پژوهش های انجام شده با موضوع بررسی عوامل ...

شکل ۳-۱: مدل تجربی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۴
شکل ۴-۱: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه……………………………………………………………………………….. ۳۸
فصل اول
کلیات
۱- ۱- مقدمه

در چند دهه اخیر مسأله رشد جمعیت جهان که قسمت عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران میباشد، توجه محافل مختلف ملی و بین المللی را به خود جلب کرده است. اگر چه در سالهای اخیر بحثهای متعددی در مورد کاهش رشد جمعیت در کشور صورت گرفته اما کماکان سالانه نزدیک به یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه می شود. برنامه های تنظیم خانواده و تحدید موالید اگر به گونه ای مؤثر و کارآمد پیاده شود، آثار بسیار مثبتی در جامعه بر جای مینهد که از آن جمله: ۱- تأمین بهداشت و سلامت مادر و کودک ۲- کاهش مرگومیر مادران ۳- کمک به تحقق توسعه همه جانبه و پایدار ۴- تضمین حقوق و آزادیهای زن و مرد در خانواده میتوان اشاره نمود (تقوی، ۱۱:۱۳۸۲).

بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده مشتمل بر اقداماتی است که افراد و زوجها را یاری می‌دهد، تا از داشتن فرزند ناخواسته جلوگیری کنند، فاصله بین فرزندان خود را تنظیم نمایند، زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند، و آگاهانه در مورد تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند، خدماتی که این نیات را میسر میسازد، مشتمل است بر آموزش و مشاوره در مورد تنظیم خانواده، تأمین وسایل جلوگیری از حاملگی، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران و مادران در مورد خانواده و فرزندان (زنجانی و دیگران، ۱۲۹:۱۳۸۹).

آگاهی از افزایش سریع جمعیت به عنوان نوعی خطر جهانی برای بشر در نیمه دوم قرن بیستم شناخته شد. رشد بیرویه و بدون برنامه ریزی جمعیت، در بسیاری از موارد موجب کمبود منابع مورد نیاز و در نتیجه بروز تنش و جنگ، بین جوامع انسانی گذشته است. جوامع پرجمعیت با مشکلات عدیدهای از جمله فقر، بیماری، شکاف بالای طبقاتی، بیکاری و غیره مواجه است که تهدیدی برای ثبات جامعه میباشد. کشورهای پیشرفته با به کارگیری برنامه های تنظیم خانواده و کنترل معقول رشد جمعیت خود، توانسته اند بر بسیاری از عوارض جمعیت فایق آمده و از مزایای آن نیز بهره لازم را برگیرند. برنامه تنظیم خانواده در ایران قبل از انقلاب بر طبق سیاستهای سازمان بهداشت جهانی در زمینه جمعیت کشورهای جهان سوم به اجرا درآمد. پس از انقلاب با توجه به دیدگاه های منفی که در مورد برنامه ها و طرحهای رژیم گذشته وجود داشت، برنامه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، به طور موقت منتفی گشت و در طول کمتر از ۱۰ سال (۶۸-۵۹) رشد جمعیت به مرحله خطرآفرینی رسید. و با پایان گرفتن جنگ در سال ۱۳۶۸ سیاستهایی برای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از سوی سازمانها و وزارت خانههای مربوط به مرحله اجرا گذاشته شد (فروزانفر، ۱۳۷۹ به نقل از پارسا، ۷:۱۳۸۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با تلاشی که برای کنترل جمعیت از طرف سازمانها، کلینیکها و مراکز بهداشتی صورت گرفت نرخ رشد جمعیت کشور از ۸/۳ درصد درسال ۱۳۶۵ که یکی از بالاترین نرخ رشد جمعیت در جهان بوده است به ۸/۱ درصد در سال ۱۳۷۵ کاهش یافت (تقوی، ۱۳۸۲). این افزایش، بیشتر به همان جمعیت متولد شده در سالهای آغازین انقلاب اسلامی برمیگردد که اکنون وارد سن باروری شده اند. استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری از عوامل موثر در کنترل رشد جمعیت در دهه اخیر بوده است و افزایش درصد پوشش واجدین شرایط رو به سمت روشهای مطمئن به عنوان یکی از عوامل مهم در ارزیابی برنامه های تنظیم خانواده است (جهانفر، ۵۰:۱۳۷۷). نرخ رشد جمعیت در سال ۱۳۹۰ به حدود ۳/۱ درصد رسیده است (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۲).

۱- ۲- بیان مسئله:
کشور ما جزء مناطقی از جهان میباشد که از چهار هزار سال قبل مسئله شهرنشینی در آن مطرح بوده و از رشد سریعی برخوردار بوده است. لذا جهت تعدیل و هماهنگی محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و تامین سلامت جسمی- روانی و اجتماعی تمام اقشار جامعه به ویژه مادران و کودکان که جزء قشر آسیبپذیر جامعه هستند، بایستی برنامه ریزی و تنظیم خانواده وجود داشته باشد. اگر زنان جوان به اطلاعات صحیح در مورد روشهای جلوگیری از بارداریهای ناخواسته دست پیدا کنند میتوان از ضربههای عاطفی و هزینه های مربوط به این بارداریها جلوگیری به عمل آورد.
در ایران برنامه های تنظیم خانواده بر اساس قوانین دینی و حمایت مراجع مذهبی به مرحله اجرا رسیده است. قابلیت تغییرپذیری و انطباق قوانین اسلامی با مسائل اجتماعی موضوع بسیار مهمی در پیشرفت و موفقیت برنامه های تنظیم خانواده در کشور است. بر اساس آمار موجود درصد بالایی از زنانی که تمایل به بارداری نداشتهاند و یا خواستار تعویق زمان بارداری بوده اند از وسایل جلوگیری استفاده نکرده اند (کتابی، ۱۳۸۷).
در کشوری مانند ایران که حرکت به سمت توسعه را تجربه می کند و به شدت نیازمند پسانداز یعنی تولید بیش از مصرف است، با توجه به محدودیت منبع اصلی تولید یعنی ذخایر طبیعی، ارقام میلیونی رشد جمعیت مانع بزرگی بر سر راه توسعه است. چنین وضعیتی اتخاذ تدابیری اساسی جهت برنامه های تنظیم خانواده و کنترل موالید را در ایران ضروری مینماید. در این ارتباط آنچه که بیش از هر چیزی اهمیت مییابد مسئله زمان است. بر پایه تحقیقات صورت گرفته چنان چه برنامه های تنظیم خانواده به گونه ای عمل کند که تا باروری به سطح جایگزینی، میزان تجدید نسل خالص یک، برسد رشد جمعیت در حدود سال ۱۴۴۰ خورشیدی متوقف می شود و امکانات گستردهای که صرف جمعیت افزوده میگردد به بالاترین سطح زندگی افراد تخصیص یابد. بر این اساس گفته می شود که در ایران هم چنان باید به اجرای برنامه های تنظیم خانواده پرداخت، چرا که تنظیم خانواده بر روی ۲ فرزند یا حتی ۳ فرزند و نیز فاصله گذاری مطلوب نیاز به تنظیم خانواده دارد (حسینی، ۱۳۹۰).
بر اساس آمارهای جهانی، علی رغم این که میزان استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در زنان واجد شرایط تنظیم خانواده از ۳۰ درصد در سال۱۹۶۰ به۶۲ درصد در سال ۱۹۹۷ افزایش یافت. هنوز حدود ۱۵۰ میلیون نفر زن در جهان که تمایل به محدود کردن فرزندان خود دارند از روشهای موثر بر پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند که بیشترین علت آن شک به روشهای جلوگیری از بارداری، ترس از عوارض جانبی، کیفیت پایین سرویسهای بهداشتی کشورهای مربوطه، باورها و نگرشهای منفی میباشد (جهانفر، ۵۶:۱۳۷۷). استفاده از روشهای جلوگیری و این که از چه روشی استفاده می‌شود به عوامل مختلفی همچون سن، تحصیلات، تعداد فرزندان و میزان دسترسی به روشهای مختلف بستگی دارد (حسینی، ۱۳۹۰). در کشورهای در حال توسعه بیشترین روش مورد استفاده توبکتومی است که حدود ۳۳ درصد موارد را تشکیل میدهد. حدود ۴۰ درصد افراد پس از یکسال استفاده از یک روش جلوگیری از بارداری روش خود را تغییر می دهند که دو دلیل عمده آن یکی حاملگی ناخواسته و دلیل دیگر تهدید سلامتی فرد میباشد. میزان شکست این روشها از ۳۰ درصد در سال برای روشهای واژینال (دیافراگم، ژل) تا کمتر از یک درصد برای ضدبارداریهای تزریقی، کاشتنی و آیودی میباشد (شیروانی و دیگران، ۱۳۸۶). بنابراین با بهره گرفتن از وسایل پیشگیری از بارداری مطمئن و موثر میتوان میزان رشد بیرویه جمعیت را کنترل کرد.
با توجه به این که استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، رفتاری عقلانی- اجتماعی است ویژگی‌های فردی و اجتماعی زوجین، اصلیترین نقش را در فرایند استفاده و انتخاب روشهای جلوگیری از بارداری ایفا می کند.
۱- ۳- اهمیت و ارزش تحقیق:

اهمیت بنیادین هر پژوهش این است که منجر به بضاعت علمی گردد (ساعی،۱۳۸۴: ۷۷). جستجو و بررسی زمانی انجام می‌گیرد که انسان در مقابل یک ابهام، نگرانی، سختی و… قرار دارد و برای فهم این موارد و نهایتاً یافتن راهی جهت خلاصی یا تخفیف آن‌ ها، اقدام به بررسی یا جستجو می‌کند (ایمان، ۱۳۸۸: ۹).

تغییرات خانواده در زندگی روزمره بازتاب یافته و در این میان دخالتهای دین و دولت هم موثر بوده و روان شناسان، علمای علوم تربیتی، مورخان و جامعه شناسان نیز به آن توجه کرده اند که حاصل آن اصلاح نظام مفهومی در شناسایی تحولات اجتماعی ایران بوده است (آزاد ارمکی و دیگران، ۳۱:۱۳۸۴).
علیرغم مباحث مقطعی که درباره دامنه واقعیت خطر افزایش جمعیت به عمل آمده و علیرغم جبهه گیریهایی در مورد راه و روش مواجهه با این خطر بروز کرده، لزوم رسیدن به یک رشد جمعیت متناسب و پایدار به عنوان یک اصل عمده از طرف اکثریت ملتهای جهان مورد قبول قرار گرفته است. از مهمترین اهداف برنامه های تنظیم خانواده در بسیاری از کشورها کاهش بارداریهای ناخواسته می‌باشد. تحقق این امر از طریق دسترسی آسان به وسایل جلوگیری از بارداری، علیرغم آموزشهای لازم و استفاده دقیق از آنها وجود دارد. همواره سرویسهای تنظیم خانواده به وسیله جلوگیری از بارداریهای ناخواسته به حفظ و حراست از منابع ملی و سرمایه های کشور کمک موثری مینماید.
خدمات تنظیم خانواده در ۱۵ سال اخیر یکی از اصلیترین اجزای خدمات بهداشتی اولیه را تشکیل داده و با برخورداری از حمایت سیاسی و ساختار مناسب اجرایی، موفقیت چشمگیری را در زمینه کنترل موالید و ارتقای بهداشت باروری کسب نموده است (شهیدزاده و دیگران، ۲:۱۳۸۲). خدمات تنظیم خانواده در ایران یکی از حجیمترین خدمات ارائه شده به جامعه است. نزدیک به ۴ میلیون زن واجد شرایط تنظیم خانواده به طور مرتب از آن بهره میبرند و در صورت وجود مشکلی در این فرایند، پیامدهای وسیعی پدید خواهد آمد. به همین دلیل ضروری است که کیفیت ارائه خدمات تنظیم خانواده به طور مداوم ارزیابی و در صورت لزوم تصحیح گردد (حسنپور و دیگران، ۳۴:۱۳۸۵). اگرچه تجربه فعالیتها و خدمات تنظیم خانواده در ایران مثبت و اثربخش بوده است؛ اما علیرغم کاهش رشد جمعیت در ایران، به علت میزان باروری بالای کشور در دهه ۱۹۸۰، در آینده نزدیک، کشور دچار افزایش جمعیت خواهد شد. به علاوه نسبت بالای حاملگیهای ناخواسته در ایران به عنوان زنگ خطری به حساب می آید (نخعی و میراحمدزاده^[۱]، ۱۹۴:۲۰۰۵).
اما علیرغم همه اینها آنچه در این خصوص مورد سوال است این است که آیا انتخاب نوع روش و وسیله جلوگیری از بارداری بر اساس شناخت زنان از وسایل جلوگیری از بارداری میباشد؟ همچنین گرایش به برنامه‌های تنظیم خانواده ناشی از تغییر در طرز تفکر و افزایش بنیادی آگاهی زوجین می‌باشد یا انتخابی آگاهانه و موقتی است؟ دیگر این که چه تعداد افراد با توجه به شرایطی که دارند روش مناسب برای جلوگیری از بارداری را برگزیدهاند؟ با توجه به نکاتی که در بالا مطرح شد این مطالعه فرصتی فراهم می کند تا عوامل اجتماعی (سن، تحصیلات، تفاوت سنی زوجین و…)، عوامل اقتصادی (شغل، میزان درآمد و…) و عوامل فرهنگی (ترجیح جنسی، ارزشهای دینی، رسانههای جمعی و…) را بر روی برنامه های تنظیم خانواده و رفتار باروری بسنجیم و تاثیر زوجین را در تصمیم‌گیری در مورد اندازه خانواده و استفاده از وسایل جلوگیری مورد سنجش قرار دهیم که به لحاظ علمی باعث گسترش و تعیین الگوی روابط مورد مطالعه شود. و به لحاظ عملی (کاربردی) به برنامه‌ریزان و سیاستگذاران در امر خانواده و بالاخص تنظیم خانواده کمک شایان نماید تا با توجه به فرهنگ حاکم بر منطقه برنامه ریزی خاصی را ارائه نماید که در جهت هماهنگی با تمایلات و ارزشهای فرهنگی آنان باشد و باعث توجه بیشتر پژوهشهای اجتماعی گردد.
۱- ۴- اهداف تحقیق
بر مبنای تعریف، هدف عبارت است از نتایج مورد استفادهای که فعالیت ما به سوی آنها جریان پیدا می کند (طالب، ۵۹:۱۳۸۰). و منظور از هدف نقطهای است که قصد وصول به آنجا را داریم و طبعاً اینک از آن نقطه فاصله داریم (همان: ۵۹).
اهداف تحقیقات اجتماعی به منظور روشنسازی دلایل انجام طرحهای تحقیقات در رابطه با موضوع مورد بررسی بیان می شود. هر تحقیقی اهداف کلی و جزئی برای خود مد نظر قرار میدهد. در این تحقیق:
۱- ۴- ۱- هدف کلی:
هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل در سال ۱۳۹۳ می‌باشد.
۱- ۴- ۲- هدف جزئی:
- بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
- بررسی عوامل اقتصادی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
- بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل
فصل دوم
پیشینه تحقیق
۲- ۱- مقدمه:
مطالعه تحقیقات گذشتگان به روشن شدن زوایای پیدا و پنهان موضوع کمک می کند، استفاده از دستاوردهای گذشتگان وسعت دید گستردهتری را پیش روی محقق قرار میدهد. بررسی تحقیقات انجام گرفته، راهنما و راهگشا برای پژوهشگر است و او را قادر میسازد تا با دقت و اطمینان بیشتری به مطالعه موضوع مورد تحقیق بپردازد، چرا که می تواند از نقاط قوت کارهای صورت گرفته بهره برده و از نارساییها و نقصهای احتمالی آنان اجتناب ورزیده و در پی جبران آنها برآید، همچنین از روشهای موفقیتآمیز بکار گرفته شده، استفاده نموده و از برخی دوبارهکاریهای غیرضروری پرهیز نماید. در این قسمت به بررسی چند کار تحقیقی که در ارتباط با برنامه های تنظیم خانواده انجام گرفته پرداخته می شود. در ابتدا تحقیقات داخلی و سپس تحقیقات خارجی مورد بررسی قرار میگیرد.
۲- ۲- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی
۲- ۲- ۱- مطالعات انجام شده داخلی
عرفانی^[۲](۲۰۰۸) در تحقیقی تحت عنوان “نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب در کاهش نرخ سقط جنین در ایران” این مطالعه از داده های DHS سال ۲۰۰۰ استفاده کرده است و میخواهد نقش استفاده از وسایل جلوگیری و مذهب را در نرخ سقط جنین بررسی کند. تخمین زده شده که نرخ کلی سقط جنین در ایران ۲۶/۰ درصد سقط در هر زن ازدواج کرده میباشد. و نرخ کلی سالانه ۷/۵ درصد سقط در هر ۱۰۰۰ زن ازدواج کرده در سن ۴۹-۱۵ ساله میباشد. یافتههای این تحقیق نشان داده است که تاثیر منفی استفاده از روشهای مدرن از وسایل جلوگیری بر روی نرخ سقط جنین ۳۱ درصد بیشتر از تاثیر مذهب میباشد.
قدرتی (۱۳۸۷) مطالعه ای را در این زمینه با عنوان بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مؤثر بر رفتار باروری در زنان ۴۹-۱۵ ساله در مناطق روستایی شهرستان سبزوار انجام داده است هدف از این تحقیق بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مؤثر بر رفتار باروری در مناطق روستایی است. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش و با تکنیک پرسشنامه ۴۰۰ نفر زن ازدواج کرده ۴۹-۱۵ ساله با نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. نتایج این مطالعه آن بود که تعداد مرگ و میر فرزندان، تعداد سقط جنین، تعداد فرزندان دلخواه، با باروری رابطه معناداری مستقیم داشته اند و متغیرهایی مثل سن ازدواج، تحصیلات والدین، درآمد، و البته شغل شوهر با میزان باروری رابطه معناداری معکوسی داشتند یعنی با افزایش آن باروری کاهش مییابد.
ذوالفقاریزاده کشکی (۱۳۸۶) در مطالعه ای با “عنوان بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر میزان باروری زنان شاغل در دبیرستانهای شهر مرند” پرداخته و هدف از آن بررسی روابط موجود بین عوامل اجتماعی و اقتصادی همچون سن زن در اولین ازدواج، ترجیح جنسی به نفع فرزند پسر و میزان درآمد، شغل مرد و زن و… بر میزان باروری است. که با روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه به سؤالات بسته و نیز به روش اسنادی کتب پایان نامه است. نتایج این تحقیق نشان داده، که بین سن زن در اولین ازدواج و میزان درآمد والدین و ترجیح جنسی به نفع پسر با باروری رابطه معناداری وجود دارد. بین نوع شغل مردان با باروری رابطه معنادار وجود ندارد.
شیروانی (۱۳۸۶) در تحقیقی تحت عنوان “استفاده از روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری و عوامل مرتبط با آن” این مطالعه به صورت مقطعی و با بهره گرفتن از نمونه گیری تصادفی سیستماتیک در مورد ۳۰۴ زن متاهل ۴۹-۱۵ ساله غیرباردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی قائم شهر انجام گرفته است. یافتههای این تحقیق نشان داده که نسبت استفاده از روشهای طبیعی و طبی به ترتیب ۳۹ و ۶۰ درصد بود. از بین روشهای دو گروه، نزدیکی منقطع با فراوانی ۳۷ درصد شایعتر بوده است. مهمترین علل استفاده از روشهای طبیعی، ترس از عوارض روشهای دیگر، راحتتر بودن، تمایل همسر و اطمینان از تاثیر مشابه با روشهای دیگر بوده است.
تورجیانفر (۱۳۸۵) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده” هدف این بررسی شناخت نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده و همچنین بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش نسبت به مشارکت انجام شده است. این مطالعه به شیوه پیمایشی و به وسیله پرسشنامه بر روی ۳۸۳ نفر مرد متاهل در سنین ۲۵ تا ۵۰ سال شهر شیراز صورت گرفته است. یافتههای این پژوهش در بخش توصیفی حاکی از آن است که ۵/۱۸ درصد از مردان دارای نگرش منفی نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده بوده اند و این درحالی است که ۶۴ درصد از افراد مورد مطالعه دارای نگرش میانه و ۷/۱۶ درصد از آنها نگرش مثبتی به مشارکت در این برنامه داشته اند و در بخش استنباطی این پژوهش نشان داده که سن مرد، شغل مرد و زن، بعد خانوار، تفاوت سنی، میزان درآمد خانواده، تحصیلات زن و مرد بر روی نگرش مردان نسبت به تنظیم خانواده تاثیر میگذارد.
منصوریان و خوشنویس (۱۳۸۵) تحقیقی تحت عنوان “ترجیحات جنسی زنان همسردار به رفتار باروری شهر تهران” داشته اند. هدف این تحقیق تاثیر ترجیحات جنسی زنان همسردار بر گرایش آنها به رفتار باروری بوده است. در این تحقیق از روش تحقیق پیمایشی، تکنیک مصاحبه حضوری و ابزار پرسشنامه استفاده شده است و داده ها از ۵۵۰ زن همسردار ساکن شهر تهران گردآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده که در سطح متغیرهای مربوط به خصوصیات فردی، متغیرهای سن زن و تحصیلات زن، در سطح متغیرهای جمعیت شناختی، متغیرهای تعداد کل فرزندان، مدت ازدواج، تعداد فرزندان دختر و ترکیب فرزندان دختر و ترکیب جنسی فرزندان و در سطح متغیرهای مربوط به نگرشهای ذهنی، متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر اساس ترجیحات جنسی و تعداد فرزندان مطلوب در تبیین گرایش زنان به رفتار باروری نقش عمدهای بر عهده دارند. تحلیل چند متغیره در الگوی رگرسیون لجستیک در سطح مجموع متغیرهای اصلی تحقیق نیز نشان داد که متغیرهای ارزیابی ترکیب جنسی فرزندان بر مبنای ترجیحات جنسی، سالهای ازدواج و محل تولد همسر در مجموع در پیش بینی گرایش زنان همسردار به رفتار باروری مشارکت دارند و در حدود ۸۴ درصد موارد وضعیت متغیر وابسته را به درستی پیش بینی می کنند.
عباسی شوازی و همکاران (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “علل انتخاب روش منقطع پیشگیری از بارداری در بین زنان سنین باروری در شهرستان رشت” در این مطالعه از دو روش کمی و کیفی در تبیین موضوع بهره گرفته شد. در بررسی کمی از داده های طرح تحولات باروری در ایران استفاده شد و در تحلیل داده ها از آزمون کای دو، آنالیز واریانس و رگرسیون لجستیک استفاده شده است؛ روش‌های کیفی در این مطالعه شامل مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی بود. از زنان تحت پوشش سه مرکز بهداشتی درمانی شهرستان رشت، ۲۷ زن که سابقه استفاده از روش نزدیکی منقطع را داشتند، به صورت تصادفی انتخاب و با آنها مصاحبه عمیق به عمل آمد. به علاوه دو مورد مصاحبه گروهی متمرکز با کارشناسان ستادی و اجرایی در شهر رشت برگزار شد. نتایج این تحقیق نشان داده که حدود ۷۰ درصد از زنان روستایی در مقابل ۵۷ درصد از زنان شهری از روشهای مدرن پیشگیری از بارداری استفاده میکرده اند. آزمون آماری تفاوت معنی داری بین محل سکونت پاسخگویان و نوع روش پیشگیری از بارداری از روش نزدیکی منقطع را نشان داد. متغیرهای تعداد فرزندان، طول مدت ازدواج و طریقه آشنایی با روشها به عنوان متغیرهای مستقل معنیدار در معادله شناخته شدند و سایر متغیرها از مدل حذف گردیدند. نتایج بررسی کیفی نیز نشان داد زوجین با بهره گرفتن از روش نزدیکی منقطع از عوارض جانبی همراه با روشهای مدرن اجتناب می کنند. همچنین استفاده گسترده از این روش را باید به ملاحظه و درک متقابل مردان از وضعیت سلامت همسرانشان نیز نسبت داد.
امین شکروی و هادن چاپمن (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “مطالعه عوامل موثر بر بارداریهای ناخواسته در گروهی از زنان باردار شهر تهران” این پژوهش به صورت توصیفی و مقطعی است. که با هدف تعیین و میزان و علل حاملگیهای ناخواسته و نحوه به کارگیری روشهای جلوگیری از بارداری و همچنین دستیابی به دلایل عدم استفاده از این روشها به منظور شناخت عوامل موثر بر حاملگی‌های ناخواسته و تعیین میزان نیازهای برآورده نشده که همگی در چگونگی کنترل رشد جمعیت تاثیر دارند، برنامه ریزی و اجرا شده است. داده ها از طریق پرسشنامه جمعآوری شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که از میان کل نمونههای مورد مطالعه ۶۳ درصد سابقه استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری را دارند. و از میان پاسخگویان ۳۱ درصد حاملگی ناخواسته داشته اند و ۶۸ درصد حاملگی با برنامه قبلی داشتند. ۴۹ درصد حاملگی ناخواسته به خاطر شکست روشهای جلوگیری از بارداری اتفاق افتاده است. از میان متغیرهای دموگرافیک مورد مطالعه، نسبت حاملگی‌های بدون برنامه در زنان زیر۲۰ سال و بالای ۴۰ سال افزایش داشته و در این دو گروه رابطه ضعیفی بین سن و نوع حاملگی مشاهده شده است. از میان متغیرهای زمینه ای تنها متغیرهای تعداد فرزندان پسر و دختر با تعداد حاملگیهای قبلی رابطه معنیدار را نشان داده است.
گشتاسبی (۱۳۸۳) در تحقیقی تحت عنوان “الگوی بکارگیری روش های پیشگیری از بارداری در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد” روش مورد بررسی تحقیق این بوده که با توجه به درصد بالای پوشش خانوارهای تحت نظارت مراکزبهداشتی- درمانی شهری استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۵۴۰ نفر از بانوان متاهل به روش نمونه گیری تصادفی، از فهرست زنان موجود در هر مرکز انتخاب و در زمستان ۱۳۸۳ مصاحبه حضوری شدند. و از تکنیک پرسشنامه برای جمعآوری داده ها استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشان داده که میانگین سنی جمعیت مورد مطالعه ۲۳ سال بود. میانگین تعداد بارداری ۷/۳ بار و تعداد فرزندان ۲/۳ به دست آمد. میانگین تعداد فرزندان خانوار با سطح تحصیلات و شغل بانوان دارای ارتباط معنیدار آماری بود. همچنین بین میانگین تعداد فرزندان خانوار با میانگین تعداد مطلوب فرزندان از نظر شرکت کنندگان مورد مطالعه، تفاوت معنیدار مشاهده شد. روشهای شایع جلوگیری از بارداری مورد استفاده توسط بانوان قرص و سپس بستن لولههای رحمی بود. در خصوص آگاهی از انواع روشهای پیشگیری از بارداری در نمونههای مورد مطالعه، بیشترین فراوانی در مورد قرص (۹۴ درصد)، کاندوم (۴۵ درصد) و سپس بستن لولههای رحمی بود به ترتیب (۴۰ درصد و ۱۸ درصد) در خصوص آگاهی از روشهای پیشگیری از بارداری در نمونههای مورد مطالعه بیشترین فراوانی تعداد زنان تک فرزند در گروه سنی ۲۱-۳۰ سال و زنان دارای دو فرزند و بیشتر در گروه سنی۴۰-۲۱ سال به دست آمده است.
حاجیان (۱۳۸۲) در تحقیقی تحت عنوان “الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از باروری و رابطه آن با سن، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات در زنان همسردار ۱۵-۴۹ ساله در جمعیت روستای بابل” هدف از این تحقیق تعیین رابطه بین روشهای پیشگیری از باروری با سن، تعداد فرزند و میزان تحصیلات زنان میباشد. این مطالعه بصورت توصیفی- تحلیلی و به روش مقطعی با نمونه ای از ۴۰۰ نفر زنان واجد شرایط برنامه تنظیم خانواده (۱۵-۴۹) ساله در جمعیت روستایی بابل در سال ۱۳۷۹ انجام گردید. اطلاعات مربوط به نوع روش پیشگیری، سن، تعداد فرزندان و سطح تحصیلات زنان از پرونده های موجود تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی و درمانی استخراج گردید. یافتههای این تحقیق نشان داده که در زنان تحت پوشش برنامه تنظیم خانواده، استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری (قرص، آیودی، کاندوم، توبکتومی و وازکتومی) ۹/۷۱ می‌باشد. در این خصوص بین نوع روش پیشگیری از بارداری با سن مادر، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات از نظر آماری رابطه معناداری وجود داشته است. به طوری که زنان در سنین بالای ۴۰ سال، تعداد فرزند بیشتر و بیسوادی بیشتر از روش توبکتومی و زنان در سنین پایینتر، تعداد فرزند کمتر و تحصیلات متوسط بیشتر از قرص آیودی و کاندوم استفاده می کنند و زنان با تحصیلات خوب و عالی بیشتر روش منقطع و وازکتومی را انتخاب می کنند.
غلام حسینزاده (۱۳۸۲) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی تعیینکننده های استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان” هدف از این تحقیق بررسی تعیینکننده های استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان می‌باشد. این پژوهش بر اساس داده های DHS وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام گردیده است. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله شاخص های آماری توصیفی مانند توزیع فراوانی و نیز تحلیل رابطه دو متغیره و رگرسیون چند متغیره انجام گردید. یافتههای این تحقیق نشان داده است که بهترین تعیینکننده های استفاده از قرص سن زن، تعداد فرزندان زنده که یک زن در طول زندگی خود به دنیا آورده است و نیز آگاهی و شناخت در مورد قرص بوده است. کاندوم به وسیله شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم شناخت و آگاهی در ارتباط با آیودی تبیین شد. روش منقطع را دانش و آگاهی در زمینه آیودی و نیز ترجیح جنسی در ارتباط با توبکتومی و وازکتومی تعیین میکرد بهترین تعیین کنندهها استفاده از توبکتومی دانش و آگاهی در ارتباط وازکتومی، تعداد فرزندان زنده زن، سن زن در اولین ازدواج، ترجیح جنسی، تعداد حاملگی و تعداد پسران و دخترانی که با خانوار زندگی میکردند بودند. روش وازکتومی را نیز شناخت و آگاهی در زمینه وازکتومی و تعداد فرزندان زنده تبیین کرد. آیودی توسط تعداد فرزندان و نیز شناخت و آگاهی در ارتباط با کاندوم تبیین می‌کرد. روش ریتمیک نیز توسط متغیرهای سن زن، تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده زن و نیز آگاهی و دانش و شناخت در رابطه با آیودی تبیین میکرد.
حاجیان (۱۳۸۲) در تحقیقی با عنوان “روند تغییرات هفت ساله در الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل ۱۳۷۹-۱۳۷۳” این مطالعه با هدف مقایسه الگوی تغییرات هفت ساله در استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل میباشد. این مطالعه بر اساس اطلاعات موجود در پرونده و دفاتر تنظیم خانواده طی سال ۷۹-۱۳۷۳ و با نمونه‌ای از ۴۰۰ نفر از زنان ۴۹-۱۵ ساله واجد شرایط تنظیم خانواده در جمعیت روستایی تحت پوشش مرکز بهداشتی درمانی منطقه پایین گتاب بابل انجام گردیده است. و در کل ۲۸۰۰ پرونده طی هفت سال مورد ارزیابی قرار گرفت اطلاعات مربوط به نوع استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری از دفاتر و پرونده ها استخراج گردید و با بهره گرفتن از آزمون Z و کای دو روند تغییرات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای این تحقیق نشان داده که در طی روند هفت ساله تغییرات قابل ملاحظه وجود داشته است. توبکتومی از ۲/۲۶ درصد به ۷/۳۶ درصد افزایش معنی دار داشته و کاندوم از ۳درصد به ۵/۷ درصد و آیودی از ۵ درصد به ۵/۸ درصد افزایش داشته است. در حالی که بدون جلوگیری از ۵/۲۷ درصد در سال ۱۳۷۳ به ۷/۴ درصد در سال ۱۳۷۹ کاهش معنیدار داشته است. ولی تغییرات معنیدار در میزان استفاده از قرص و روش منقطع در طی هفت سال مشاهده نشده است.
علوی (۱۳۸۱) در تحقیقی تحت عنوان “دلایل عدم استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری در زنان استفاده کننده از روش منقطع در شهرستان آمل” به بررسی دلایل استفاده از روش‌های منقطع در بارداری پرداخته این تحقیق به روش توصیفی و بر روی ۳۷۹ زن متاهل ۴۵-۱۵ ساله ساکن شهر آمل که از روش منقطع استفاده میکردند صورت گرفته است. نمونه گیری به صورت تصادفی و چند مرحله‌ای انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون جهت بررسی ارتباط بعضی از متغیرها استفاده گردیده است. سن افراد تحت مطالعه ۲۸ سال و مدت استفاده از روش منقطع ۵۳ ماه بوده و حداقل از ۳ ماه قبل تا به حال از روش منقطع استفاده کرده بودند و در رابطه با عدم استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری شامل ترس از عوارض جانبی، مخالفت همسر، ممنوعیت پزشکی، شیردهی و بی تفاوتی نسبت به حامله شدن میباشد. شایع‌ترین دلیل استفاده از روش منقطع تمایل همسر، کم عارضه بودن روش، در دسترس بودن روش و مطمئنترین روش نسبت به سایر روشها بوده است و بین متغیرهای سن، مدت ازدواج، تعداد خانوار، تعداد فرزندان و سن آخرین فرزند با طول مدت استفاده از روش منقطع، ارتباط معناداری به دست آمده است.

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب