در جدول ۴-۱۹ مشخصه های آماری رگرسیون نشان داده شده است. نتایج ضریب بتا نشان می دهد که تنها حمایت عاطفی دوستان تغییرات مربوط به فعالیت بدنی در اوقات فراغت را با اطمینان ۹۹% پیش بینی می کند. همچنین ضریب رگرسیونی متغیر حمایت عاطفی روی بخت فعالیت نشان می دهد که به ازای یک واحد افزایش در نمره حمایت عاطفی دوستان، بخت فعالیت ورزشی جوانان ۲۳/۱ افزایش می یابد.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه
در این فصل به بحث و بررسی پیرامون نتایج پژوهش و ارائه پیشنهادات بر مبنای نتایج به دست آمده خواهیم پرداخت. سرآغاز بحث، نتایج به دست آمده از آمار استنباطی خواهد بود، سپس به بحث و بررسی در مورد موضوع مورد مطالعه پرداخته خواهد شد؛ در پایان نیز پیشنهادات کاربردی و پژوهشی ارائه خواهد شد.
۵-۱- یافته های پژوهش
هدف این پژوهش تعیین نقش حمایت اجتماعی در نحوه ی گذراندن اوقات فراغت (با تأکید بر فعالیت بدنی) در پسران جوان شهر یزد بود. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی زمینه یابی (پیمایشی) از نوع مقطعی بود. جامعه آماری این تحقیق کلیه جوانان پسر بین ۱۵ تا ۲۴ سال شهر یزد بود که تعداد آن ها طبق آخرین داده های مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ بالغ بر۶۲۰۰۰ نفر می باشد (سالنامه آماری استان یزد، ۱۳۹۰). حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول مورگان و با احتساب افت آزمودنی تعداد ۳۸۲ نفر انتخاب شد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با رعایت سهم جوانان هر محله انتخاب شد. شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه بود. پرسشنامه به صورت حضوری در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نتایج زیر بدست آمد:

• بین حمایت والدین و نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد ارتباط معنی داری وجود دارد.

• بین حمایت دوستان و نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد ارتباط معنی داری وجود دارد.

• بعد متغیرهای حمایت والدین و حمایت دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارند و حمایت دوستان تأثیر بیشتری نسبت به حمایت والدین دارد.

• بعد متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و حمایت اطلاعاتی والدین بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.

• بعد متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و حمایت عاطفی دوستان بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.

۵-۲- بحث و بررسی
سؤال اول این تحقیق به بررسی تأثیر حمایت اجتماعی والدین بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج آزمون t- استیودنت نشان داد که حمایت والدین بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد. در همین ارتباط، وحیدا و همکاران (۱۳۸۵) در تحقیق خود نشان دادند که حمایت والدین در مشارکت زنان در فعالیت بدنی و ورزش مؤثر است. علاوه بر این تحقیق که نتایج آن همسو با نتایج تحقیق حاضر می باشد، یاون هیو و همکاران (۲۰۱۱)، فنگ (۲۰۱۱) و سیلوا و همکاران (۲۰۱۲) نیز در تحقیقات خود نشان دادند که حمایت اجتماعی می تواند در افزایش فعالیت بدنی در زمان فراغت، نقش شایانی داشته باشد. در تبیین این یافته ها می توان گفت انسان همیشه تحت تأثیر دیگران قرار می گیرد. در جامعه ایرانی، حمایت و رضایت والدین به عنوان روشی جهت اجتماعی شدن فرزندان استفاده می شود. والدین می توانند با حمایت های خود از جوانان و تشویق آنها به ورزش نقش مهمی در سلامت آنها ایفا کنند. بنابراین در طی سال های شکل گیری و تکوین شخصیت و رفتار فرد، حمایت والدین از اهمیت زیادی برخوردار است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سؤال دوم این تحقیق به بررسی تأثیر حمایت اجتماعی دوستان بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج آزمون t- استیودنت نشان داد که حمایت دوستان بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد. در همین ارتباط قائدی و همکاران (۱۳۸۹)، در مطالعه ای به این نتیجه رسیدند که تأثیر دو عامل ورزش کردن دوستان و خانواده به تأثیر پیوند ها و روابط در درون جامعه اشاره دارد. هر اندازه که زمینه برای حضور جوانان در جامعه افزایش یابد شبکه روابط جوانان گسترده تر شده و موجبات مشارکت بیشتر جوانان در حوزه های مختلف از جمله امور ورزشی را فراهم می کند. آنچه در خور توجه است تأثیر گذاری شبکه دوستان بر این مشارکت بوده است که با دیدگاه های عنوان شده در تئوری شبکه نیز همخوانی دارد. آنچه که سبب ایجاد تفاوت ها می شود، واکنش هایی است که افراد مهم پیرامون فرد در مقابل او ارائه می کنند. بسیاری از محققین معتقدند حمایت اجتماعی باعث می شود که فرد احساس کند مورد علاقه است، از وی مراقبت می شود، ارزش و احترام دارد و متعلق به یک شبکه از ارتباطات است. سابیستون و کراکر^[۱۴۹] (۲۰۰۸)، در مقاله ای با عنوان «ادراکات شخصی و اثرات اجتماعی به عنوان ارتباط با فعالیت بدنی اوقات فراغت نوجوانان» لیاقت، شایستگی و احساس شخصی از اثرات اجتماعی و فعالیت بدنی را مورد ارزیابی قرار دادند. نتیجه گرفته شد که احساس شایستگی، لذت، علاقه، اعتقادات و دیگر رفتارهای برجسته، به طور مهمی با فعالیت بدنی نوجوانان مرتبط است. بر اساس این تحقیق پسران نوجوان در مقایسه با دختران، باورهای شایستگی بالاتر، ارزش ها، تأثیرات اجتماعی و رفتارهای فعالیت بدنی بیشتری را گزارش کردند. نتایج تحقیقات اشاره شده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد و نشان می دهد انسان به عنوان یک موجود اجتماعی، زمان قابل توجهی را در گروه به سر می برد. دیگران مهم با فراهم کردن حمایت های اجتماعی لازم، زمینه را برای مشارکت ورزشی افراد فراهم می آورند و نیز حمایت اجتماعی مرتبط با وظایف و کارکردهایی است که دیگران مهم برای راحت تر سازی انجام عملی توسط فرد، انجام می دهند گفته می شود. بر طبق نظریه یادگیری، رفتار از طریق تجربه مستقیم و مشاهده دیگران و الگو گرفتن از آنها آموخته می شود.
سؤال سوم وچهارم این تحقیق به بررسی تأثیر بعد متغیرهای حمایت اجتماعی والدین و دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت، که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت والدین و دوستان هر دو به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و متغیر حمایت اجتماعی دوستان تأثیر بیشتری نسبت به حمایت والدین دارد. در همین ارتباط، ترین^[۱۵۰] (۲۰۰۷)، در پایان نامه ی خود با عنوان «ارتباط بین حمایت اجتماعی و پایبندی به یک برنامه ی فعالیت بدنی مبتنی بر همسالان در میان دختران نوجوان» به بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و پایبندی به یک برنامه پرداخت. ۱۳ شرکت کننده در مدت یک ماه مورد آزمایش قرار گرفتند و نتایج به این صورت بود که حمایت همسالان اثر قدرتمندی به روی مشارکت در فعالیت بدنی محسوب می شود. دوستان می توانند رفتارها و احساسات و ادراکات خود را در جوانان تحت تأثیر قرار داده و ممکن است نقش برجسته تری را نسبت به والدین ایفا کنند.
سؤال پنجم این تحقیق به بررسی تأثیر ابعاد مختلف حمایت اجتماعی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت اطلاعاتی والدین به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد. در همین ارتباط اولیویرا^[۱۵۱] و همکاران (۲۰۱۱)، در مطالعه ای با عنوان «حمایت اجتماعی و فعالیت بدنی اوقات فراغت» اقدام به بررسی تأثیر گذاری چهار بعد حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت، پرداخت، نتایج به دست آمده نشان دادند که بعد اطلاعاتی حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت یا زمان سپری شده بر حسب فعالیت خاص تأثیر داشته است. نتایج تحقیق نامبرده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد. در تبیین این یافته می توان گفت والدین با حمایت های خود، مخصوصاً حمایت اطلاعاتی که شامل توصیه ها، جهت گیری ها، پیشنهادات و یا بازخوردها به فرزندانشان راجع به چگونگی عملکردش در اوقات فراغت می باشد ، موجب گرایش هر چه بیشتر آنها به فعالیت های ورزشی می شوند.
سؤال ششم این تحقیق به بررسی تأثیر ابعاد مختلف حمایت اجتماعی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت عاطفی به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد. در همین ارتباط اولیویرا و همکاران (۲۰۱۱)، در مطالعه ای با عنوان «حمایت اجتماعی و فعالیت بدنی اوقات فراغت» اقدام به بررسی تأثیر گذاری ابعاد حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت پرداخت، نتایج به دست آمده نشان دادند که بعد عاطفی حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت یا زمان سپری شده بر حسب فعالیت خاص تأثیر داشته است. نتایج تحقیق نامبرده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد. در تبیین این یافته می توان گفت دوستان از طریق احساس همدلی، مراقبت، توجه و علاقه می توانند، شخص را به داشتن احساس راحتی، آسایش، اطمینان، تعلق داشتن و مورد محبت قرار گرفتن به هنگام فشار و تنش مجهز نمایند.
۵-۳- پیشنهادات
۵-۳-۱- پیشنهادهای کاربردی
۱- با توجه به این که نتایج این تحقیق نشان داد والدینی که حمایت های بیشتری برای فعالیت های ورزشی جوانان خود انجام می دهند، فرزندانشان نیز بیشتر اوقات فراغت خود را به ورزش اختصاص می دهند، پیشنهاد می شود تا برای حفظ سلامتی و شادابی جوانان، والدین هر چه بیشتر فرزندانشان را به امر ورزش تشویق کنند و شرایط مساعدی برای این امر فراهم سازند.
۲- نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که دارای دوستانی هستند که از فعالیت های ورزشی آنها حمایت می کنند، فعالیت های ورزشی بیشتری نیز در اوقات فراغت خود انجام می دهند؛ بنابراین پیشنهاد می شود والدین روی دوستان فرزندانشان حساس باشند و به جوانان خود توصیه کنند دوستان ورزشکار برای خود انتخاب نمایند. جوانان نیز روابطشان را با دوستان ورزشکار خود افزایش دهند و دیگر دوستان را هم به انجام فعالیت های بدنی در اوقات فراغت تشویق کنند.
۳- بررسی سؤال پنجم تحقیق حاضر نشان داد که حمایت اطلاعاتی والدین به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و دو متغیر حمایت عاطفی و ابزاری والدین وارد مدل نمی شوند؛ بنابراین پیشنهاد می شود والدین فقط با یاد آوری و اطلاع دادن در مورد ورزش، ارائه توصیه ها، نظرات و پیشنهادهای مؤثر در خصوص عملکرد فرزندشان در زمان فراغت، جوانان خود را به امر ورزش تشویق کنند؛ و در این راه، نیاز به صرف هزینه های مادی و غیره نیست.
۴- یافته مرتبط با سوال ششم تحقیق حاضر نشان داد حمایت عاطفی دوستان به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و دو متغیر حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان وارد مدل نمی شوند؛ بنابراین پیشنهاد می شود، جوانان برای تشویق دوستان خود به ورزش، از لحاظ عاطفی بیشتر به آنها نزدیک شده و آنها را به ورزش تشویق کنند و از همین طریق، محبت، توجه و اعتماد دوستانشان را جلب کنند.
۵-۳-۲- پیشنهادهای پژوهشی
۱- با توجه به مهم بودن فعالیت های ورزشی برای حفظ سلامتی کودکان در سنین پایه، پیشنهاد می شود تا این تحقیق در بین دانش آموزان راهنمایی و ابتدایی شهر یزد نیز انجام شود.
۲- پیشنهاد می شود در مطالعه ای جداگانه روی دختران و پسران، تأثیر حمایت های اجتماعی والدین و دوستان روی ورزش در اوقات فراغت بررسی شود.
۳- با توجه به این که متغیّر های دیگری مانند وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده ها در نحوه گذراندن اوقات فراغت جوانان تأثیر گذار می باشد پیشنهاد می شود، تأثیر این متغیرها نیز بر روی میزان فعالیت های ورزشی بررسی شود.
۴- در تحقیقی توصیفی نحوه گذراندن اوقات فراغت جوانان شهر یزد و اینکه اکثراً اوقات فراغت خود را به انجام چه کارهایی اختصاص می دهند، بررسی شود؛ تا بتوان به طور مطلوبتری برای اوقات فراغت آنها برنامه ریزی کرد.
منابع
منابع فارسی
آبکار، علیرضا. ۱۳۸۵. جایگاه فعالیت های جسمانی در اوقات فراغت دانشجویان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر.
ابراهیمی، قربانعلی؛ بهنوئی گدنه، عباس. ۱۳۸۸. اوقات فراغت و هویت: بررسی جامعه شناختی رابطه اوقات فراغت با هویت شخصی در بین جوانان شهر بابلسر، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال پنجم، ۱۴: ۱۴۸-۱۲۷.
ابراهیمی، قربانعلی؛ رازقی، نادر؛ مسلمی پطرودی، رقیه. ۱۳۹۰. جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره پیاپی ۴۴.
احمدی، سید احمد. ۱۳۷۵. روان شناسی نوجوانان و جوانان: شخصیتی، رفتاری، تحصیلی، شغلی، بزهکاری، تهران، نشر نخستین: شعله.
احمدی، خدابخش؛ فتحی آشتیانی، علی ؛ ثابتی، زهرا. ۱۳۸۴. بررسی شیوه های اثر بخش و غیر اثر بخش گذراندن اوقات فراغت در بین فرزندان کارکنان سپاه ،کتابچه خلاصه مقالات سومین کنگره طب نظامی، ۱۵-۱۳، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله ، ص ۴۱۲.
اردکانیان، عباس. ۱۳۸۹. اهمیت اوقات فراغت در ارتقای سلامت جامعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر.
اسدی، علی. ۱۳۵۲. گذران فراغت در رضائیه، تهران: دبیر خانه شورای عالی فرهنگ و هنر، فرهنگ و زندگی، شماره ۱۲.
افروز، غلامعلی. ۱۳۷۰. هنگامه های فراغت، زمینه ساز بهداشت روانی و بستر خلاقیت ها، مجله پیوند، شماره ۱۴۲.
الهام پور، حسین ؛ پاک سرشت، محمد جعفر. ۱۳۸۲. بررسی الگوی گذراندن اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران، مجله علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره ی سوم، سال دهم، شماره های ۳و۴ ، صص ۶۲-۳۹.
امیرتاش، علی محمد. ۱۳۸۳. فوق برنامه و اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت های ورزشی، مجله المپیک، سال دوازدهم، شماره ۲ پیاپی، تابستان ، صص ۳۷-۵۱.
برازنده، علی. ۱۳۷۷. بررسی عوامل مؤثر در گذراندن اوقات فراغت کارمندان بانک مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
بیوک آﻗﺎزاده، ﺑﻬﺮوز. ۱۳۸۵. ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮه ﮔﺬران اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴﺎم ﻧﻮر ﻣﺸﮕﻴﻦ شهر، داﻧﺸـﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت.
پاپلی یزدی، محمد حسین ؛ سقایی، مهدی. ۱۳۸۵. گردشگری؛ ماهیت و مفاهیم، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران، چاپ اول.
پاک سرشت، سلیمان. ۱۳۸۵. مصرف اینترنت در سبک های فراغتی جوانان تهرانی، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۵ ، سال دوم. بهار و تابستان ۸۵.
پور اسماعیل، احسان. ۱۳۸۵. بهره وری از اوقات فراغت با توجه به نظرات جامعه شناسان و مقایسه ی آن با آموزه های حیاتی، پژوهش دینی. زمستان، شماره ۱۴، صص ۲۰۶-۱۸۴.
پهلوان، منوچهر ؛ برزیگر، سیده فاطمه. ۱۳۹۰. بررسی گرایش به نحوه ی گذراندن اوقات فراغت در بین دختران مقطع متوسطه شهرستان آمل، فصلنامه جامعه شناسی مطالعات جوانان. سال دوم، شماره ۳، پاییز، صص ۶۶-۵۳.
تندنویس، فریدون. ۱۳۷۵. نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان کشور با تأکید بر فعالیت های ورزشی، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.

تحصیلات می تواند زنان را برای حضور در بازار کار مهیا سازد. از طرف دیگر در این مرحله به علت توسعه بخش خدمات ، تقاضا برای اشتغال زنان افزایش می یابد (وایر^[۴۱] ، ۱۹۸۱ :۵۷) از آنجا که مشارکت در نیروی کار زنان می تواند از عوامل دیگر (مثلا ساختار خانواده) تاثیر پذیرد ، ممکن است توسعه اقتصادی تنها شانس مساوی در برخورداری از آموزش را فراهم کند و هیچ اثری در کاهش نابرابری جنسیتی در بازار کار نداشته باشد (افشاری و شیبانی، ۱۳۸۰ : ۱۲۳) .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تحصیلات بعنوان یک عامل اجتماعی مهم ، نقش عمده ای در میزان مشارکت زنان در نیروی کار دارد. به نظرمی رسد که با افزایش تحصیلات ، میزان مشارکت زنان در نیروی کار افزایش می یابد . اما عامل تحصیلات همیشه اثر خود را در ارتباط با عوامل دیگر نشان می دهد. چگونگی رابطه بین تحصیلات و مشارکت زنان تا حدودی به امکانات اشتغال بستگی دارد. در گذشته زنان بیسواد مشارکت بیشتری در نیروی کار داشتند اما در حال حاضر چنین نیست . گاهی تحصیلات بالاتر موجب عدم مشارکت می شود ، چرا که مثلا زنان تحصیل کرده با مردان تحصیل کرده ازدواج می کنند و از نظر مالی مشکل ندارند. بنابراین در اینجا میل به کار عامل مهمی است. بیکاری زنان تحصیل کرده نیز بیشتر از بیکاری مردان تحصیل کرده است . گسترش تحصیلات با انتظارات افراد نیز رابطه دارد. بنابراین با افزایش توقعات و انتظارات امکان دستیابی به کار کم می شود (توسلی ، ۱۳۷۵ : ۸۹) .
۵- سن
دیدگاه جالبی توسط کلارک^[۴۲] وهمکاران در سال۲۰۰۳ مطرح شده که در بررسی خود ، تغییر سن را سنجیده و در یافته اند که رابطه بین رضایت شغلی وسن برای زنان خطی و مثبت است .بر این اساس برای تاثیر متغیر سن بر رضایت شغلی، شواهد بسیاری است. توضیح ممکن برای این وضع در این حقیقت نهفته است که زنان و مردانی که در گروه سنی یکسانی قرار دارند، احتمالاً پدیده های اجتماعی و سازمانی مشابهی از قبیل تغییرات تکنولوژیکی، تمایلات اجتماعی و سازمانی را تجربه نموده اند .
استوارت رابینسون^[۴۳] در سال ۱۹۹۲ در نتیجه ی تحقیق خود بیان می دارد که مشارکت زنان در نیروی کار موجب افزایش میزان استرس در میان آنها گشته است و هاستن^[۴۴] در سال ۱۹۹۲ دریافته است زنانی که بیرون از خانه کار می کنند به ناچار با استرس های ناشی از نقش حرفهای خویش نیز سرو کار دارند.پدیده هایی نظیر تأخیر درسن ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج، بالا رفتن نرخ تجرد قطعی، کاهش تعداد فرزندان و … از مهمترین آثار ناشی از خروج زنان از خانه و اشتغال به کار آنها در اجتماع است. همچنان که به نظر میرسد این تحولات کند و بطیء اما در حال وقوع است.براساس آمارهای موجود و تحت شرایط اقتصادی – اجتماعی جدید میانگین سن ازدواج یا میانگین سن اولین ازدواج در بسیاری از جوامع صنعتی رو به افزایش است.
اینکه میانگین سن ازدواج زنان دبیر درکشور ما در سال ۷۵براساس آمارهای رسمی هجده سال و در بین پسران بیست و چهار سال بوده است در حالی که این میانگین در سال ۱۳۸۰ به بیست و دو سال برای دختران و بیست و شش سال برای پسران رسیده است، شاهدی بردرستی ادعای ماست. همچنین برابرآمار اعلام شده از سوی ثبت احوال استان خراسان ، طی شش ماه اول سال ۱۳۸۰ در آن استان میزان ازدواج نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۷۹، چهار درصد و در سطح کشور ۹۶/۲ درصد کاهش یافته است.
بالا رفتن سن ازدواج زنان دبیر، خود در تشکیل خانواده پایداری خانواده و نظایر آنها تأثیر دارد. بالا رفتن سن ازدواج حتی در مواردی به وضعیت خانواده های بدون فرزند منجر میگردد که خود باعث ناپایداری خانواده می شود.نیازهای اقتصادی تا حد زیادی به عنوان انگیزه ازدواج و تشکیل خانواده به حساب می آید.
تأثیر متقابل زنان و سن ازدواج چندان نیازمند بحث نیست .دختران با احراز فرصت‌های شغلی موقعیت‌های اجتماعی تازه‌ای می‌یابند و شرایط سخت‌تری برای ازدواج خود در نظر می‌گیرند. یک زن شاغل تمایل چندانی ندارد با فردی که جویای کار یا با شخصی با موقعیت شغلی پایین‌تر ازدواج کند. از سوی دیگر، دغدغه حمایت اقتصادی، خود یکی از انگیزه های تمایل به ازدواج است که در زنان دارای مشاغل ثابت و حمایت‌های تعیین شده‌ بازنشستگی کمتر دیده می شود . بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که دختران شاغل به سن تجرد قطعی برسند. در کشورهایی که روابط جنسی آزاد بیشتر شیوع دارد، این احتمال افزایش می‌یابد. در کشورهای صنعتی، که آهنگ رو به رشد اشتغال زنان در آنها بیش از کشورهای در حال توسعه است با نسلی از سالخوردگان مجرد مواجه هستیم (زیبایی نژاد،۱۳۸۸: ۴۴).
گرچه برآورده شدن نیازهای مالی زنان دبیر توسط خودشان خیلی خوب و مثبت به نظر می‌رسد ، اما واقعیت این است زنی که نیازمالی نداشته باشد ، تمایل کمتری برای ازدواج دارد . همان طور که اگر مردی نیاز جنسی در خود نبیند ازدواج نمی‌کند . اشتغال زنان دبیر می‌تواند مصلحت‌های مهمی چون تأمین نیازهای ضروری خانواده و اجتماع را در پی داشته باشد، چنان که می‌تواند مظاهراتی را در پی آورد که نباید به سادگی از کنار آنها گذشت و در سنین بالاتر این عدم مشارکت اقتصادی مشاهده شده است ( علی پریور،۱۲۶:۱۳۸۹).
۶ -مسئولیت اجتماعی
در اشتغال زنان فرصت زمانی بیشتر، تحصیلات و امکانات ویژه‌ای برای نقش آفرینی زن شاغل امروز وجود دارد . زیرا به سمت ایفای مسئولیت های اجتماعی در شکل احراز فرصت‌های شغلی می‌کشاند. نظام مدیریت اجتماعی می‌تواند این ظرفیت را به منظور گسترش ارزش‌های اخلاقی و استحکام و پویایی خانه و اجتماع به کار گیرد. در برخی مطالعات انجام شده درباره وضعیت اجتماعی - اقتصادی ، مسئولیت اجتماعی از مهم ترین عوامل مشارکت اقتصادی زنان می باشند(شادی طلب ، ۱۳۸۱: ۱۹۳) .
اگر شاخصه‌های اشتغال زنان بر اساس متون دینی طراحی گردد و آسیب‌ها و آفت‌های اشتغال زنان شناسایی شده و تدابیری برای رفع آنها اندیشیده شود، پیامدهای منفی اشتغال زنان تقلیل خواهد یافت.شواهد کافی دال بر تاثیر جداگانه جنس و سن بر مسئولیت اجتماعی و فرهنگ سازمانی آمده است . به ویژه یافته های چندین پژوهش نشان می دهد که زنان رضایت بیشتری نسبت به مردان از مسئولیت اجتماعی از خود نشان می دهند .
در تلاشی به منظور شفاف ساختن این آشفتگی، برخی از پژوهشگران اخیراٌ به واقعیت های گوناگون مسئولیت اجتماعی پرداخته اند و نتیجه گرفته شده است که مسائلی همچون حقوق، ترفیعات، نظارت بر کار وبه طورکلی مسئولیت اجتماعی بسیار برای زنان شاغل بسیار مهم است(ترکمانی و میرزایی ، ۱۳۷۸ : ۹۵ ).
۷ - تاهل و تجرد
مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی ، مخصوصا در کشورهای در حال توسعه ، تابع نگرش ها و تحولات اجتماعی است. (احمدنیا،۱۳۸۰ : ۶۸) در بررسی نقش عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت محدود زنان به اولویت دادن به نقش های سنتی در مقابل نقش جدید شغلی زنان در جامعه و فرهنگ ایرانی و به ویژه اهمیت آن از دیدگاه زنان ، وجود نگرش منفی مردان نسبت به نقش شغلی زنان متاهل در بازار کار و احساس تعارض نقش در مورد مادران شاغل اشاره کرده است.
طبق نظریات جامعه شناختی فمینیستی، موقعیت زن در خانه و خانواده جزئی از کل سیستم اجتماعی است که آنها را تابع مردان می سازد. زنان دارای تحصیلات بالا ، مجرد و یا بدون بچه معمولا دارای فعالیت اقتصادی منظم هستند و اغلب در مشاغلی هستند که ادامه نقش آنها در خانه است ، مثل تدریس ، پرستاری و غیره .
از آنجا که یکی از وظایف زنان متاهل در جوامع مختلف بدنیا آوردن و تربیت فرزندان است ، نقش عوامل جمعیتی در شرکت زنان در نیروی کار اهمیت فراوانی دارد. سن تاهل زودتر و باروری بالاتر می تواند با مشارکت کمتر زنان در نیروی کار مرتبط باشد ، اما این همبستگی می تواند با توجه به شرایط مختلف اقتصادی و اجتماعی (سطوح توسعه) به اشکال متفاوتی نمایان شود.
تاثیر فرزندآوری بر کار زنان دبیر می تواند دارای ابعاد مختلفی باشد. اولا می تواند مانع کار کردن زنان شود. این در حالتی است که فرزندآوری و تربیت فرزندان آن چنان زنان را مشغول می کند که آنان از پرداختن به کارهای دیگر باز می مانند. ثانیا ممکن است هنگامیکه مراقبتی برای یک نوزاد لازم باشد ، مشارکت در نیروی کار را دچار وقفه کند. در چنین وضعیتی بعد از سپری شدن دوران اولیه زندگی نوزاد و کمتر شدن حجم کارهای مراقبتی ، مادران می توانند کار بیرون از خانه فرد را دوباره شروع کنند. ثالثا تربیت و فرزندآوری بر کمیت و کیفیت نیروی کار زنان دبیر تاثیر می گذارد ، مثلا با کاهش ساعات حجم کار زنان ، قابلیت شغلی آنها کاهش می یابد ، رابعا تاهل ممکن است نوع کار زنان را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین وضعیتی وجود فرزندان موجب می شود تا زنان به سمت مشاغلی که بیشتر با وظیفه فرزندآوری و تربیت فرزندان ارتباط دارند، تمایل پیدا کنند. رابطه بین فرزندآوری (باروری) زنان دبیر و مشارکت آنها در نیروی کار غالبا دو طرفه است. از یک طرف این فعالیت های شغلی زنان است که میزان باروری و فاصله گذاری بین فرزندان را تعیین می کنند. زنان دبیر ممکن است برای این که شغل خود را از دست ندهند ، دیرتر ازدواج کنند و یا اینکه برای به حداقل رساندن اثر وقفه باروری برفعالیت های شغلی ، فاصله تولد فرزندان خود را بیشتر کنند. از طرف دیگر باروری کمترموجب آن می شود تا زنان برای فعالیت های خارج از خانه زمان بیشتری داشته و جذب بازارهای شغلی بیرون از خانه شوند. در بررسی تاثیرات اشتغال زنان دبیر بر میزان باروری آنان تاثیر منفی اشتغال بر باروری نشان داده شده است. تاثیر متقابل فعالیت های مرتبط با تجربه نسل زنان شاغل و مشارکت آنها در نیروی کار می تواند از طریق عوامل دیگر تغییر یابد( جارالهی ، ۱۳۷۴ : ۳۵ ).
قوانین رسمی و قواعد اجتماعی مرتبط با حقوق و وظایف اجتماعی وفردی زنان شاغل متاهل، نیز بر میزان مشارکت اقتصادی آنها اثر می گذارد. در این مورد اگر حقوق زنان متاهل در قبال مالکیت اموال ، تقسیم ارث ، تعیین همسر ، تصمیم گیری در خانواده و انتخاب شغل ، قوانین مرتبط با اشتغال زنان در جامعه و سیاست های دولتی موفق ، گسترش اشتغال زنان باشد ، تسهیلات لازم در به کارگیری زنان در مشاغلی مثل تدریس مهیا می شوند (مهر انگیزکار ،۳۱۲:۱۳۷۹) . در بررسی در مورد حضور زنان در بازار کار ایران بیان شده است که عدم گرایش زنان متاهل شاغل به بخش خصوصی (برای اشتغال) تا حدودی به علت عدم وجود امکانات جنبی نظیر مهد کودک بوده است.تبعیض در انتخاب کارکنان بر اساس جنس ، اگر به نفع مردان باشد ، موجب کاهش مشارکت زنان متاهل می شود. به نظر می رسد یکی از علل پایین بودن میزان مشارکت زنان متاهل در نیروی کار در ایران ، ترجیح در انتخاب کارکنان مرد از سوی کارفرمایان باشد.
اشتغال زنان متاهل می تواند میزان دسترسی نسبی زنان متاهل شاغل به ثروت و منابع ارزشمند اجتماعی راافزایش دهد و در نتیجه افزایش اقتدار نسبی آنها در داخل و خارج از خانه و افزایش قدرت سیاسی و اعتبار نسبی آنان در اجتماع را فراهم سازد. افزایش اقتدار زنان شاغل متاهل در خانه به نوبه خود قدرت تصمیم گیری زنان را افزایش می دهد. قاعده مند شدن هر چه بیشتر رفتار باروری می تواند از نتایج این قدرت تصمیم گیری باشد. تاثیر مثبت مشارکت در نیروی کار زنان شاغل متاهل بر میزان اقتدار نسبی آنها در بررسی تنظیم خانواده ، کار و اقتدار اجتماعی و اقتصادی زنان در ایران بررسی شده است (هاردی ^[۴۵]و همکاران،۴۵:۱۹۹۹) .
۲-۲-۳-مشارکت زنان
نتایج تحلیل مسیرنشان می دهدکه پایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان از جمله متغیرهای کلیدی است که می تواند بر میزان مشارکت آنها تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد. یعنی با بالا رفتن پایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان میزان مشارکت آنها بطور فزاینده ای بالا می رود.
امروزه مطالعات صاحب نظران اجتماعی نشان از آن دارد که دستیابی به توسعه پایدار بدون مشارکت فعال زنان در تمامی عرصه ها اعم از خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر نیست ، اما مطالعات اخیر نشان می دهد که عوامل اجتماعی ، انتظارات متفاوت جامعه از مرد و زن موانع مهمی را بر سر راه مشارکت زنان (به خصوص زنان سرپرست خانوار که علاوه بر نقش مادری باید نقش پدری را نیز برای فرزندان خود ایفا نمایند) بوجود آورده است.
متاسفانه دربسیاری از برنامه های توسعه ، نقش اساسی و تعیین کننده زنان به فراموشی سپرده شده است و این خود باعث عدم موفقیت بسیاری از برنامه ها و پروژه های توسعه در جهان شده است.
بسیاری از مطالعات و تحقیقات انجام شده ، نشانگر این واقعیت تلخ است که به رغم اهمیت و نقش بارز زنان در ابعاد و جوانب مختلف و نقش آنان درتحولات توسعه و برنامه های اجرا شده ، به منظور تسریع روند توسعه و ایجاد زیر ساخت های توسعه ، به دلیل چشم پوشی از نقش برجسته زنان ، سرمایه گذاری بسیار محدودتری در زمینه های آموزشی- ترویجی و کلیه فعالیت های پشتیبانی به عمل آمده است. (عمادی، ۳۳:۱۳۸۰)
در این راستا بایدگفت که با مطرح شدن نگرش توسعه پایدار در سال ۱۹۸۰ از سوی اتحادیه جهانی محیط زیست و تاکید بر مشارکت همه جانبه اقشار ، طبقات و گروه های سنی و جنسی، اهمیت و توجه به مشارکت زنان به عنوان اهرم اساسی تولید و ظرفیت های بالقوه جامعه دو چندان شده است.
در چنین توسعه ای ، مشارکت متغیری اساسی است و درون زایی و عدالت خواهانه بودن ، زنان را به عنوان نیمی از افراد جامعه به مشارکت فرا می خواند. مطابق نظر بوسراپ : بحث و سخن های اخیر درباب توسعه نه تنها نشان داده است که در فرایند توسعه اکثر کشورهای جهان سوم ، موقعیت اجتماعی گروه های محروم و از جمله زنان بهبود نیافته است بلکه تضادهای موجود بین نقش سنتی زنان و تقاضای ایشان در شرایط گذار به تردید در مفهوم توسعه نیز منجر گردیده است (هومانز^[۴۶]،۱۹۸۰ :۵۷)
زنان بر اساس الگوهای اجتماعی از پیش تعریف شده ، نقش های اجتماعی خود را اجرا و آنگونه عمل می کنند که از آنها خواسته شده است. اگر زنی بخواهد رفتار یا عملی مخالف الگوهایی که در جامعه وجود دارد انجام دهد نا به هنجار تلقی شده و در تعامل با دیگران و جامعه دچار مشکل خواهد شد.
اشخاص نقش های خود را مطابق انتظارات جامعه ایفا می کنند. انتظارات افراد از عامل نقش بر اساس الگوهای تثبیت شده فرهنگی شکل گرفته و فرهنگ بعنوان راهنمای عمل اجتماعی ، کنش فرد را مطابق با ارزش های اجتماعی شکل می دهد. بنابراین انجام نقش ها و کنش ها به چند عامل وابسته است: انتظارات متقابل میان عامل ها ، ارزش های هنجاری حاکم بر رفتار عامل ها،ضمانت اجرایی و یا پاداش و تنبیه که در برآوردن یا عدم برآوردن انتظارات متقابل ، از آن بهره مند می شوند. (رئیسی مبارکه ، ۱۳۷۵ : ۴۶)
بنابراین الگوهای رفتاری و کنش های زنان تابعی از عوامل اجتماعی است که جامعه به آنها تحمیل می کند. مشارکت زنان نیز بعنوان کنشی هدفمند ، تحت تاثیر عوامل اجتماعی است. بر اساس پژوهش ها و مطالعات انجام شده در زمینه مشارکت زنان ، ضعف آموزش و پایین بودن سطح عمومی تحصیلات (مطیع ، ۱۳۷۶: ۵۸) ، فقر اقتصادی خانوارها ، ضعف خود باوری و تمایل به پیشرفت در میان زنان ، محدودیت های ارتباطی و محدودیت دسترسی به رسانه ها ، تصمیم کار جنسیتی از جمله عوامل اجتماعی موثر بر میزان مشارکت اجتماعی زنان محسوب می شوند(افشاری و شیبانی، ۱۳۸۰ :۱۴۶) .می توان گروهی از متغیرها و عوامل موثر بر مشارکت که درونی اند (روانشناختی و شناختی) و آنهایی که از محیط بیرونی (اجتماعی) نشأت می گیرند را به ترتیب زیر در نظر گرفت :
متغیرهای اجتماعی : منزلت اجتماعی، تحصیلات ، مذهب ، فرهنگ و باورها
تفاوت های شخصیتی : به لحاظ توانایی و استعدادها ، که افراد را از نظر آمادگی برای پاسخ به محرک ها ، متفاوت خواهند کرد. متغیرهای روانشناختی دیگری نیز وجود دارند که مشارکت را تحت تاثیر قرار می دهند مانند اعتماد فرد به صلاحیت و شایستگی خود و احساس نیاز به پیشرفت ، احساس نیاز به ابراز وجود ، انگیزه پیشرفت را در فرد تقویت می کند در حالیکه احساس ناتوانی ، عدم اعتماد به نفس و بی تفاوتی به منفعل شدن فرد می انجامد.
شرایط محیطی و ساختاری : مانند نوسازی ، افزایش شهرنشینی و فراهم بودن فرصت های شغلی که پیش شرط های فوق را تحت تاثیر قرار می دهند.
تصمیم گیری: اگر مدیریت از بالا باشد (سالمند سالاری ، پدر سالاری ، مرد سالاری) دیگر مشارکت به مفهوم همه جانبه آن وجود نخواهد داشت و افراد فقط مجری او خواهند بود. پس آزادی اراده وخواست از جمله عوامل و منافع دیگر است که بر میزان مشارکت تاثیر می گذارد.
سود و هزینه: مشارکت کنشی عقلانی ورفتاری تابع سودوهزینه است.طبق نظریه پردازمبادله یعنی هومانز ^[۴۷] دریافت پاداش همیشه متضمن هزینه است .بطور کلی می توان عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت زنان از دیدگاه هومنز را اینگونه به تصویر کشید:
شکل (۲-۴) مشارکت اقتصادی زنان

خود ستمگر سرستیز دارد ، واقع گرا و مردم گراست که مفاهیم آن از واقعیت های ملموس جامعه و زندگی مردم زمان شاعر مایه می گیرد و از حقیقت سخن می گوید و بر گوش کسانی که زبان شاعر متوجه آن هاست تلخ می نماید و نیشدار است ، اما همیشه برای مردم زمان پیام بیداری و هشیاری داشته است و نهایتا” می توان آن را شعری نامید که پرده از چهره های ظالم برمی دارد و جامعه ای را از بی عدالتی ها و ظلم ها و ستم ها آگاه می نماید و روحیه مقاومت و ایستادگی را در مردم تشویق می کند ، از حرکت ها و قیام های مردمی حمایت می کند و فقر و محرومیت حاصل از نابرابری ها را به تصویر می کشد و کانون توجه شاعر در عدالت خواهی و رفع تبعیض های اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی است .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اعتراض ( protest ) : ستیزه عمومی یا فردی و ابراز مخالفت گفتاری ، نوشتاری یا عملی یا اقدامی یا رویدادی یا وضعیتی اجتماعی یا سیاسی است که توسط حزب ها ، اتحادیه ها و یا گروه های اجتماعی مختلف انجام می شود . اشکال اعتراض عبارت است از تظاهرات، اعتصاب ، توزیع تراکت ، فرستادن نامه های اعتراضیه به مقامات و جمع آوری امضا در حقوق بین المللی «اعتراض عبارت است از ابلاغ رسمی یک دولت به دولت دیگر که به موجب آن اعتراض خود را نسبت به عملی که دولت معترض علیه انجام داده یا قصد انجامش را دارد ابراز نموده و عدم تمکین و تسلیم خود را در برابر آن و آمادگی خود را برای مقابله با نتایج آن اعلام می کند ، هرگاه یک دولت از هر نوع تصرف یا عملی که آن را غیر قانونی و زیان آور به حقوق خود می داند آگاه شود و اعتراض نکند این سکوت تعبیر به رضا می شود و مفهومش این است که عمل طرف را تنفیذ و به حقانیت او اعتراف کرده است » ( آقا بخشی ، ۲۹،۳۰:۱۳۸۰ ) .
اعتراض و انتقاد کردن معمولا” « حرکتی است اصلاح گرایانه و آرمان گرایانه با قصد پالایش و زنگار زدایی و نجات حقیقت چیزی از نفوذ باطل در حریم آن و برگرداندن طبیعت شخص یا امری از آمیختگی به ناخالصی » ( زرین کوب ، ۲۲:۱۳۷۶ ) که در سرشت آدمی نهفته است و معمولا” در شخص یا نویسنده یا شاعر به صورت خودآگاه بروز کرده و متجلی می شود .
۱-۴-روح انتقادی مدرنیته
در حالی که هنوز بسیاری از اندیشمندان و تاریخ نگاران در مورد آن دوران تاریخی که روزگار مدرن خوانده می شود ، هم رأی نیستند، ناچاریم از کلی ترین معنای تاریخی مدرنیسم آغاز کنیم.
بسیاری از تاریخ نگاران هنگامی که از «روزگار مدرن» یاد می کنند فاصله ی میان رنسانس و انقلاب فرانسه را در نظر دارند، امّا کسانی هم هستند که آغاز صنعتی شدن جوامع اروپایی، پیدایش وجه تولید سرمایه داری و تعمیم تولید کالایی را آغاز گاه مدرنیته می دانند. از سوی دیگرنویسندگانی نیز، حد نهایی مدرنیته را میانه ی سده بیستم و حتی «امروز» می شناسند، دشواری چندانی بر سر «دوره بندی تاریخی» نیست، بلکه نکته ی مرکزی شناخت مشخصه های اصلی مدرنیته است.
بسیاری باور دارند که مدرنیته یعنی روزگار پیروزی خرد انسانی بر باورهای سنتی (اسطوره ای، دینی، اخلاقی، فلسفی و….)، رشد اندیشه های علمی و خودباوری؛ افزون شدن اعتبار دیدگاه فلسفه ی نقادانه، که همه همراهند با سازمانیابی تازه ی تولید و تجارت، شکل گیری قوانین مبادله ی کالاها و به تدریج سلطه ی جامعه ی مدنی بر دولت، به این اعتبار مدرنیته مجموعه ای است فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فلسفی که از حدود سده ی پانزدهم – و یا بهتر بگویم، از زمان پیدایش نجوم جدید، اختراع چاپ و کشف آمریکا – تا به امروز یا چند دهه پیش ادامه یافته است.
در واقع، مدرنیته را با تمدن نو که انسان محور و انسان مرکز است یکی می پندارند و آن را الگو و نمونه ای می دانند، تمدنی که در دل زندگی اجتماعی اروپایی شکل گرفت و فرهنگی پدید آورد که ادای جهان شمولی دارد وفرا راه جامعه های عقب مانده قرار می گیرد، پس به یک معنا، در اینجا مدرنیته ، چون یک ایدئولوژی مطرح می شود و منادیان و پیشاهنگان آن از ضرورت خردباوری و درک اعتبار قوانین زندگی زمین یاد می کردند و به سنت ها، نهادها و نیروهای کهنه انتقاد داشتند. صریح ترین و کامل ترین شکل این ایدئولوژی را می توان در آموزه های میراث بران رنسانس یعنی روشنگران سده ی هجدهم یافت.
جاذبهی سحرآمیز الگوی مدرنیته و مدرنیسم برای متفکران عصر مشروطیت ما، از نیروی عظیم فکری روشنگران ریشه می گرفت و با دستاوردهای مادی و فرهنگی «تمدن غرب» توجیه می شد. امروز آنچه از این «ایده ی کلاسیک مدرنیته» باقی مانده، نه دیدگاه و گرایش اثباتی اش (طرح ضرورت زندگی در جامعه ای که خردمندانه سامان یافته باشد» بلکه گرایش سالبه ی آن است، یعنی باور به کارکرد همه جانبه و ضرورت اندیشه ی انتقادی، و ویران سازی رادیکال آنچه در گوهر خود وابسته است به سنت های کهنه. مدرنیته به این معنا انتقادی مداوم است از سنت و از خودش، نوخواهی و امروزگی است، مدام تازه شدن و خود را نفی کردن و به قلمرو تازگی ها گام نهادن است، به همین سبب بیشتر اندیشمندان امروز وقتی از مدرنیته یاد می کنند همین معنا را در نظر دارند: مجموعه ای پیچیده و فرهنگی که امکان نفی را فراهم می آورد و راه گشای سلطنت عقل و برقراری آزادی است، مدرنیته پلی است در تکامل روح به سوی آزادی و روزگار مدرن دوران دگرگونی و تبدیل است، دشوار نیست که دریابیم روزگار ما، زمانه ی زایش و انتقال به دورانی جدید است روح از آنچه تاکنون دنیایش بوده و در آن جای داشت و به تصورش می آورد جدا می شود و می خواهد این دنیا را به گذشته بسپارد، او درگیر دگرسانی خویش است، خودِ آگاهی روح مهمترین منش دوران جدید است و اندیشه های انتقادی بنیان این خوداگاهی است. برای این ادعا گفته هگل که بنیان مدرنیته را «عنصر ذهنی» می شناخت به عنوان مثال ذکر می کنیم.وی می نوشت که «آگاهی از خویشتن نیازمند آزادی، تعمّق، فردیت، استقلال کنش و مهمتر از همه انتقاد است».
۱-۵-مؤلفه ها و مبانی اندیشگی ادب اعتراض
از میان انواع مضمون های شعر و ادب در زبان می توان گفت که ادب اعتراض، بیشتر وام دار موضوعات آموزه های دینی، تصوف، اخلاق، حماسه، هجا و هزل بوده است.
دین
دین مبین اسلام و دستورهای اجتماعی و اخلاقی آن در متن قرآن کریم از سرچشمه های اصلی تولا و تبرا یا به عبارتی جاذبه و دافعه در رفتار و گفتار هر مسلمان است. هر مسلمان عامل به دستورهای قرآن و مجری عملی سیره نبوی (ص) به تربیت و اخلاقی هدایت می شود که ظاهراً و باطناً از آنچه خدا در قرآن حمایت کرده پیروی می کند و از آنچه حق نهی فرموده دوری می جوید، اگر مسلمانی در نماز آیه «ایاک نعبد» بر زبان جاری می کند، در عمل هم باید از هر چه غیر اوست طمع کمک ببرد و فقط از او استمداد بکند.
اصل ایمان به یگانگی خداوند (توحید) اصلی قرآنی است که مبنای اخلاق و ادب هر مسلمان است و سنگ بنای اخلاق اسلامی در همه امور و در همه احوال و در همه جا اجمالاً می توان نتیجه گرفت که اصول و مبانی اخلاقی و تربیتی نشأت یافته از قرآن پایه و مایه ای برای تولّد مضامینی در اشعار شاعران و ادیبان مسلمان شده که از زاویه ای می توان به آن «ادب اعتراض» گفت: اعتراض به آنچه غیرخداست (ولا الضّالیّن) و حمایت و نکوداشت (انعَمتَ علّیهِم).
تصوف
ادب و آداب صوفیانه از همان زمان نشو و نما در ایران، از کوفه و بصره تا بلخ و بخارا آموزه هایی انسانی و اسلامی در میان اهل تصوف و به تبع آنها در میان مردم رواج داد ک استغنای روحی و خوار شمردن دنیا و زخارف آن برجسته ترین این روحیّات بود، نگاه عمیّق به دنیا و مافیها و باور داشتن این که هر ظاهری را باطنی است، توکّل در امور زندگی، صبر پیشه کردن و … همه عناصری است که به هر حال از زهد اسلامی سرچشمه گرفته و در میان متصوفه از مبانی تربیت به شمار می رفت.
اخلاق
مبانی اخلاقی خواه مبتنی بر فضائل چهارگانه (حکمت، شجاعت، عفت و عدالت) برگرفته از آثار ارسطو باشد، خواه مبانی اخلاقی برگرفته از دستورهای اخلاقی قرآن و سیره نبوی (ص) باشد در هر حال تأثیر آموزه های اخلاقی حکما و عالمان دینی و مفسران و مبلّغان و دین داران و نشر آثار و تألیفات ایشان در ذهن و زبان مردم این مرز و بوم آثار غیرقابل انکار برجای گذاشته است.
حماسه
نوع ادبی حماسه با موضوع شرح پهلوانی ها و شکست و پیروزی های یک قوم، به طور مشخص برای ما ایرانیان در اثری سترگ و ماندگار چون شاهنامه فردوسی ظهور و بروز یافته است.
شاهنامه و شخصیت فردوسی همواره برای ما ایرانیان نماد استقامت، پایداری، افتخار و استقلال در ذهن و عین بوده است، عنصر حماسه در زبان فردوسی یعنی روح آزادگی و عزّت نفس مبارزه با ظلم و فساد، حمایت از مظلوم، فتوّت، عیاری، قلندری و … همه این مضامین در شاهنامه فردوسی در خور توجه و تأمل است.
هجا و هزل
از میان انوع مضمون های، ادب، این مضمون شاید عرصه گسترده تری برای ارضای روح انتقادی و طنزآمیز ایرانی در هزار سال گذشته بوده است «روشن است که شوخ طبعان و مسخرگان نه احمق بوده اند و نه طبعاً تندخویی و دشنام گوی بلکه بر عکس، غالباً آنها مردمانی حساس و لطیف ذوق و نکته سنج و فرهیخته بود هاند که با دیدن پریشانی و ناهنجاری اجتماع و ضعف اخلاقی مهتران، خشم و غضب خود را در آثار خویش منعکس می ساخته اند (حلبی، ۱۱: ۱۳۶۰)
رفتار هجا و هزل که صورت مبالغه آمیز طنز است اولاً از روحی مستغنی و متکی به خود سرچشمه می گیرد، یعنی آن که حرکت و رفتار دیگری را با آهنگی طنزآمیز یا هجو آمیز و بعضاً هزل گونه پاسخ می گوید، فردی است با اعتماد به نفس و مطمئن از خود و دلگرم به استواری مرام و مسلک خویش و ثانیاً حرکت طنز و هزل و هجا از روحیه ای شاد سرچشمه می گیرد، اگر مبالغه نباشد قوم ایرانی، قومی شاد و طنّاز است و در طول تاریخ حتی در مواردی که مبتلا به بلایای انسانی و طبیعی بوده از خود روحیه ای شاد و با اعتماد به نفس نشان داده است داشتن دو ویژگی اعتماد به نفس و شادمانگی که خود هر دو محصول آگاهی و دانایی است، به شخص یا به قوم این شهامت را می دهد تا نسبت به ناراستی و نادرستی در امری یا سخنی از کسی یا کسانی، زبان به انتقاد بگشاید و در پاسخ به آن حرکت و سخن نابه جا به طور مستقیم یا غیرمستقیم نادرستی و انحراف عامل را به او گوشزد نماید، روح انتقادی و طنزآمیز قوم ایرانی، در خلق این نوع از ادب تأثیر به سزایی داشته است.
۱-۶-عوامل پیدایش و ظهور شعر اعتراض
در بررسی عوامل مهّم و موثّر در پیدایش شعر اعتراض آن هم در قرن های نخستین تولّد شعر فارسی و هم چنین با توجه به نظراتی که ارائه شده است می توان به طور خلاصه این عوامل را در دو دسته عامل فردی و اجتماعی یا به عبارتی دیگر عوامل درونی و عوامل بیرونی مورد بررسی قرار داد . منظور از عامل فردی یا درونی خصوصیت روحی و روانی خود شاعر و میزان حساسیت و تاثیر پذیری او از محیط پیرامون است و عامل اجتماعی یا بیرونی اوضاع حاکم بر جامعه ی عصر شاعر است .
« زین العابدین مؤتمن » در این باره می نویسد :
« یکی از خصوصیات اخلاقی و ذاتی بشر این است که سعادت و خوشبختی را از لوازم ضروریه ی حیات می پندارد و وجود آن را موجب ادای تشکّر و امتنان و تذّکر نمی داند و هنگامی که غرق در شادخواری و شادکامی است ، متوجه وضع و حالت خود نیست … مادام که عافیتی دارد و قدر آن نمی داند و چون به مصیبتی گرفتار شد نظر به این که آن را از امور عارضی و غیرضروری می داند بانگ و فریادش بلند می شود و زبان به شکوه و شکایت می گشاید در این میان طبقه شعرا که طبعا مردمی زود رنج و کم حوصله و صاحب توقّع هستند زودتر از دیگران صدایشان بیرون می آید و بیش از دیگران اظهار تالم و تحسّر می کنند » ( مؤتمن ، ۲۸۸،۲۸۹:۱۳۷۱ ) .
به طور کلی عوامل پیدایش شعر اعتراض را فهرست وار در دو دسته زیر تقسیم بندی کردیم :
الف ) عوامل درونی : که شامل موارد زیر است:
خداپرستی و ایمان به یگانگی خداوند ( توحید )
تعلیمات دینی و آموزه های مذهبی که روح و روان این شاعران و گویندگان با آن خو کرده بودند و آنان را وا می داشت تا التزام عملی به عقاید و باورهای خود داشته باشند و در زمره آن دسته از کسانی نباشند که « می گویند اما انجام نمی دهند » .
خردگرایی ووجدان بیدار انسانی
روح عدالت طلبی و آرمان گرایی به خصوص در میان اندیشمندان مسلمان ، از عوامل مهم ظهور این نوع از ادب در شعر است .
ب ) عوامل بیرونی موثر در پیدایش این آثار :
اوضاع و احوال اجتماع و شرایط سیاسی حاکم .
احساس تکلیف برای اصلاح ناراستی های اجتماعی با کمک گرفتن از شمشیر سخن و شعر .
ریاکاری عالمان دروغین که می گفتند و عمل نمی کردند ، اعتراض به ریاکاری های آنان .
رواج و رونق مجالس لهو و لعب و گرمی مجالس گناه که شاعران مقید را به مقابله وا می داشت .
رواج بی عدالتی در جامعه و پایمال کردن حقوق انسانی .
اعتراض به اختناق سیاستمداران و دشمنان آزادی به ویژه آزادی بیان و اندیشه ( به طور عمده در میان نوپردازان ) .
چاپلوسی و فرومایگی و پستی عده ای از شاعران شعر فروش که منجر به جهت گیری های شاعران آزاده و بلند همت در برابر آنان می شد .
اندکی هم اعتراض به تبعیضات اقتصادی و مسائل رفاهی .
تمامی این عوامل هر کدام به نحوی باعث می شد که شاعر خیرخواه و آرمان گرا ، تاب تحمل این ناراستی ها را نیاورد و فریاد اعتراض برآورد .
۱-۷-قالب های شعر اعتراض:
تنوع این اشعار ، به شکلی است که در همه سبک ها و قالب های شعری ، با حجم های متفاوت و موضوعات گوناگون شعر اعتراض سروده شده است .
اعتراض در قالب های قصیده ، غزل ، مثنوی ، قطعه ، رباعی ، دوبیتی ، ترجیع بند ، ترکیب بند و مسمط سروده شده اند و قالبی به خصوص ندارند « اما در سبک های گوناگون قالب های مسلّط شکوائیه ها با هم فرق دارند ، چنان که هر چه از سبک خراسانی دور شویم ، کاربرد قصیده در شکوائیه سرایی کاهش می یابد و در مقابل قالب های طبیعی تری چون غزل و مثنوی شایع تر می شود » ( سرامی ، ۲۴۴:۱۳۷۵ ) .
حجم آن ها نیز متفاوت است . گاه شاعر از ایجاز بهره برده است و در یکی دو بیت اعتراضات خود را مطرح کرده و گاه راه اطناب در پیش گرفته و یک قصیده طولانی را به این موضوع اختصاص داده است ، زبان این نوع شعر اغلب ساده و بی پیرایه است و شاعر با الفاظ ساده و بدون هیچ تکلّفی به اعتراض پرداخته است ، اعتراض ها از نظر محتوایی نیز متنوع هستند و در موضوعات شخصی ، اجتماعی ، سیاسی،مذهبی و … سروده شده اند عواملی چون ، شرایط زندگی ، وضعیت روحی افراد ، اعتقادات و اوضاع حاکم بر جامعه و … در این تنوع موضوعی دخیل هستند .
نحوه بیان اشعار اعتراضی نیز ، هم به این طریق است که گاه شاعر به طور مستقیم و بدون هیچ ملاحضه یا ترس ، گله ، شکایت و … اعتراض خود را ابراز می نماید و گاه نیز جانب احتیاط را رعایت کرده و غیر مستقیم اعتراض یا شکایت خویش را نسبت به افراد یا اوضاع جامعه بیان می دارد .
۱-۸-سیری اجمالی بر شعر اعتراض در ادبیات فارسی در قرن دوم وسوم:

کمی مرجح یا کمی مهم­تر یا کمی مطلوب­تر۳ترجیح یا اهمیت یا مطلوبیت برابر۱ترجیحات بین فواصل قوی۲و۴و۶و۸

ب) مرحله بی­اندازه­سازی: شاید اندازه اندازه ­گیری شاخص­ های کمی با همدیگه متفاوت باشن (مانند هزینه به ریال در مقابل وزن به کیلوگرم). از این رو لازمه تا قبل از انجام عملیات اصلی ریاضی، شاخص­ های مورد نظر بی­اندازه شن (اصغرپور، ۱۳۷۷:۴۹).
بدین­ترتیب عناصر شاخص­ های تبدیل­شده (n_ij) بدون بعد اندازه ­گیری می­شن. جهت بی­اندازه­سازی ماتریس تصمیم D به تناسب نوع فنون، از نرم­های مختلفی مثل خطی، نرم اقلیدسی و نرم ساعتی استفاده می­شه که اینجا فقط به معرفی نرم ساعتی اشاره می شه.
در نرم ساعتی، بی­اندازه­سازی معنی واقعی خود رو پیدا می­کنه. نرم ساعتی به صورت رابطه زیره:
_J=1,2,…n n_ij=
قدم پنجم: تعیین ضرایب اهمیت نسبی واسه شاخص ­ها W_j: در خیلی از مسائل MADM و به خصوص در فنون MCDM، نیاز به دونستن اهمیت نسبی شاخص ­ها هستش، بطوری­که مجموعه این اوزان برابر با واحد بوده و این اهمیت نسبی، درجه ارجحیت هر شاخص رو نسبت به بقیه شاخص ­ها واسه تصمیم ­گیری مورد نظر سبک سنگین کنه (همون منبع، ۱۳۷۷:۵۲).
کلا واسه محاسبه بردار اهمیت نسبی شاخص ­ها (w) روش­های مختلفی هست که از اون جمله می­توان به مواردی چون نظرسنجی از خبرگان با اجرای روش دلفی (آذر، ۱۳۸۱ص۷۶)، آنتروپی شانون، روش LINMAP، روش دست کم مربعات، روش دست کم مربعات لگاریتمی، فوت وفن بردار خاص و روش­های تقریبی اشاره کرد (اصغرپور، ۱۳۷۷).

۲-۶ مدل روند تحلیل شبکه­ ای(ANP)^[24]

روش­های آزمایش چندمعیاره کاربرد بزرگی در همه علوم از جمله علوم مدیریتی پیدا کرده­ان. از بین این روش­ها، روند تحلیل سلسله­مراتبی(AHP) یکی از راه ­های آزمایش چند­معیارهه که بیشتر روش زوم شده.
روند تحلیل سلسله مراتبی اول مسئله یا موضوع مورد نظر رو به یه ساختار سلسله مراتبی تبدیل می­کنه که در اون عناصر تشکیل دهنده این ساختار که اجزا تصمیم هم تلقی می­شن، جداگونه از همدیگه فرض شده­ان. پس ، یکی از محدودیت­های جدی AHP اینه که وابستگی دوطرفه بین عناصر تصمیم، یعنی وابستگی معیارها ، زیرمعیارها و گزینه ها رو در نظر نمی­گیرد و رابطه بین عناصر تصمیم رو سلسله مراتبی ویک­طرفه فرض می­کنه."این فرض” ممکنه در بعضی موارد صادق نباشه و در اینجور شرایطی نتیجه روش AHP ممکنه موجب برعکس شدن رتبه­ها شه. یعنی با حذف گزینه­ای ممکنه نتیجه رتبه ­بندی گزینه­ ها عوض شه(زبردست،۱۳۸۰:۱۹).
از طرفی خیلی از مسائل تصمیم ­گیری نمی­تونن به شکل سلسله مراتبی ساختار پیدا کنن ، چون اون­ها تعامل و وابستگی عناصر سطح بالاتر روی عناصر سطح پایین­تر رو در بر می­گیرند. نه فقط همونجوریکه تو یه سلسله مراتب اهمیت ملاک­ها اهمیت گزینه­ ها رو مشخص می­کنه ولی اهمیت خود گزینه­ ها هم اهمیت ملاک­ها رو تعیین می­کنه (ساعتی و وارگاس،۲۰۰۶:۷ ).
پس باید در به کار گیری راه AHP کمی با احتیاط بود، چون کلیه مسائل و مشکلات برنامه ­ریزی حتماً دارای ساختار سلسله مراتبی نیستن. این محدودیت کلی AHP باعث شد تا ایجاد­کننده اون، توماس ساعتی روش روند تحلیل شبکه­ ای(ANP) رو ارائه و معرفی کنه که درآن رابطه پیچیده بین ومیان عناصر تصمیم،از راه جایگزینی ساختار سلسله مراتبی با ساختار شبکه­ ای، در نظر گرفته می­شه. روند تحلیل شبکه­ ای حالت عمومی AHP و شکل گسترده اون حساب می­شه(ساعتی ،۱۹۹۹) که درآن موضوعات با وابستگی دوطرفه و بازخورد رو هم می­توان در نظر گرفت. به خاطر همین در سال­های گذشته به کار گیری ANP به جای AHP در همه زمینه­ها زیاد شده(نیمیرا و ساعتی،۲۰۰۴،:۵۷۵).
روند تحلیل شبکه­ ای چون حالت عمومی AHP و شکل گسترده اون هستش، پس همه ویژگی­های مثبت اون از جمله سادگی، انعطاف پذیری، به کار گیری معیارهای کمی و کیفی به طور همزمان، و توانایی بررسی سازگاری در قضاوت­ها رو دارا بوده و مضافاً می­تونه ارتباطات پیچیده(وابستگی­های دوطرفه و بازخورد) بین و میان عناصر تصمیم رو با استفاده ساختار شبکه­ ای بجای ساختار سلسله مراتبی در نظر بگیره. فرق بین یه “ساختار سلسله مراتبی” و “ساختار شبکه­ ای” در نموراد ۱ ارائه شده. واسه تحلیل شبکه­ ای (ANP) هر موضوع و مسئله­ای رو مثل شبکه­ ای از معیارها ، زیرمعیارها و گزینه­ ها (همه اینا عناصرنامیده می­شن) در نظر می­گیرد. همه عناصر تو یه شبکه می­تونن، به هر شکل، دارای رابطه با همدیگه باشن. یعنی، تو یه شبکه، بازخورد و رابطه دوطرفه بین و میان خوشه ­ها امکان­پذیره (ساعتی ،۲۰۰۴:۱۲۹). پس ANP رو می­توان تشکیل شده از دو قسمت دونست: سلسله مراتب کنترلی و رابطه شبکه­ ای. سلسله مراتب کنترلی رابطه بین هدف، معیارها، و زیرمعیاره رو شامل شده و بر رابطه داخلی سیستم تاًثیرگذاره و رابطه شبکه­ ای وابستگی بین عناصر و خوشه ­ها رو شامل می­شه(ساعتی ،۱۹۹۹،:۱).
این توانایی ANP امکان در نظر گرفتن وابستگی­های دوطرفه بین عناصر رو جفت و جور کرده و در نتیجه نگاه دقیقی به مسایل پیچیده ارائه می­کنه. تاًثیر عناصر بر عناصر دیگه تو یه شبکه به وسیله یه سوپر ماتریس در نظر گرفته می­شه.
شکل۲-۲: فرق ساختاری بین یه” سلسله مراتب” و “شبکه”
امتیازات ANP
ANP یه فوت وفن جامعه که امکان در نظر­گرفتن تموم معیارها (محسوس و غیر محسوس) که بعضی از اون­ها به روند تصمیم ­گیری در رابطه می­شن رو می­دهد (ساعتی، ۱۹۹۹).
AHP یه قالب تصمیم ­گیری به همراه سلسله مراتبی یه جهته میان سطوح تصمیم رو ارائه می­دهد، در حالی­که ANP امکان وجود روابط پیچیده بیشتری میان سطوح تصمیم به گونه ­ای که نیاز به ساختار سلسله مراتبی اکید نباشه، رو می­دهد.
در خیلی از مسائل تصمیم ­گیری مطلوب اون هستش که مثل دنیای واقعی بشه روابطی دوطرفه میان معیارها متصور شد. از اونجایی­که متدلوژی ANP این امکان رو در اختیار تصمیم­گیرندگان قرار می­دهد یه وسیله تصمیم ­گیری چندمعیاره جذابه. این ویژگی اونو نسبت به AHP برتری می­بخشه.

۲-۷ دیمتل

فوت وفن DEMATEL مخفف عبارت Decision Making Trial And Evaluationه. فوت وفن دیمتل به وسیله Fonetla و Gabus به سال ۱۹۷۱ ارائه شد. فوت وفن دیمتل که از شکلای جور واجور روش‌های تصمیم‌گیری براساس مقایسه‌های زوجیه، با بهره‌مندی از قضاوت خبرگان در استخراج عوامل یه سیستم و ساختاردهی نظام‌مند به اونا با استفاده اصول نظریه گراف‌ها، ساختاری سلسله‌مراتبی از عوامل موجود در سیستم همراه با روابط تاثیر و تاثر دوطرفه ارائه می‌دهد، بگونه‌ای که شدت اثر روابط نامبرده رو به صورت امتیاز عددی مشخص می‌کنه. روش دیمتل جهت شناسایی و بررسی رابطه دوطرفه بین معیارها و ساختن نگاشت روابط شبکه استفاده کرده می‌شه. از اونجا که گرافهای جهت دار روابط عناصر یه سیستم رو بهتر می تونن نشون بدن، پس فوت وفن دیمتل براساس نمودارهاییه که می تونه عوامل درگیر رو به دو گروه دلیل و معلول تقسیم کنه و رابطه بین اونا رو به صورت یه مدل ساختاری شناسایی کنه. فوت وفن دیمتل عموماً واسه بررسی مسائل بسیار پیچیده جهانی به‌وجود اومد. دیمتل هم واسه ساختاردهی به یه دنباله از اطلاعات مفروض کاربرد داره. به‌طوریکه شدت ارتباطات رو به‌صورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده، بازخورها توأم مهم اونا رو جستجو کرده و روابط انتقال ناپذیر رو می‌پذیرد.
۱- در نظرگرفتن ارتباطات دوطرفه؛ مزیت این روش نسبت به فوت وفن تحلیل شبکه ای، روشنی و شفافیت اون در درخشش ارتباطات دوطرفه میان کل هی بزرگی از اجزاءه. طوری که کارشناسان می تونن با تسلط بیشتری به بیان نظرات خود در مورد اثرات (جهت و شدت اثرات) میان عوامل بپردازند. اینم بگیم که ماتریس حاصله از فوت وفن دی متل (ماتریس ارتباطات داخلی)، در واقع تشکیل دهنده بخشی از سوپرماتریسه. یعنی، فوت وفن دی متل به طور جداگونه عمل نمی کنه بلکه به عنوان زیر سیستمی از سیستم بزرگتری چون ANPه.
۲- ساختاردهی به عوامل پیچیده به شکل گرو ههای دلیل و معلولی. این مورد یکی از مهمترین کارکردها و یکی از مهم ترین دلایل کاربرد فراوون اون در فرایندهای حل مسئله س. بدین صورت که با تقسیم بندی مجموعه بزرگی از عوامل پیچیده به شکل گروه های دلیل معلولی، تصمیم گیرنده رو در شرایط مناسب تری از درک روابط قرار میده. این موضوع دلیل شناخت بیشتری از جایگاه عوامل و نقشی که در جریان تاثیرگذاری دوطرفه دارن، می‌شه.

۲-۸ اراده کردن چندهدفه

در خیلی از وضعیتا و مسائل واقعی تصمیم گیرندگان واسه اراده کردن بیشتر از یه هدف رو مورد توجه قرار میدن. برنامه ریزی خطی فرض می کرد که تصمیم گیرنده(گان) تنها یه هدف دارن. درنظر گرفتن تنها یه هدف ممکنه باعث بروز مشکلاتی شه، مثلا اگه یه شرکت در اراده کردن اش در مورد اندازه تولید تنها سود رو مهم بدونه و از اهداف دیگری مثل رضایت مشتری، رضایت کارکنان، تنوع تولید، سهم بازار، و … غافل شه ممکنه در بلندمدت نتونه به باقی موندن خود ادامه بده. پس لازمه از مدلای چندهدفه استفاده شه(مومنی، ۱۳۸۹، ص۹۱).

۲-۸-۱ شکل ریاضی مدلای چندهدفه

اون طور که گفته شد در “مدلای چندهدفه"، بر خلاف برنامه ریزی خطی (که تنها یه هدف داره)، با چند هدف مواجه هستیم. کلا، یه مدل چندهدفه با kهدف جور واجور f₁، f₂،…. و f_n رو به صورت زیر نشون می دیم(مومنی، ۱۳۸۹، ص۹۲):
Max (min) f₁(x_j)
Max (min) f₂(x_j)
. .
. .
. .
Max (min) f_k(x_j)
St:
(محدودیتای عملیاتی) m،….،۱،۲ g_i(x_j) ≤ b_{i ,} i =
(محدودیتای غیرمنفی) n،….،۱،۲ x_j ≥ ۰ _, j =

استان لرستان با اینکه دارای نقاط دیدنی طبیعی، تاریخی و فرهنگی بسیاری است. اما تعداد گردشگرانی که در طول سال از این نقاط دیدن میکنند، اندک است. علت آن، موانع و تنگناهایی است که در بخش گردشگری استان به چشم میخورد. و از مهم‌ترین ابن موانع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نبود سرمایهگذاری بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم به منظور جذب گردشگران
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عدم تبلیغات و اطلاعرسانی مناسب در بخش گردشگری مانند کمبود سایت‌های گردشگری برای معرفی جاذبه‌های گردشگری لرستان
کمبود نیروی انسانی کارآزموده و متخصص امور جهانگردی در دفاتر آژانسهای گردشگری
فرایندها و فعالیتهای مهم مخرب محیط زیست که منشأ انسانی دارند مانند: فعالیتهای صنعتی و حمل و نقل (مصرف انرژی انتشار آلایندهها)، فعالیتهای کشاورزی و دامداری، بهرهبرداری از جنگل و مرتع، سکونتگاه های انسانی، ساخت زیربناها (سد، جاده، بندر، فرودگاه و غیره) ( بازگیر، ۱۳۹۰)..
از شاخصهای گردشگری می‌توان به شاخص تعداد گردشگر داخلی به استان که آمارها حکایت از ورود ۲۶۳۶۹۳ نفر در کل برنامه سوم به استان دارد و این در حالی است که این تعداد در برنامه چهارم در مجموع به ۱۴۵۲۳۴۲ نفر رسید که تقریباً نسبت به برنامه سوم ۶ برابر شده است یعنی ما شاهد حدوداً ۶۰۰ درصد رشد کرده است. در شاخص ورود گردشگر خارجی می‌توان به تعداد گردشگران خارجی ورودی به لرستان اشاره کرد که در این تعداد در لرستان ناچیز است یعنی ما در کل برنامه سوم شاهد ورود ۱۷۶۳ تعداد گردشگری خارجی به لرستان هستیم و این تعداد در برنامه چهارم به ۳۲۲۹ نفر رسید. و نسبت به برنامه سوم با وجود ناچیز بودن این تعداد، در حدود دو برابر شدن این تعدادشده است.
در شاخص ظرفیت تأسیسات اقامتی تعداد تخت در کل برنامه سوم ۵۳۴۸ تخت و در کل برنامه چهارم ۶۰۰۶ تخت رسیده است و این نشان دهنده سرمایهگذاری ضعیف در استان لرستان در زمینه ظرفیت تأسیسات اقامتی هستیم و ضرورت توجه مسئولین امر به این زمینه را میطلبد.
با توجه به محرومیت لرستان و درصد بالای بیکاری جوانان این ناحیه لازم است با بهره گرفتن از تمامی امکانات و در جهت رفع محرومیت، ایجاد اشتغال و کسب درآمد از راه‌های مختلف اقدام شود. گسترش صنعت جهانگردی به عنوان صنعتی که با حوزه های مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تمایل است، دارای اهمیت فراوانی است و تجربه های سایر مناطق نشان داده که توسعه آن در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی-اجتماعی آن ناحیه گردیده است، بنابراین میتواند به عنوان یکی از ابزارهای اصلی توسعه در استان لرستان مورد توجه قرار گیرد.

۲-۷ جمع‌بندی
در این فصل تلاش شده است تا با ارائه مفاهیمی در خصوص مبانی نظری پژوهش، برنامه ریزی منطقهای و آمایش سرزمین، ضرورت ایجاد رشد و توسعه پایدار در مناطق مختلف کشور به همراه دلایل شناسایی قابلیت‌ها و توانمندیهای بخش‌های مختلف اقتصادی را در سطح منطقهای برای تخصصی عمل نمودن مناطق در بلندمدت بیان شود.
با در نظر گرفتن ملاحظات فوق، استفاده بهینه از مزیت‌های نسبی کشور و اتخاذ تدابیر و راهبردهای مناسب رقابتی کردن این مزیت‌ها، با اولویت مزیت‌های منابع انسانی، موقعیت جغرافیایی ذخایر و امکانهای طبیعی محقق میشود. این امر مستلزم شناخت مزیت‌های نسبی منطقهای و جهت‌دهی فعالیتهای اقتصادی، سرمایه های فیزیکی و تأمین نیروی انسانی متناسب یا مناسب با آن هست. علاوه بر این، از آنجا که هدف این پایان‌نامه، شناسایی فعالیتهای مزیت دار در استان لرستان و مقایسه آن با جهت‌گیری‌های سند توسعه لرستان است. در قسمت دوم این فصل به بررسی وضعیت اقتصادی بخش‌های اقتصادی استان لرستان پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان دهنده وضعیت کنونی است که در سالهای ۱۳۸۹- ۱۳۷۹، بیشترین نرخ رشد ارزش افزوده بخش‌های اقتصادی مربوط به زیر بخش ماهیگیری است که نرخ رشد ارزش افزوده آن بیشتر از کشور بوده است. نرخ رشد ارزش افزوده به ترتیب برای بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و ساختمان، آب و برق و گاز به ترتیب ۵/۱، ۳/۱ و ۱٫۳۷ درصد هست.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱ مقدمه