=0/38 ، m=0/18، l=0/53

شکل ‏۶‑۶: درخت تصمیم دوم- با دو ورودی: مقادیر آستانه به ترتیب
: a=0/33 ، b=0/414، c=0/215، d=0/19 ، e=0/35 ، f=0/23 ، h=0/2 ، g=0/21، j=0/2 ، k=0/61، l=0/23 ، t=0/198 ، m=0/21، n=0/083 e=0/35 ، r=0/23 ، s=0/22 ، w=0/31، x=0/22 ، z=0/28، y=0/21

شکل ‏۶‑۷: درخت تصمیم سوم- با ده ورودی: مقادیر آستانه به ترتیب :
a=0/74 ، b=0/73، c=0/99، d=0/196 ، e=0/21 f=0/998 ، g=0/999، h=0/06، k=0/84 ، j=0/29 ، l=0/25، m=0/76

سناریو دوم

همانطور که در قسمت آخر بخش قبل بحث شد، به دنبال روشی هستیم که اندازه درخت تصمیم با ثابت ماندن درصد دقت، کاهش یابد. بین منظور روشی که در زیر شرح داده می­ شود، پیاده­سازی خواهد شد.
در بخش مربوط به آنالیز حساسیت بخش‏۵-۴-، مشاهد شد که هر خطایی در چه رنج فرکانسی اثر بیشتر و قابل لمس­تری خواهد گذاشت و در چه رنج فرکانسی تاثیر ملموسی نخواهد داشت. با بهره گرفتن از این نکته می­توان هر پاسخ فرکانسی را به سه رنج فرکانسی تقسیم نموده و برای هر رنج فرکانسی ویژگی­های مورد نظر را محاسبه نمود. هر ورودی­ درخت تصمیم خود شامل چهار ورودی می­گردد که شامل رنج فرکانسی پایین، رنج فرکانسی میانی، رنج فرکانسی بالا و کل رنج فرکانسی خواهد شد و بدین ترتیب فضای ویژگی چهار برابر خواهد شد. در این سناریو هم سه حالت در نظر گرفته می­ شود که در ابتدا تنها ویژگی­های آماری و سپس ویژگی­های سیگنالی و سرانجام ترکیب این دو به عنوان ورودی درخت تصمیم مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شکل ‏۶‑۸ ساختار درخت­های تصمیم در سه حالت را با شرایط جدید نشان می­دهد.

شکل ‏۶‑۸: ساختار سه درخت تصمیم متفاوت با ورودی های متفاوت
درخت تصمیم چهارم با ۳۲ ورودی که در شکل ‏۶‑۹نشان داده شده است، دارای دقتی نزدیک به ۹۸ درصد و اندازه آن برابر ۱۵ می­باشد. اندازه این درخت تصمیم در مقایسه با درخت­های قسمت قبل اندازه بسیار کمتری دارد و در حالیکه دقت آن در همان حد دلخواه و بالا ثابت باقی مانده است. در این درخت تصمیم ۷ ویژگی ضریب­همبستگی رنج میانی، نرخ مجموع مربعات خطا رنج میانی و بالا، احراف معیار رنج پایین و بالا و سرانجام مجموع قدر مطلق لگاریتمی خطا در رنج بالا به عنوان ویژگی­های غالب انتخاب شده اند. همانطور که از شکل ‏۶‑۹ می­توان مشاهده نمود، این مسئله می­باشد که خطا­هایی که در جهت عمودی بوده مانند جا به ­جایی محوری و تغییر فضای دیسک در رنج فرکانسی پایین و میانی قابل تشخیص خواهند بود اما به علت اثر خطای اتصال کوتاه و تغییر شکل بر کل رنج فرکانسی، نیاز به اطلاعات رنج فرکانسی بالا نیز بوده و این امر باعث رشد بیشتر درخت شده است.

شکل ‏۶‑۹: درخت تصمیم با ۳۲ ورودی : مقادیر آستانه پارامترها به ترتیب :
a=0/717 ، b=0/067، c=0/99، e=0/576 ، ، h=0/213، d=0/725 ، g=0/0052

کارخانه تولید پاکت کاغذی
کارخانه ای که پاکت کاغذی برای سیمان، ذغال چوب، غذای حیوانات و … تولید می کند را در نظر بگیرید. مواد اولیه برای چنین عملیاتی رول های کاغذ هستند. فرایند تولید، شامل سه مرحله است: چاپ لگو، چسباندن لبه های کاغذ و دوختن یک یا هر دو انتهای پاکت. هر مرحله شامل تعدادی ماشین است که لزوما مشابه نیستند. ماشین ها در هر مرحله ممکن است از نظر سرعت عمل، تعداد رنگی که می توانند چاپ کنند یا اندازه پاکتی که می توانند تولید کنند، متفاوتند. هر سفارش تولید، در بر گیرنده مقدار معینی از یک پاکت خاص است که باید در موعد مقرر تولید و ارسال شوند. زمان فرایند برای عملیات­های مختلف، با اندازه سفارش متناسب است. تحویل دیرتر از موعد، جریمه ای به شکل از دست دادن اعتبار را در بر دارد که مقدار این جریمه به اهمیت سفارش یا مشتری و میزان تاخیر در تحویل بستگی دارد. یکی از اهداف سیستم زمانبندی به حداقل رساندن مجموع این جرائم است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زمانی که تولید یک ماشین از یک نوع پاکت به نوع دیگر پاکت، تغییر می کند، به یک آماده سازی احتیاج دارد. طول زمان آماده سازی روی ماشین به شباهت های بین دو سفارش متوالی بستگی دارد (تعداد رنگ های مشترک، تفاوت در اندازه پاکت ها و …). یک هدف مهم سیستم زمانبندی، به حداقل رساندن زمان کل صرف شده برای آماده سازی است.
کارخانه تولید تجهیزات لامپ های صنعتی
یک تولید کننده تجهیزات لامپ های صنعتی از خط مونتاژ کنترل شده ای به وسیله اپراتورها استفاده می کند. بر اساس تولید معمول که در راستای خط مونتاژ در جریان است، اپراتورها یک مجموعه تعریف شده از وظایف را دارا می باشند. برای هر تولید شرکت امیدوار به استفاده از زمان­های از پیش تعیین شده ای برای توسعه ایستگاه های کاری^[۱۹] و تخصیص وظایف به این ایستگاه ها برای رسیدن به سطح تولید مناسب و کارایی مطلوب می باشد. حال این نکته مطرح است که خط مونتاژ چگونه می تواند برای تغییرات یا اصطلاحات تولید به منظور دست یابی به سطوح تولید مورد نظر و افزایش کارایی اصلاح شود.
سفارش هایی که به جایگاه تولید رسیده اند باید به کارهایی با موعد تحویل مربوطه تبدیل شوند. این کارها اغلب باید بر روی ماشین ها در قالب یک توالی از پیش تعیین شده پردازش شوند. هنگامی که کار هایی با اولویت بالا آماده پردازش در سیستم باشند و ماشین خاصی مشغول به کار باشد، با توجه به این نکته که کار های دارای اولویت بالا باید بلافاصله پردازش شوند، بریدگی^[۲۰] در سیستم رخ خواهد داد. رویدادهای غیر قابل پیش بینی در کارگاه مانند خرابی ماشین و زمان های بیش از انتظار طولانی شده نیز باید مورد توجه قرار گیرد، به این سبب که می توانند تاثیر به سزایی بر روی زمانبندی داشته باشند. ایجاد زمانبندی دقیق کارهایی که قرار است پردازش شوند منجر به حفظ کارایی و کنترل عملیات می شود. کارگاه تنها قسمت تاثیر گذار بر روی فرایند زمانبندی نمی باشد. در واقع، فرایند زمانبندی تحت تاثیر فرایند برنامه ریزی تولید قرار دارد که برنامه ریزی میان مدت تا بلند مدت را برای کل سازمان بر عهده دارد. هدف فرایند برنامه ریزی تولید، بهینه کردن محصول کلی شرکت، تخصیص بلند مدت منابع بر اساس سطوح موجودی و پیش بینی تقاضا و نیازمندی های منابع است. تصمیماتی که در سطوح بالای برنامه ریزی گرفته می شوند به طور مستقیم بر فرایند زمانبندی موثر می باشند [۳].
اهمیت زمانبندی با معیارهای متمرکز بر دیرکرد از آن جهت مورد توجه است که در محیط کسب و کار حاضر، رقابت تولیدی از طریق قابلیت آن ها برای تولید محصولات با کیفیت بالاتر و هزینه های کمتر تعیین می شود. شرکت های تولیدی در تلاش هستند تا این قابلیت ها را از طریق اتوماسیون و مفاهیم خلاق مانند تولید به هنگام، تکنولوژی گروهی و مدیریت کیفیت جامع^[۲۱] به دست آورند. برای مثال، در سیستم های تولید به هنگام، کارها نباید زودتر و نه دیرتر تکمیل شوند، چرا که به هزینه های زودکرد و دیرکرد منجر می شود. در یک بازار رقابتی، دیر کرد^[۲۲] کارها با توجه به موعد تحویل آن ها به عنوان یک مقیاس عملکرد بسیار مهم برای محیط های تولیدی متنوع، مطرح است. از دیگر زمینه های کاربردی الگوریتم پیشنهادی می توان به:

• • زمانبندی کارها در سیستم های چند پردازنده ای

• • زمانبندی تخلیه و بارگیری بار در بنادر

• • زمانبندی حرکت تاکسی های بی سیم در داخل شهر

• • زمانبندی سرویس به مشتری در فروشگاه های بزرگ

اشاره کرد.
تعریف کلمات کلیدی
مسئله زمانبندی سیستمهای باز: در مباحث تئوریک علوم کامپیوتر مسئله زمانبندی سیستم باز یک مسئله زمانبندی می باشد که در آن یک مجموعه از کارها باید زمان مشخصی را در یک ایستگاه کاری^[۲۳] (ماشین) دلخواه پردازش شود و هدف مشخص شدن زمان هایی است که هر تمامی کارها بایستی در هر ایستگاه کاری پردازش شود [۷۷ ، ۴].
الگوریتم ژنتیک^[۲۴]: تکنیک جستجویی در علم رایانه برای یافتن راه‌حل تقریبی برای بهینه‌سازی و مسائل جستجو است. الگوریتم ژنتیک نوع خاصی از الگوریتمهای تکامل است که از تکنیک­های زیست‌شناسی فرگشتی مانند وراثت و جهش استفاده می‌کند. این الگوریتم برای اولین بار توسط جان هلند معرفی شد [۷۷ ، ۸ ، ۱۹].
در واقع الگوریتم‌های ژنتیک از اصول انتخاب طبیعی داروین برای یافتن فرمول بهینه جهت پیش‌بینی یا تطبیق الگو استفاده می‌کنند. الگوریتم‌های ژنتیک اغلب گزینه خوبی برای تکنیک‌های پیش‌بینی بر مبنای رگرسیون هستند. مختصراً گفته می‌شود که الگوریتم ژنتیک یک تکنیک برنامه‌نویسی است که از تکامل ژنتیکی به عنوان یک الگوی حل مسئله استفاده می‌کند.مسئله‌ای که باید حل شود ورودی است و راه‌حلها طبق یک الگو کد گذاری می‌شوند که تابع شایستگی^[۲۵] نام دارد هر راه حل کاندید را ارزیابی می‌کند که اکثر آنها به صورت تصادفی انتخاب می‌شوند.
نگهداری ماشین: عبارت استراتژی نگهداری و تعمیرات معمولاً به عنوان مجموعه خط مشی‌ها و مفاهیم نگهداری و تعمیرات تفسیر شده ‌است اما از دیدگاه کلان تر این خط مشی‌های نگهداری و تعمیرات و مفاهیم، یکی از چند مولفه اصلی استراتژی نگهداری و تعمیرات را شکل می‌دهند. سایر مولفه‌های ساختاری در تعریف استراتژی نگهداری و تعمیرات عبارت است از ظرفیت نگهداری و تعمیرات، تجهیزات و تسهیلات نگهداری و تعمیرات، تکنولوژی نگهداری و تعمیرات و یکپارچه سازی افقی. در ادبیات این حوزه، استراتژی نگهداری و تعمیرات، به عنوان یک الگوی منسجم و جدا نشدنی و یکپارچه ساز تصمیم‌ها در عناصر استراتژی‌های متفاوت در تجانس با تولید، شرکت و استراتژی‌های سطح کسب و کار معرفی می‌شود. استراتژی نگهداری و تعمیرات اهداف سازمان را آشکار می‌سازد و طبیعت کارکردهای اقتصادی و غیر اقتصادی را که قصد دارد برای سازمان به شکل یکپارچه انجام دهد، تعریف می‌کند. با این تفاسیر ارتباط میان کسب و کار و استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات را از طریق چارچوب زنجیره ارزش معروف پورتر به خوبی می‌توان درک نمود [۷۳].
زمان تکمیل کل کارها: در تولید اختلاف بین زمان شروع و پایان یک رشته کار یا وظیفه می­باشد.
ساختار پایان نامه
در ادامه بحث در فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق بیان شده و در فصل سوم روش تحقیق ارائه می­گردد در ادامه در فصل چهارم محاصبات و یافته های تحقیق برای حل این مساله شرح داده شده، سرانجام در فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها بیان شده است.
فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
هر چند در گذشته توجه کمتری نسبت به مسائل کارگاه باز شده اما به نظر می رسد، در سال­های اخیر، مسائل زمانبندی کارگاه باز مورد توجه محققان بسیاری قرار گرفته است. با این حال، مسائل کارگاه باز در مقایسه با سایر مسائل زمانبندی سهم بسیار کمی از ادبیات موضوع را به خود اختصاص داده اند. تمامی کارهای انجام شده در حقیقت تلاشی برای در نظر گرفتن ویژگی ها و شرایط واقعی در حوزه مسائل زمانبندی بوده است. در این پایان نامه قصد داریم تا مسائل زمانبندی در محیط کارگاه باز را مورد بررسی قرار دهیم و برای حل آن از روش­های فرا ابتکاری استفاده نماییم. در ادامه مروری بر تعاریف اولیه مسائل زمانبندی کرده و همچنین مطالبی در مورد معیارها و محدودیت­های موجود در مسائل زمانبندی سیستم­های باز را مورد تجزیه و تحلیل قرار می­دهیم.
تعریف مربوط به زمانبندی
زمانبندی نوعی تصمیم ­گیری است و فرآیندی است که در جریان برنامه زمانی تعیین می­ شود. در واقع زمانبندی تخصیص منابع^[۲۶] در طول زمان برای مجموعه ای از وظایف است. با توجه به این زاویه دید، بیشتر آموخته های ما در مورد زمانبندی را می توان در مورد تصمیم گیری های دیگر نیز به کار گرفت. زمانبندی مبحثی نظری است که مجموعه ای از اصول، مدل ها، روش ها و نتایج منطقی را در بر می گیرد و بینشی عمیق را در مورد برنامه تخصیص عملیات فراهم می آورد. زمانبندی به تخصیص منابع محدود به وظایف مورد انجام، در طی زمان می پردازد. زمانبندی فرایند تصمیم گیری است که یک یا چند هدف بهینه سازی را شامل می شود. منابع و وظایف ممکن است صورت های مختلفی داشته باشند. منابع ممکن است ماشین ها در یک کارگاه، باند پرواز در یک فرودگاه، کارگردان در یک سایت ساخت وساز، واحدهای پردازش در محیط محاسباتی و غیره باشند. وظایف می توانند شامل یک عملیات فرایند تولید، فرود یا بلند شدن در یک باند پرواز، مراحل مختلف موجود در یک پروژه ساخت، اجرای برنامه های کامپیوتری و غیره باشند. هر وظیفه می تواند سطوح اولویت متفاوتی داشته باشد مانند زودترین زمان ممکن برای شروع^[۲۷] و یا بر اساس موعد تحویل و غیره. تابع هدف نیز می تواند به فرم های مختلفی باشد و یا در حالت دیگر، می تواند کمینه سازی تعداد کارهایی باشد که زمان اتمام کارها^[۲۸] برای آخرین وظیفه باشد و یا در حالت دیگر، می تواند کمینه سازی تعداد کارهایی باشد که زمان اتمام آن ها بعد از موعد تحویل است. زمانبندی یک فرایند تصمیم گیری است که در اکثر سیستم های ساخت و تولید و محیط های پردازش اطلاعات موجود است. همچنین، زمانبندی در حمل و نقل، برنامه زمانی توزیع و سایر صنایع خدماتی دارای کاربرد می باشد ]۲،۳[.
اگر بخواهیم تعریف دیگری از زمانبندی ارائه کنیم که در برگیرنده زوایای دیگری باشد، این تعریف می تواند به این گونه بیان شود که زمانبندی عمل تعیین اولویت ها و یا مرتب نمودن فعالیت ها برای برآورده نمودن الزامات مشخص، محدودیت ها و یا اهداف است. از آنجایی که همچنان زمان یک منبع محدودکننده می باشد، ما نیاز داریم تا به طور خودآگاه یا ناخودآگاه فعالیت هایمان را برای بهره برداری بهینه از این منبع محدود زمانبندی کنیم. با توسعه صنعتی، مساله محدودیت منابع بحرانی تر شده است. در حال حاضر ماشین ها، نیروی کار، تسهیلات نیز علاوه بر زمان به عنوان منابع بحرانی در فعالیت های تولیدی و خدماتی شناخته می شوند. زمانبندی این منابع به افزایش کارایی و بهره برداری از ظرفیت، کاهش زمان مورد نیاز برای تکمیل کارها و نهایتا افزایش سوددهی یک سازمان می انجامد. زمانبندی موثر منابعی همچون ماشین و نیروی انسانی، در محیط به شدت رقابتی امروز الزامی است.
در بیشتر موارد، عمل زمانبندی کارها پس از حل برخی مسائل مربوط به برنامه ریزی اصولی مورد توجه قرار می گیرد. باید همواره این نکته را مد نظر داشت که تصمیمات مربوط به زمانبندی اهمیت کمتری نسبت به مجموعه وسیع تری از تصمیمات مدیریتی دارند. برای مثال، در حل مسائل مربوط به ساخت، مسائل اساسی مدیریتی مربوط به انتخاب محصولی که باید ساخته شود و تعیین میزان تولید هر محصول اولویت دارد. بعد از به کارگیری بررسی بازار و تحلیل های اقتصادی برای حل این گونه مسائل، برنامه ریزی تکنولوژیکی بر روی این مساله که محصول چگونه باید ساخته شود متمرکز می شود. بعد از این که جواب این سوالات مربوط به برنامه ریزی داده شد و در دسترس بودن منابع نیز مورد بررسی قرار گرفت، آنگاه می توان به مسائل زمانبندی به طور مناسب توجه نمود. در واقع زمانبندی ابزاری است که استفاده از منابع در دسترس را بهینه می کند.
زمانبندی از دیدگاهی دیگر
زمانبندی، تخصیص منابع درطول زمان برای مجموعه ای از وظایف است. این تعریف نسبتا کلی واژه، دو مفهوم مختلف دارد. اولا زمانبندی نوعی تصمیم گیری است و فرایندی است که در جریان آن برنامه زمانی را تعیین می کند. از این لحاظ بیشتر آموخته های ما در مورد زمانبندی را می توان در مورد تصمیم گیری های دیگر نیز بکار بست، لذا این مبحث ارزش علمی عام دارد. ثانیا زمانبندی مبحثی نظری است که مجموعه ای اصول، مدل ها، روش ها و نتایج منطقی را در برمی گیرد، که برای ما بینشی عمیق در مورد عمل زمانبندی به همراه دارد که می توان در مورد سایر نظریه ها به کار برد و بنابراین ارزش مفهومی عام دارد.
عناصر مهم مدلهای زمانبندی کارها و منابع اند. در نوشتار های مربوط به زمانبندی، منابع نوعا بر حسب قابلیت های کمی و کیفی خود مشخص می شوند، به طوری که هر مدل نشان دهنده نوع و میزان هر منبع است. هر کار مشخص بر حسب اطلاعاتی از قبیل منبع مورد نیاز، مدت انجام آن کار، زمانی که انجام آن را می توان شروع کرد و زمان تحویل توصیف می شود. به علاوه مجموعه ای از کارها بعضا می توان بر حسب محدودیت های تکنولوژیکی (روابط تقدمی) که در مورد عناصر متشکله آن صدق می کند بیان کرد [۱۷].
تئوری زمانبندی همچنین شامل شیوه های متنوع و مختلف است که در حل مسائل زمانبندی مفید واقع می شود. در واقع، حوزه زمانبندی به صورت نقطه کانونی ایجاد، بکارگیری و ارزیابی روش های ترکیبی ، شیوه های شبیه سازی، روش های شبکه ای و رویکرد های ابتکاری حل مسائل در آمده است. انتخاب شیوه مناسب به پیچیدگی مساله، طبیعت مدل و انتخاب معیار کارایی و عوامل دیگر بستگی دارد. در خیلی از حالات بهتر است چند شیوه به عنوان گزینه های مختلف برخورد به مساله در نظر گرفته شود. به همین دلیل نظریه زمانبندی شاید به همان اندازه که به امر بررسی روشها بپردازد به بررسی مدل ها نیز توجه دارد [۱۸].
برای رده بندی مدل های عمده زمانبندی لازم است ترکیب منابع و رفتار کارها مشخص شود. برای نمونه یک مدل ممکن است یک یا چند نوع منبع داشته باشد. اگر یک نوع منبع داشته باشد کارهای مربوطه احتمالا یک مرحله ای است، در حالی که اگر چند منبع داشته باشد کارها معمولا چند مرحله ای انجام می شود و در هر دو حالت منابع را می توان به صورت یک مجموعه واحد یا موازی در نظر گرفت. به علاوه، اگر مجموعه کارهای در دسترس برای زمانبندی در طول زمان تغییر نکند سیستم، ایستا نامیده می شود، در مقابل اگر یک کار جدید به مجموعه کارها در طول زمان افزده شود سیستم پویا نامیده می شود.
نظریه زمانبندی
نظریه زمانبندی اصولا با مدل های ریاضی سر وکار دارد و بین کار زمانبندی و توسعه مدل­های زمانبندی رابطه برقرار می نماید و به طور پیوسته آن ها را با مسائل نظری و عملی زمانبندی محک می زند.
در این زمینه دیدگاه نظری اغلب به صورت رویکردی کمی است و سعی آن، دست یافتن به ساختار مساله در قالب شکل فشرده ریاضی است. این رویکرد کمی با تفسیر اهداف تصمیم گیری در قالب یک تابع هدف صریح و بیان موانع تصمیم گیری به صورت محدودیت های صریح شروع می­ شود. حل هر مسئله زمانبندی برابر پاسخگویی به این دو سوال است :

• • کدام منبع برای انجام هر وظیفه تخصیص داده خواهد شد ؟

• • هر وظیفه در چه وقت انجام خواهد شد ؟

به عبارت دیگر، وظیفه اصلی مسائل زمانبندی به تصمیم گیری در مورد تخصیص منابع و توالی عملیات منحصر می شود. تئوری زمانبندی شامل شیوه های متنوع و مختلفی است که در حل مسائل زمانبندی مفید واقع گردد. در واقع حوزه زمانبندی، به یک نقطه کانونی برای ایجاد، به کارکیری و ارزیابی روش های حل مسائل تبدیل شده است. این روش ها عبارتند از: رویکردهای ترکیبی، شیوه های شبیه سازی، روش های شبکه ای و رویکردهای ابتکاری. انتخاب شیوه مناسب به پیچیدگی مساله، طبیعت مدل، انتخاب معیار کارایی و عوامل مرتبط دیگر بستگی دارد [۳۹،۴۰].
مروری بر مدل های زمانبندی
عملکرد سیستم های تولیدی و خدماتی با معیارهای بسیاری مانند تعداد ماشین ها، سطح اتوماسیون، ویژگی های مربوط به ساختار مورد نظر، نوع سیستم حمل و نقل و غیره تعیین می شود. تفاوت در این معیارها تعداد بسیار زیادی از مدلی های زمانبندی را به وجود می آورد. پارامترهایی که در زیر بیان می شوند در طول این فصل مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
چارچوب و نمادها
تعداد کارها برابر با n و تعداد ماشین ها برابر با m در نظر گرفته شده است. اندیس های i وj به کارهای i ام و j ام اشاره دارند و اندیس هایk و l به ماشین های k و l اشاره دارند. پارامترهای زیر مرتبط با کار i ام می باشند:
زمان پردازش^[۲۹](Pik) : بیان کننده مدت زمانی است که کار i ام باید بر روی ماشین k ام سپری کند.
زمان آماده به کار بودن^[۳۰] (ri) : زمانی که کار i وارد سیستم می شود و به عبارت دیگر زود ترین زمانی که پردازش کار i می تواند آغاز شود.
موعد تحویل^[۳۱] (di) : زمانی است که در آن، کار طبق قرار قبلی باید به مشتری تحویل داده شود. تکمیل کار بعد از موعد تحوید با جریمه همراه خواهد بود.
وزن^[۳۲] (wi) : وزن کار بیان کننده اولویت آن می باشد. وزن کار در حقیقت بیان کننده میزان اهمیت آن در ارتباط با دیگر کارها در سیستم می باشد. درحالی که می تواند مشخص کننده هزینه نگهداری کار در سیستم نیز باشد. داده های اشاره شده از نوع ایستا می باشند به این معنی که به زمانبندی بستگی ندارند. نقطه مقابل داده های دینامیک هستند که از قبل مشخص نبوده و وابسته به زمانبندی می باشند.
زمان تکمیل کار (Cik) : مدت زمانی است که کار i بر روی ماشین k تکمیل شده است.
ترکیب ماشین ها (محیط های کار)
مدل های زمانبندی معمولا از طریق ترکیب ماشین ها، محدودیت ها و توابع هدف مشخص می شوند. پارامترهای متعددی در تعریف مسائل زمانبندی و طبقه بندی آن ها مطرح هستند. از این رو لازم است که ابتدا پارامترهایی را که به نوعی در طبقه بندی مسائل دخیل هستند، مشخص نماییم. در ذیل فهرستی از این پارامترها گرد آوری شده اند.
تابع هدف (مانند حداقل کردن زمان اتمام کل کارها^[۳۳]، حداقل کردن حداکثر زمان دیرکردها)
زمان های آماده سازی (وابسته یا مستقل از توالی عملیات)
افق برنامه ریزی (کوتاه مدت – بلند مدت – میان مدت )

• •  با واژه‌ی خارا ۳ تشخیص ساخته شده است:

*خون گشتن دل خارا؛ تشخیص:
دل خارا از بیم تیغ او خون گشت پنداری
که آتش رنگ خون دارد چو بیرون آید از خارا(۱۶)
و نیز نک ابیات: ۸۷۵۱ و ۲۴۸۹
خاشاک

• • با واژه‌ی خاشاک ۱ تشبیه ساخته شده است:

*خاشاک‌ها سوی ژرفی بر آب روان؛ مشبهٌ‌به فرار کردن مبارزان عدو از جهت از جهت سبکی و تندروی:
به سوی باز شد از پیش او چنان تازند
چو سوی ژرفی خاشاک‌ها بر آب روان(۵۰۷۰)
خاطر

• • با واژه‌ی خاطره ۱ تشخیص ساخته شده است:

*باریافتن خاطر؛ تشخیص:
گویی آن خاطر زدوده‌ی او
یابد اندر ضمیر هر کس بار(۲۴۰۱)
خاک

• • با واژه‌ی خاک ۱۰ تصویرکنایی ساخته شده است:

*از خاک بر آوردن؛ کنایه از ارزش و اعتبار بخشیدن، غنی و بی نیاز کردن(عفیفی، ۱۳۷۲: از خاک برآوردن):
سپاهی را بر خاک نشاند به نبردی
جهانی را از خاک برآرد به نوالی(۸۰۸۳)
*بر خاک نشاندن؛ کنایه از خوار و بی اعتبار کردن( دهخدا ۱۳۹۱ : ذیل خاک:
نک نمونه‌ی پیش
*خاک به دهان کسی بودن؛ کنایه از لال شدن، خفه شدن(عفیفی، همان: ذیل خاک بر دهان کسی بودن):
اندر سیر شاه چه بد تاند گفتن
بد گوی بد اندیش که خاکش به دهان باد(۷۱۸(
*خاک بوسیدن؛ کنایه از فرمانبرداری کردن و نیز تواضع و فروتنی کردن:
همه میران جهان دیده کزو یاد کنند
خاک بوسند و بیالایند از خاک جباه(۷۱۱۹)
و نیز نک بیت: ۵۹۷۲
*خاک پی کسی بودن؛ کنایه از مطیع و فرمانبردار بودن، تواضع و فروتنی کردن(دهخدا، ۱۳۹۰: ذیل خاک):
نامداران جهان خاک پی میر منند
همه خواهند که باشند مر او را ز خدم(۴۶۶۶)
*در خاک غلتیدن پیش کسی؛ کنایه از تواضع و فروتنی کردن و نیز کشته شدن و مردن :
شوم در خاک غلطم پیش خواجه
بگریم، کج کنم سر پیشش اندر(۳۶۳۳)
*خاک را غنجار کردن؛ کنایه ازسرخ کردن و نیز خون ریختن بسیار:
دو دختر و دو زنش را فرو کشید از پیل
به خون لشکر او کرد خاک را غنجار(۱۲۱۹)

• • غنجار: غازه است و آن سرخی باشد که زنان به جهت زیبایی بر روی خود مالند(خلف تبریزی، ۱۳۹۱: ذیل غنجار).

*خاک راه کسی را سرمه کردن؛ کنایه از ارادت داشتن، بندگی کردن و خدمت کردن:
با بندگان مرا به ره اندر عدیل کن
تا در دو دیده سرمه کنم خاک راه تو(۶۸۳۱)
*خاک نرم بر کسی یا چیزی سوهان کردن؛ کنایه از آزار دادن(عفیفی، ۱۳۷۲: خاک بر کسی سوهان کردن):