کمی مرجح یا کمی مهم­تر یا کمی مطلوب­تر۳ترجیح یا اهمیت یا مطلوبیت برابر۱ترجیحات بین فواصل قوی۲و۴و۶و۸

ب) مرحله بی­اندازه­سازی: شاید اندازه اندازه ­گیری شاخص­ های کمی با همدیگه متفاوت باشن (مانند هزینه به ریال در مقابل وزن به کیلوگرم). از این رو لازمه تا قبل از انجام عملیات اصلی ریاضی، شاخص­ های مورد نظر بی­اندازه شن (اصغرپور، ۱۳۷۷:۴۹).
بدین­ترتیب عناصر شاخص­ های تبدیل­شده (nij) بدون بعد اندازه ­گیری می­شن. جهت بی­اندازه­سازی ماتریس تصمیم D به تناسب نوع فنون، از نرم­های مختلفی مثل خطی، نرم اقلیدسی و نرم ساعتی استفاده می­شه که اینجا فقط به معرفی نرم ساعتی اشاره می شه.
در نرم ساعتی، بی­اندازه­سازی معنی واقعی خود رو پیدا می­کنه. نرم ساعتی به صورت رابطه زیره:
J=1,2,…n nij=
قدم پنجم: تعیین ضرایب اهمیت نسبی واسه شاخص ­ها Wj: در خیلی از مسائل MADM و به خصوص در فنون MCDM، نیاز به دونستن اهمیت نسبی شاخص ­ها هستش، بطوری­که مجموعه این اوزان برابر با واحد بوده و این اهمیت نسبی، درجه ارجحیت هر شاخص رو نسبت به بقیه شاخص ­ها واسه تصمیم ­گیری مورد نظر سبک سنگین کنه (همون منبع، ۱۳۷۷:۵۲).
کلا واسه محاسبه بردار اهمیت نسبی شاخص ­ها (w) روش­های مختلفی هست که از اون جمله می­توان به مواردی چون نظرسنجی از خبرگان با اجرای روش دلفی (آذر، ۱۳۸۱ص۷۶)، آنتروپی شانون، روش LINMAP، روش دست کم مربعات، روش دست کم مربعات لگاریتمی، فوت وفن بردار خاص و روش­های تقریبی اشاره کرد (اصغرپور، ۱۳۷۷).

۲-۶ مدل روند تحلیل شبکه­ ای(ANP)[24]

روش­های آزمایش چندمعیاره کاربرد بزرگی در همه علوم از جمله علوم مدیریتی پیدا کرده­ان. از بین این روش­ها، روند تحلیل سلسله­مراتبی(AHP) یکی از راه ­های آزمایش چند­معیارهه که بیشتر روش زوم شده.
روند تحلیل سلسله مراتبی اول مسئله یا موضوع مورد نظر رو به یه ساختار سلسله مراتبی تبدیل می­کنه که در اون عناصر تشکیل دهنده این ساختار که اجزا تصمیم هم تلقی می­شن، جداگونه از همدیگه فرض شده­ان. پس ، یکی از محدودیت­های جدی AHP اینه که وابستگی دوطرفه بین عناصر تصمیم، یعنی وابستگی معیارها ، زیرمعیارها و گزینه ها رو در نظر نمی­گیرد و رابطه بین عناصر تصمیم رو سلسله مراتبی ویک­طرفه فرض می­کنه."این فرض” ممکنه در بعضی موارد صادق نباشه و در اینجور شرایطی نتیجه روش AHP ممکنه موجب برعکس شدن رتبه­ها شه. یعنی با حذف گزینه­ای ممکنه نتیجه رتبه ­بندی گزینه­ ها عوض شه(زبردست،۱۳۸۰:۱۹).
از طرفی خیلی از مسائل تصمیم ­گیری نمی­تونن به شکل سلسله مراتبی ساختار پیدا کنن ، چون اون­ها تعامل و وابستگی عناصر سطح بالاتر روی عناصر سطح پایین­تر رو در بر می­گیرند. نه فقط همونجوریکه تو یه سلسله مراتب اهمیت ملاک­ها اهمیت گزینه­ ها رو مشخص می­کنه ولی اهمیت خود گزینه­ ها هم اهمیت ملاک­ها رو تعیین می­کنه (ساعتی و وارگاس،۲۰۰۶:۷ ).
پس باید در به کار گیری راه AHP کمی با احتیاط بود، چون کلیه مسائل و مشکلات برنامه ­ریزی حتماً دارای ساختار سلسله مراتبی نیستن. این محدودیت کلی AHP باعث شد تا ایجاد­کننده اون، توماس ساعتی روش روند تحلیل شبکه­ ای(ANP) رو ارائه و معرفی کنه که درآن رابطه پیچیده بین ومیان عناصر تصمیم،از راه جایگزینی ساختار سلسله مراتبی با ساختار شبکه­ ای، در نظر گرفته می­شه. روند تحلیل شبکه­ ای حالت عمومی AHP و شکل گسترده اون حساب می­شه(ساعتی ،۱۹۹۹) که درآن موضوعات با وابستگی دوطرفه و بازخورد رو هم می­توان در نظر گرفت. به خاطر همین در سال­های گذشته به کار گیری ANP به جای AHP در همه زمینه­ها زیاد شده(نیمیرا و ساعتی،۲۰۰۴،:۵۷۵).
روند تحلیل شبکه­ ای چون حالت عمومی AHP و شکل گسترده اون هستش، پس همه ویژگی­های مثبت اون از جمله سادگی، انعطاف پذیری، به کار گیری معیارهای کمی و کیفی به طور همزمان، و توانایی بررسی سازگاری در قضاوت­ها رو دارا بوده و مضافاً می­تونه ارتباطات پیچیده(وابستگی­های دوطرفه و بازخورد) بین و میان عناصر تصمیم رو با استفاده ساختار شبکه­ ای بجای ساختار سلسله مراتبی در نظر بگیره. فرق بین یه “ساختار سلسله مراتبی” و “ساختار شبکه­ ای” در نموراد ۱ ارائه شده. واسه تحلیل شبکه­ ای (ANP) هر موضوع و مسئله­ای رو مثل شبکه­ ای از معیارها ، زیرمعیارها و گزینه­ ها (همه اینا عناصرنامیده می­شن) در نظر می­گیرد. همه عناصر تو یه شبکه می­تونن، به هر شکل، دارای رابطه با همدیگه باشن. یعنی، تو یه شبکه، بازخورد و رابطه دوطرفه بین و میان خوشه ­ها امکان­پذیره (ساعتی ،۲۰۰۴:۱۲۹). پس ANP رو می­توان تشکیل شده از دو قسمت دونست: سلسله مراتب کنترلی و رابطه شبکه­ ای. سلسله مراتب کنترلی رابطه بین هدف، معیارها، و زیرمعیاره رو شامل شده و بر رابطه داخلی سیستم تاًثیرگذاره و رابطه شبکه­ ای وابستگی بین عناصر و خوشه ­ها رو شامل می­شه(ساعتی ،۱۹۹۹،:۱).
این توانایی ANP امکان در نظر گرفتن وابستگی­های دوطرفه بین عناصر رو جفت و جور کرده و در نتیجه نگاه دقیقی به مسایل پیچیده ارائه می­کنه. تاًثیر عناصر بر عناصر دیگه تو یه شبکه به وسیله یه سوپر ماتریس در نظر گرفته می­شه.
شکل۲-۲: فرق ساختاری بین یه” سلسله مراتب” و “شبکه”
امتیازات ANP
ANP یه فوت وفن جامعه که امکان در نظر­گرفتن تموم معیارها (محسوس و غیر محسوس) که بعضی از اون­ها به روند تصمیم ­گیری در رابطه می­شن رو می­دهد (ساعتی، ۱۹۹۹).
AHP یه قالب تصمیم ­گیری به همراه سلسله مراتبی یه جهته میان سطوح تصمیم رو ارائه می­دهد، در حالی­که ANP امکان وجود روابط پیچیده بیشتری میان سطوح تصمیم به گونه ­ای که نیاز به ساختار سلسله مراتبی اکید نباشه، رو می­دهد.
در خیلی از مسائل تصمیم ­گیری مطلوب اون هستش که مثل دنیای واقعی بشه روابطی دوطرفه میان معیارها متصور شد. از اونجایی­که متدلوژی ANP این امکان رو در اختیار تصمیم­گیرندگان قرار می­دهد یه وسیله تصمیم ­گیری چندمعیاره جذابه. این ویژگی اونو نسبت به AHP برتری می­بخشه.

۲-۷ دیمتل

فوت وفن DEMATEL مخفف عبارت Decision Making Trial And Evaluationه. فوت وفن دیمتل به وسیله Fonetla و Gabus به سال ۱۹۷۱ ارائه شد. فوت وفن دیمتل که از شکلای جور واجور روش‌های تصمیم‌گیری براساس مقایسه‌های زوجیه، با بهره‌مندی از قضاوت خبرگان در استخراج عوامل یه سیستم و ساختاردهی نظام‌مند به اونا با استفاده اصول نظریه گراف‌ها، ساختاری سلسله‌مراتبی از عوامل موجود در سیستم همراه با روابط تاثیر و تاثر دوطرفه ارائه می‌دهد، بگونه‌ای که شدت اثر روابط نامبرده رو به صورت امتیاز عددی مشخص می‌کنه. روش دیمتل جهت شناسایی و بررسی رابطه دوطرفه بین معیارها و ساختن نگاشت روابط شبکه استفاده کرده می‌شه. از اونجا که گرافهای جهت دار روابط عناصر یه سیستم رو بهتر می تونن نشون بدن، پس فوت وفن دیمتل براساس نمودارهاییه که می تونه عوامل درگیر رو به دو گروه دلیل و معلول تقسیم کنه و رابطه بین اونا رو به صورت یه مدل ساختاری شناسایی کنه. فوت وفن دیمتل عموماً واسه بررسی مسائل بسیار پیچیده جهانی به‌وجود اومد. دیمتل هم واسه ساختاردهی به یه دنباله از اطلاعات مفروض کاربرد داره. به‌طوریکه شدت ارتباطات رو به‌صورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده، بازخورها توأم مهم اونا رو جستجو کرده و روابط انتقال ناپذیر رو می‌پذیرد.
۱- در نظرگرفتن ارتباطات دوطرفه؛ مزیت این روش نسبت به فوت وفن تحلیل شبکه ای، روشنی و شفافیت اون در درخشش ارتباطات دوطرفه میان کل هی بزرگی از اجزاءه. طوری که کارشناسان می تونن با تسلط بیشتری به بیان نظرات خود در مورد اثرات (جهت و شدت اثرات) میان عوامل بپردازند. اینم بگیم که ماتریس حاصله از فوت وفن دی متل (ماتریس ارتباطات داخلی)، در واقع تشکیل دهنده بخشی از سوپرماتریسه. یعنی، فوت وفن دی متل به طور جداگونه عمل نمی کنه بلکه به عنوان زیر سیستمی از سیستم بزرگتری چون ANPه.
۲- ساختاردهی به عوامل پیچیده به شکل گرو ههای دلیل و معلولی. این مورد یکی از مهمترین کارکردها و یکی از مهم ترین دلایل کاربرد فراوون اون در فرایندهای حل مسئله س. بدین صورت که با تقسیم بندی مجموعه بزرگی از عوامل پیچیده به شکل گروه های دلیل معلولی، تصمیم گیرنده رو در شرایط مناسب تری از درک روابط قرار میده. این موضوع دلیل شناخت بیشتری از جایگاه عوامل و نقشی که در جریان تاثیرگذاری دوطرفه دارن، می‌شه.

۲-۸ اراده کردن چندهدفه

در خیلی از وضعیتا و مسائل واقعی تصمیم گیرندگان واسه اراده کردن بیشتر از یه هدف رو مورد توجه قرار میدن. برنامه ریزی خطی فرض می کرد که تصمیم گیرنده(گان) تنها یه هدف دارن. درنظر گرفتن تنها یه هدف ممکنه باعث بروز مشکلاتی شه، مثلا اگه یه شرکت در اراده کردن اش در مورد اندازه تولید تنها سود رو مهم بدونه و از اهداف دیگری مثل رضایت مشتری، رضایت کارکنان، تنوع تولید، سهم بازار، و … غافل شه ممکنه در بلندمدت نتونه به باقی موندن خود ادامه بده. پس لازمه از مدلای چندهدفه استفاده شه(مومنی، ۱۳۸۹، ص۹۱).

۲-۸-۱ شکل ریاضی مدلای چندهدفه

اون طور که گفته شد در “مدلای چندهدفه"، بر خلاف برنامه ریزی خطی (که تنها یه هدف داره)، با چند هدف مواجه هستیم. کلا، یه مدل چندهدفه با kهدف جور واجور f1، f2،…. و fn رو به صورت زیر نشون می دیم(مومنی، ۱۳۸۹، ص۹۲):
Max (min) f1(xj)
Max (min) f2(xj)
. .
. .
. .
Max (min) fk(xj)
St:
(محدودیتای عملیاتی) m،….،۱،۲ gi(xj) ≤ bi , i =
(محدودیتای غیرمنفی) n،….،۱،۲ xj ≥ ۰ , j =

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...