۳-۷-۱-۴- شکل‌های ساختاری سرمایه اجتماعی :
این بعد به روابط متقابل و اعتماد اشاره داشته و اعتماد نیز خود به دو نوع: نهادی و اجتماعی تقسیم می شود. یعنی شبکه ها، نقش ها، قوانین، شیوه‌ها یا روش‌ها و رسوم یا کارهایی که پیش تر انجام می‌گرفت، به همان خوبی شبکههایی است که کنش جمعی سودمند دو طرفه را تسهیل می‌کند، و این کار از طریق کاهش هزینه معاملات، هماهنگ سازی تلاش ها، و خلق انتظارات به وجود می‌آید، و در این راستا، دستاوردهای معینی را نیز به دنبال خود دارد (لاک لی^[۴۹]، ۲۰۰۵، به نقل از مسعود ماجدی و عبدالعلی لهسایی زاده، ۱۳۸۵). شاخص‌هایی که با این تعریف می‌توان برای سرمایه اجتماعی ساختاری در نظر گرفت، به صورت زیر است:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف) عضویت گروهی:
برای سنجش بعد ساختاری سرمایه اجتماعی، شاخصهایی مانند عضویت در گروه‌ها و انجمن‌های محلی، خود فرد و یا اعضای خانواده او در نظر گرفته شده است عضویت در گروه‌های مختلف، فعالیت در انجمن‌ها یا گروه ها، و مشارکت در تصمیم گیری، موارد دیگری بودند که برای این جنبه سرمایه اجتماعی ساختاری مد نظر گرفتند مثلا: «لطفا مشخص کنید که آیا در گروه‌های زیر عضو هستید و در صورت عضو بودن میزان مشارکتتان در این گروه‌ها چقدر است ؟»، این پرسشی است که برای سنجش شاخص عضویت در نظر گرفته شده بود.
ب) شبکه اجتماعی
یک شبکه اجتماعی عبارتست از گروهی از افراد که با هم روابط اجتماعی دارند و ویژگی یا ویژگیهای مشترکی آنها را در رابطه با هم قرار میدهد (نوغانی ۱۳۹۰)
برای سنجش شبکه روابط و اندازه شبکه در مورد این که خانوارهای روستایی» براساس سوالات ذیل چه میزان با دیگران ارتباط دارید؟ « با پاسخ‌های » ( همیشه اکثر اوقات-گاهی اوقات-به ندرت- هیچ وقت) و براساس سوالات ذیل با چه تعداد افراد میتوانید ارتباط برقرار کنید؟ با پاسخ‌های (یک نفر و کمتر از آن- دو تا سه نفر - سه تا چهار نفر - چهار تا پنج نفر- پنج نفر و بیشتر) بیانگر وجود شبکه و اندازه شبکه در خانوارهای روستایی می‌باشد.
۳-۷-۱-۵- شکل‌های شناختی سرمایه اجتماعی:
این بعد الگوی کلی روابطی را که در سازمان ها یافت می شود را در نظر دارد. بدین معنا که این بعد میزان ارتباطی که افراد با یکدیگر در سازمان برقرار می کنند در بر می گیرند. بعد ساختاری سرمایه اجتماعی شامل پیوندهای موجود در شبکه، شکل و ترکیب شبکه و تناسب سازمانی می باشند (لاک لی، ۲۰۰۵، به نقل از مسعود ماجدی و عبدالعلی لهسایی زاده، ۱۳۸۵).
این نوع سرمایه به هنجارها، ارزشها، نگرشها، باورها بر می‌گردد . در پرسشنامه، شاخصهای مورد نظر برای اندازه گیری سرمایه اجتماعی شناختی عبارتند از: اعتماد، همکاری، تعاون و مشارکت مدنی، غیر رسمی و مشارکت در انتخابات.
الف) اعتماد و همکاری:
بطور خلاصه اعتماد اجتماعی را می توان میزان اعتماد فرد به آشنایان (اعضای خانواده، خویشاوندان، دوستان، همکاران و همسایگان) اعتماد به غریبه ها و سازمان های مختلف و نمایندگان حکومت(مدیران، سازمانها و نمایندگان مجلس) و قابلیت اعتماد را میزان ریسک پذیری و قابل اعتماد دانستن محیط زندگی از نظر فرد(عدم یا وجود دزدی یا کلاهبرداری در آن) تعریف کرد (اکبری ۱۳۸۳: ۱۱).
اعتماد یک مفهوم انتزاعی به شمار می‌رود و سنجش آن دشوار است. یکی از دلایل آن، این است که اعتماد برای افراد متفاوت معانی متفاتی دارد. برای سنجش اعتماد بر دو گونه اعتماد تکیه شده است اعتماد عام یعنی آن حدی که شخص به طور کلی به مردم اعتماد می‌کند، و اعتماد در زمینه مبادلات و معاملاتی مانند قرض دادن و قرض گرفتن، یا نگهداری از بچههای یکدیگر در صورت عدم حضور والدین، و یا دام و طیور یکدیگر. در این تحقیق در قالب تعدادی گویه از این دست موضوع اعتماد سنجیده شده است.
ب) مشارکت اجتماعی
مشارکت اجتماعی بر آن دسته از فعالیت های ارادی دلالت دارد که از طریق آنها اعضای یک جامعه در امور محله، شهر و روستا شرکت کرده و به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در شکل دادن حیات اجتماعی مشارکت دارند (محسنی تبریزی، ۲۳:۱۳۶۹).
تعریف عملیاتی متغیر سرمایه اجتماعی